سخنگوی حزب حاکم ترکیه می‌گوید قتل جمال خاشقجی در کنسولگری سعودی در استانبول «به شیوه‌ای وحشیانه» از قبل برنامه‌ریزی شده بود؛ همزمان واکنش‌های بین‌المللی به قتل جمال خاشقجی ادامه دارد و رسانه‌های ترکیه نیز از کشف خودروی متعلق به کنسولگری سعودی در محلهای در استانبول خبر داده‌اند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، عمر چلیک، سخنگوی حزب «عدالت و توسعه»، روز دوشنبه ۳۰ مهرماه به خبرنگاران گفت: «این ماجرا به شیوه‌ای بسیار وحشیانه برنامه‌ریزی شده بود و ما شاهد تلاش‌های بسیاری برای پنهان‌کاری و رفع و رجوع آن بودیم».
سخنگوی حزب رجب طیب اردوغان همچنین گزارش‌ها درباره مذاکره مقام‌های ترکیه و عربستان بر سر قتل خاشقجی را رد کرد و چنین چیزی را «غیراخلاقی» خواند.
جمال خاشقجی، منتقد حاکمان فعلی عربستان و یادداشت‌نویس روزنامه واشینگتن‌پست، روز نهم مهرماه پس از ورود به کنسولگری سعودی در استانبول ناپدید شد. مقام‌های عربستان دست‌کم دو هفته از سرنوشت او ابراز بی‌اطلاعی می‌کردند اما بعدتر، ابتدا «مرگ وی بر اثر مشاجره در کنسولگری» و سپس کشته شدن او را تایید کردند و آن را به «عوامل خودسر» نسبت دادند.
رسانه‌های ترکیه در هفته‌های اخیر همواره به نقل از مقام‌های امنیتی این کشور گفته‌اند که تیمی ۱۵ نفره از ریاض وارد استانبول شدند و پس از کشتن آقای خاشقجی در محل کنسولگری، همراه با جسد قطعه قطعه‌شده او ترکیه را ترک کردند.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، شامگاه یکشنبه تلفنی با همتای آمریکایی‌اش، دونالد ترامپ، گفت‌وگو کرد.
به گفته دفتر ریاست جمهوری ترکیه، رهبران دو کشور در این تماس تأکید کردند که تمامی جوانب ماجرای کشته شدن خاشقجی باید به طور کامل مشخص و روشن شود.
آقای اردوغان ساعاتی پیش از این تماس گفته بود که جزئیات پرونده قتل جمال خاشقجی در پارلمان این کشور علنی خواهد شد. رسانه‌های ترکیه گفته‌اند که رجب طیب اردوغان قرار است روز سه‌شنبه در پارلمان سخنرانی کند.
شواهد
رسانه‌های ترکیه و همچنین شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان روز دوشنبه با انتشار تصاویر چندین دوربین مدار بسته در محلهای مختلف، از کشف «شواهدی تازه» در این پرونده خبر دادند.
شبکه «هابر» که نزدیک به دولت اردوغان محسوب می‌شود، با انتشار تصاویر مداربسته گزارش داد که یک روز پس از ورود جمال خاشقجی به کنسولگری سعودی در استانبول، سه مرد در حال آتش زدن مدارکی در حیاط پشتی کنسولگری دیده شده‌اند.
شبکه سی‌ان‌ان و همچنین یک شبکه ترکیه نیز با انتشار تصاویر دوربین‌های مدار بسته اعلام کردند ساعاتی پس از ورود جمال خاشقجی به کنسولگری، یکی از ۱۵ مأمور سعودی که به استانبول آمده بودند در حالی که لباس‌های خاشقجی را به تن دارد از محل کنسولگری خارج می‌شود و به محلات مرکزی استانبول می‌رود.
مقام‌های سعودی هنوز به این گزارش‌ها واکنشی نشان نداده‌اند.
از سوی دیگر رسانه‌های ترکیه عصر دوشنبه گزارش دادند که یک خودروی متعلق به کنسولگری سعودی که از دو هفته پیش در «سلطان‌غازی»، محلهای نه چندان نزدیک به کنسولگری سعودی، رها شده بود روز دوشنبه یافت شده است.
با این حال ساعتی بعد گزارش شد که کنسولگری سعودی فعلا به پلیس ترکیه اجازه جست‌وجوی این خودرو را نداده است و این عملیات احتمالا روز سه‌شنبه انجام خواهد شد.
رسانه‌های ترکیه همچنین با انتشار تصاویر دوربین‌های مداربسته گزارش کردند که پنج‌شنبه گذشته یک خودروی دیگر کنسولگری به محل توقف خودروی یافت‌شده رفته و در آنجا، محموله‌ای از صندوق عقب یکی از خودروها به خودروی دیگر منتقل شده است.
همچنین به گزارش خبرگزاری رسمی آناتولی، دادستان‌های ترکیه روز دوشنبه از پنج نفر از کارمندان کنسولگری سعودی به عنوان «شاهد» بازپرسی کردند و قرار است از ۲۰ شاهد دیگر، از جمله شهروندان ترکیه و اتباع خارجی، نیز درباره وقایع روز حادثه بازپرسی صورت گیرد.
ادامه واکنش‌های بین‌المللی
جرد کوشنر، مشاور عالی کاخ سفید و داماد دونالد ترامپ، روز دوشنبه در مصاحبه با سی‌ان‌ان درباره قتل جمال خاشقجی گفت دولت آمریکا هنوز در مرحله جمع‌آوری شواهد و مستندات است.
آقای کوشنر که روابطی نزدیک با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، دارد در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا به نتایج تحقیقات عربستان اعتماد خواهد کرد گفت: عربستان متحد مهم ایالات متحده است. پس از آنکه شواهد را از منابع مختلف به دست آوریم، وزیر خارجه و تیم مشاوران امنیت ملی کمک خواهند کرد که درباره معتبر بودن این شواهد تصمیم بگیریم.
در اروپا نیز روز دوشنبه اظهار نظر مقام‌های سیاسی عمدتا به موضوع فروش سلاح به عربستان سعودی اختصاص داشت.
آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، که روز یکشنبه گفته بود تا روشن شدن پرونده قتل جمال خاشقجی، کشورش سلاح به عربستان نخواهد فروخت، این موضع را در سخنان روز دوشنبه‌اش تکرار کرد.
با این حال پیتر آلتمایر، وزیر اقتصاد آلمان، در پاسخ به این سوال که آیا قراردهای فعلی فروش سلاح به ریاض نیز به حال تعلیق در می‌آید یا خیر توضیحی نداد و تنها گفت که در این باره باید تأمل بیشتری صورت بگیرد.
آقای آلتمایر که با شبکه تلویزیونی زد.دی.اف گفت‌وگو می‌کرد همچنین تأکید کرد که تنها در صورت وحدت کشورهای اروپایی و موضع واحد آنها در قبال قتل جمال خاشقجی می‌توان بر عربستان سعودی فشار آورد.
از سوی دیگر ژان‌ایو لو دریان، وزیر خارجه فرانسه، با تأکید بر اینکه «جنایت جدی» قتل جمال خاشقجی باید به طور کامل و از تمامی جوانب بررسی شود، در پاسخ به این پرسش که آیا کشورش به آلمان خواهد پیوست و فروش سلاح به عربستان را متوقف خواهد کرد گفت: هر پاسخی منوط به روشن شدن حقیقت است.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، ساعاتی پیش‌تر درباره ماجرای قتل جمال خاشقجی تلفنی با همتای آمریکایی‌اش، دونالد ترامپ، گفت‌وگو کرده بود.
در بریتانیا نیز با وجود فشار حزب مخالف، نخست وزیر محافظه‌کار این کشور هنوز درباره توقف احتمالی فروش سلاح به عربستان اظهار نظری نکرده است.
ترزا می، نخست وزیر بریتانیا، عصر دوشنبه در پارلمان این کشور، قتل جمال خاشقجی را بشدت محکوم کرد و گفت: «باید حقیقت ماجرا معلوم شود».
با این حال خانم می به پرسش جرمی کوربین، رهبر حزب مخالف، درباره توقف فروش سلاح به عربستان پاسخی نداد.
جرمی هانت، وزیر خارجه بریتانیا، نیز به اعضای پارلمان گفت که لندن برای هرگونه اقدام لازم است که «صحت توضیحات نهایی مقام‌های سعودی را بررسی کند».
واکنش‌ها در عربستان
با اینکه شماری از شخصیت‌های سیاسی، از جمله چند سناتور آمریکایی، از نقش احتمالی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در ماجرای قتل جمال خاشقجی سخن گفته‌اند اما عادل الجبیر، وزیر خارجه این کشور، روز یکشنبه در مصاحبه با فاکس‌نیوز گفت بن سلمان از این ماجرا بی‌خبر بوده و این قتل کار «عوامل خودسر» بوده است.
رسانه‌های رسمی عربستان شامگاه جمعه خبر داده بودند که در پیوند با ماجرای مرگ جمال خاشقجی تاکنون ۱۸ تن بازداشت شده و احمد العسیری و سعود القحطانی نیز از مقام‌های خود برکنار شده‌اند.
با این حال سعود القحطانی روز دوشنبه در توئیتر خود خبر داد که به یک سمت دیگر منصوب شده و ریاست «شورای مدیران فدراسیون سعودی برای امنیت سایبری، برنامه‌ریزی و پهپادها» را پذیرفته است.
