نتایج یک نظرسنجی در ایران که با توجه به اعتراضات سراسری دی ماه انجام شده است، نشان میدهد ۴۱ درصد افرادی که از وضعیت موجود کشور ناراضی هستند، گفتهاند که تمایل دارند در تجمعات اعتراضی شرکت کنند. این نظرسنجی همچنین میران جمعیت ناراضی را نزدیک ۷۵ درصد برآورد کرده است.
این نظرسنجی را مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) انجام داده که نتایج آن موضوع نشستی در مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری با حضور مشاور رئیس جمهور و جمعی از اقتصاددانان و جامعهشناسان بوده است.
بر اساس گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، محمد آقاسی رئیس ایسپا در توصیف بخشی از دادههای این نظرسنجی گفت ۷۴.۸ درصد از افرادی که در نظرسنجی شرکت کردهاند از شرایط کشور ناراضی هستند که از این میان ۴۱ درصد افراد میگویند که در صورت مسالمتآمیز و قانونی برگزار شدن اعتراضات در آن تجمعات مشارکت خواهند داشت. در مقابل ۴۸ درصد آنها هم اعلام کردهاند که در هیچ شرایطی در تجمعات شرکت نمی کنند.
اعتراضات اخیر در ایران روز هفتم دی از مشهد با شعارهای اقتصادی شروع شد، اما به سرعت به دیگر شهرهای کشور نیز سرایت پیدا کرد و در نهایت حدود ۱۰۰ شهر در سراسر ایران را متاثر از خود ساخت. همچنین شعارهای معترضان نیز در ادامه متوجه رهبری جمهوری اسلامی و کل نظام شد.
رئیس ایسپا میگوید حدود ۸۰ درصد از مشارکتکنندگان در نظرسنجی این نهاد، مشکلات اقتصادی را مهمترین دلایل نارضایتی از شرایط فعلی عنوان کردهاند. همچنین ۳۱ درصد از مشارکتکنندگان در این نظرسنجی اعلام کردند که به نظرشان تجمعات خودجوش و به خاطر شرایط نامساعد کشور بوده است. ۲۶.۴ درصد معتقد بودند که این تجمعات ریشه خارجی داشته و ۲۳.۷ درصد نیز بر این باور بودند که تجمعات را برخی نیروهای داخلی ساماندهی کردهاند.
مقامات جمهوری اسلامی بارها مشکلات اقتصادی را عامل اصلی اعتراضات در ایران خوانده اند.
مجید محمدی،جامعه شناس مقیم امریکا،در مورد اعتراضات گسترده دی ماه می نویسد «تفکیک سیاست و اقتصاد که در همهٔ تحلیلهای تولید شده در نهادهای حکومتی نیز انجام گرفته تفکیکی بیهوده و رهزن است. در ایران اقتصاد و بازار آزاد وجود ندارد تا بتوان حیطهٔ معیشت و سیاست را از هم جدا کرد. در ایران هر اعتراضی سیاسی است چون دولت در همه حیطهها حضور دارد. وقتی فرماندهان سپاه رستوران و شیرینی فروشی دارند اعتراض به آنها نیز سیاسی میشود. دولتی که اکثر منابع ثروت و درآمد کشور را در اختیار دارد، تاراج و اتلاف و خاصه خرجی میکند طبعا نمیتواند میان مطالبات معیشتی و سیاسی فاصله اندازی کند.»
مقامات جمهوری اسلامی عموما کشورهای خارجی از جمله عربستان سعودی، آمریکا و اسرائیل را به دست داشتن در اعتراضات اخیر متهم کردهاند. نخست وزیر اسرائیل چنین اتهامی را «خندهدار» خوانده و آمریکا نیز «بیعدالتیها» و «سرکوبهای گسترده» را دلیل اعتراضات دانسته است. در این حال شماری از اصلاحطلبان نیز با انتشار بیانیهای نسبت دادن این اعتراضات به کشورهای خارجی را توهین به مردم نامیدهاند.
جلیل روشندل، استاد علوم سیاسی در آمریکا، به رادیو فردا در این مورد می گوید «فرافکنی و نسبت دادن بروز نارضایتی ها به خارج از کشور امر بی سابقه ای نیست. این "پارانویا" همیشه در میان رهبران حکومت جمهوری اسلامی وجود داشته است. گویا در ایران هیچ رویدادی رخ نمی دهد مگر اینکه دست خارجی دست اندر کار آن باشد.»
محمد آقاسی رئیس ایسپا میگوید که ۶۰ درصد از پاسخ دهندگان به این نظرسنجی اعلام کردهاند که وضع موجود در کشور را با انجام برخی اقدامات قابل اصلاح میدانند در حالی نظرسنجی این مرکز در سال ۹۳ نشان میداد ۶۳.۴ درصد با این گزاره موافق بودهاند.
معترضان در برخی از شعارهای خود اصلاحطلبان را نیز هدف قرار دادهاند که شعار «اصلاحطلب، اصولگرا دیگه تمومه ماجرا» از مشهورترین آنهاست.
گزارش خبرگزاری ایسنا میگوید که حسامالدین آشنا مشاور رئیس جمهور ایران و رئیس مرکز بررسیهای استراتژیک در این نشست با توجه به دادههای نظرسنجی ایسپا هشدار داده است که در صورت ادامه وضع موجود احتمالا همه بازنده خواهند بود.
وی همچنین عنوان کرده است: « مردم ظاهرا صدا ندارند، اما آن زمان که صدای آنها به سیاستمداران میرسد معمولا دیگر زمان برای اصلاحات دیر شده است.»
به گفته وی، «۶۰ درصد جامعه ایرانی هنوز به اصلاح پذیر بودن شرایط کشور اعتقاد دارند، اما از سویی دیگر ۳۱ درصد این اعتقاد خود را از دست دادهاند و اصلاح را تنها از طریق تغییرات اساسی امکانپذیر میدانند».
این سخنان در حالی بیان میشود که در بسیاری از تجمعات اعتراضی شعارهایی مانند «حکومت آخوندی نمی خواهیم» و در هواداری از خاندان پهلوی از جمله «برگرد شاه برگرد شاه» سرداده شده است.
آقای آشنا در ادامه اظهار داشت: «بر اساس نتایج نظرسنجی [ایسپا] ۳۷.۵ درصد از مردم فکر میکنند که اعتراضات ادامه خواهد یافت و این به معنی کاهش امنیت روانی مردم و افزایش ریسک سرمایهگذاری در کشور خواهد بود.»
در ایران مراکز نظرسنجی مستقل وجود ندارد و آقای روشندل در انتقاد از این نظرسنجی می گوید «آیا می توان مسایل و مشکلات را فقط در بررسی یک نظر سنجی مطرح کرد بدون اینکه به مسایل ریشه ای که در خلال تظاهرات مطرح شد از جمله "رفراندوم" توجه کرد؟»
آقای آشنا در نهایت گفت: «باید باور کنیم که این اعتراضات یک هشدار جدی برای تصمیمگیران بود؛ معلوم نیست که چه تعداد از این هشدارهای جدی دیگر خواهیم داشت اما آنچه که معلوم است این است که اگر این هشدارها را جدی نگیریم با فاجعه مواجه خواهیم شد.»
ایسنا در ادامه گزارش خود اظهارات احمد توکلی از چهرههای اصولگرا را نیز بازتاب داده که گفته است از ویژگیهای اعتراضات اخیر این بود که حکومت ایران برای نخستین بار به طور صریح حق اعتراض مردم را مشروع دانسته است.
این اظهارات در حالی است که بنا به اعلام مقامات جمهوری اسلامی در جریان اعتراضات اخیر دستکم ۲۵ نفر کشته شدند.
یک نماینده مجلس در ۱۴ بهمن گفته بود که «پنج هزار نفر» در جریان اعتراضات در شهرهای ایران، بازداشت شده و «۵۰۰ نفر» همچنان در بازداشت هستند.
بر اساس گزارش ایسنا؛ س.ن