روز چهارشنبه ۲۶ دی خبر رسید که نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که وظیفه دعوت از رئیسجمهور برای ایراد «سخنرانی وضعیت کشور» را بر عهده دارد، به خاطر نگرانیهای امنیتی ناشی از تعطیلی بخشهایی از دولت فدرال خواستار تعویق این سخنرانی شدهاست.
خانم پلوسی در نامهای به دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، نوشت که هم سرویس جاسوسی و هم وزارت امنیت داخلی درگیر تعطیلی دولت هستند و نمیتوانند امنیت سخنرانی سالانه ۲۹ ژانویه (۹ بهمن) را به طوری که باید و شاید تأمین کنند.
دولت آمریکا از یکم دیماه در پی تنش پیش آمده بین ترامپ و کنگره به خاطر عدم موافقت نمایندگان کنگره با تأمین بودجه اولیه ۵ میلیارد دلاری برای ساخت دیوار مرزی با مکزیک با تعطیلی روبهرو شدهاست. در نتیجه این تعطیلی، ۸۰۰ هزار کارمند دولت فدرال این تعطیلی بدون حقوق و دستمزد ماندهاند.
نانسی پلوسی از ترامپ خواسته تا زمان «سخنرانی وضعیت کشور» تغییر دهد یا اینکه متن سخنرانی را به صورت کتبی بفرستد؛ دولت ترامپ هنوز قرار است به این درخواست پاسخ دهد.
تنها باری که «سخنرانی وضعیت کشور» پیش از این با تعویق روبهرو شده سخنرانی ۱۹۸۶ رونالد ریگان بود که به خاطر انفجار شاتل فضایی چلنجر در تاریخ مقرر برگزار نشد.
اما «سخنرانی وضعیت کشور» چیست و پیشینه آن تا کجا میرسد؟
نص صریح قانون اساسی ایالات متحده در ماده ۲ بند ۳ مینویسد که رئیسجمهور «هر از گاهی بایستی اطلاعات وضعیت کشور را به کنگره ارائه کند و تدابیری را که به باور او لازم و درخور است به ملاحظه آنان برساند.»
این فرانکلین روزولت، سیودومین رئیسجمهوری ایالات متحده بود که عبارت «وضعیت کشور» را از این جمله قانون اساسی اخذ کرده و عبارت «سخنرانی وضعیت کشور» را بهکار برد و باعث رواج آن شد.
اما سخنرانیهای امروزین وضعیت کشور با زرق و برق و پوشش وسیع تلویزیونی خود که بیشتر برای توضیح اهداف رئیسجمهور استفاده میشود سنتی تقریباً جدید است.
نخستین «سخنرانی وضعیت کشور» را جرج واشینگتن در تاریخ ۸ ژانویه ۱۷۹۰ در نیویورک برگزار کرد.
اما ارائه گزارش وضعیت کشور در آمریکا لزوماً به صورت سخنرانی نبوده و نیست و نگاهی به تاریخ نشان میدهد که توماس جفرسون در نخستین سال ریاستجمهوری خود در هشتم دسامبر ۱۸۰۱ نسخهای نوشتاری را به کنگره فرستاد و گفت که لازم نیست آمریکا از سنت اشرافی بریتانیا تقلید کرده و همیشه سخنرانی داشته باشد.
روش ارسال نسخه کتبی تا بیش از یک قرن ادامه داشت تا اینکه در ۸ آوریل ۱۹۱۳ وودرو ویلسون سنت سخنرانی سالانه را از سر گرفت و در عین حال «سخنرانی وضعیت کشور» را از شکل یک گزارش خشکوخالی از عملکرد قوه مجریه به شکل تبیین طرح و نقشه رئیسجمهور برای سال پیش رو درآورد.
نخستین سخنرانی سالانه رادیویی وضعیت کشور را کلوین کولیج در سال ۱۹۲۳ انجام داد. خطابه هری ترومن در سال ۱۹۴۷ اولین پخش تلویزیونی سخنرانی وضعیت کشور بود. در سال ۱۹۶۵ لیندون بی. جانسون اهمیتِ داشتن مخاطبان بیشتر را درک کرده و سخنرانی خود را از ساعات نزدیک به ظهر به ساعات شامگاهی منتقل کرد.
برای جذب بیشترین تعداد تماشاگران تلویزیونی، سخنرانی جرج دبلیو بوش در سال ۲۰۰۲ برای اولین بار به صورت یک نمایش زنده در وبسایت کاخ سفید در دسترس قرار گرفت.
باراک اوباما، رئیسجمهوری پیشین آمریکا، روز ۲۳ دیماه ۹۴، برای هفتمین و آخرین بار در دوران ریاست جمهوری خود، «سخنرانی وضعیت کشور» را در کنگره ایراد کرد و در بخش سیاست خارجی، داعش و طالبان را «مهمترین تهدیدهای فعلی» خواند.
او در مورد ایران نیز گفت: «اکنون که با شما حرف میزنم، ایران برنامه هستهای خود را به عقب بازگردانده، ذخایر اورانیومش را به خارج منتقل کرده و جهان، مانع از بروز یک جنگ دیگر شدهاست.»