رسانههای اسرائیل که سازمانهای اطلاعاتی و نظامی کشورشان تجربهای طولانی در کشتن سران و فعالان گروههای مسلح فلسطینی در «ترورهای هدفمند» دارند و گاه نیز سازمانهای اطلاعاتی و نظامی خود را یکی از پیشاهنگهای سوءقصدهای نوع مدرن بهویژه با استفاده از پهپاد قلمداد میکنند، جزئیاتی از نحوه ردگیری اطلاعاتی را منتشر کردهاند که مدعیاند به کشته شدن شناختهشدهترین نظامی ایرانی در منطقه و جهان منجر شد.
بر اساس این گزارشها، یک سلسله خطاهای فنی، اطلاعاتی و مراقبتی مربوط به فرمانده شاخه قدس سپاه پاسداران ایران، معاون مجموعه حشدالشعبی عراق و نیروهای زیر امر آنها، و نیز رصد اطلاعاتی از نیروهای ارشد حزبالله لبنان، به موفقیت طرحهای ردگیری که سرانجام به طرح کشتن آنها در فرودگاه بغداد منجر شد، کمک کرده است.
عملیات هدفمند در ملاءعام و در فضای باز در پایتخت یک کشور در کشتن ارشدترین نظامی کشور همسایه و نیز نابودی یکی از نظامیان مهم وابسته به ارتش کشور محل سوء قصد، با عملیات آمریکا در کشتن اسامه بنلادن در پاکستان یا ابوبکر البغدادی در سوریه تفاوتهای بارز دارد.
رسانههای آمریکایی نیز تأکید کردهاند که کشتن قاسم سلیمانی مهمترین اقدام در ترور نظامی ارشد یک کشور به دست آمریکا بعد از کشتن ایسوروکو یاماموتو، فرمانده ارشد دریایی ژاپن، در جنگ جهانی دوم است. مرگ او در بهار ۱۹۴۳ ضربهای سخت به روحیه ژاپنیها در آن دوره سخت در جنگ تعبیر شده بود.
قاسم سلیمانی و پنج ایرانی دیگر همراه با ابومهدی المهندس و چهار تن دیگر از جمله محمد رضا الجابری، مسئول تشریفات و روابط خارجی حشد الشعبی، بامداد جمعه ۱۳ دی در حمله دقیق هوایی آمریکا در جاده فرودگاه بغداد کشته شدند.
مقامات عراقی در گفتوگو با خبرگزاری فرانسه گفتند که این جاده ورودی و خروجی فرودگاه پایتخت عراق است و فیلمهای منتشرشده در فضای مجازی محل حمله را تأیید میکنند.
علی فدوی از سران سپاه پاسداران تأیید کرده که قاسم سلیمانی با پروازی از سوریه به عراق رفته بود. برخی مقامات ایران تأکید دارند که قاسم سلیمانی «مهمان رسمی» عراق بود. دولت عراق این امر را تأیید یا تکذیب نکرده است.
پروازهای مسافری و نظامی در فضای سوریه، لبنان و عراق، مورد نظارت دقیق و دائمی است. به نوشته اینتلیتایمز، حساسیت این پروازها بهویژه از این نظر است که نیروهای ارشد حزبالله برای سفر به تهران، معمولاً از طریق پروازهایی از دمشق ابتدا به بغداد و سپس از آنجا به ایران میروند.
به احتمال زیاد، یک مهره ارشد حزبالله که به طور اطلاعاتی و دائم تحت نظر و تعقیب است، در پرواز پنجشنبهشب از دمشق به بغداد حضور داشت. این فرد را مسئول روابط خارجی حزبالله لبنان و مهره مسئول ارتباط حزبالله با شبهنظامیان شیعی عراقی تشخیص دادهاند.
حضور این نیروی ارشد حزبالله در مأموریت در منطقه، حساسیت بیشتری به تحرکات اطلاعاتی داده بود.
در برخی گزارشهای اولیه ادعا شد که شیخ نعیم قاسم، معاون حسن نصرالله، مسافر این پرواز و همراه قاسم سلیمانی بود اما این خبر تأیید نشد.
در برخی گزارشهای تأییدنشده دیگر نیز ادعا شد که این مهره حزبالله سامر عبدالله، از نزدیکان عماد مغنیه، بوده که او نیز کشته شده است. حزبالله لبنان یا دولت عراق این خبر را تایید نکردهاند.
بر اساس بررسی اینتلیتایمز، هواپیمای مسافربری ایرباس ای۳۲۰ متعلق به شرکت هوایی سوری «شام وینگز ایرلاینز» در پرواز ۶کیو۵۰۱ در ساعت ۱۰ و نیم پنجشنبهشب (به وقت سوریه، ۱۲ نیمهشب ایران) از دمشق برخاست و دقایقی پیش از نیمهشب (به وقت سوریه، کمی مانده به یک و نیم بامداد جمعه ایران که چند دقیقه به یک بامداد جمعه به وقت عراق بود) در بغداد فرود آمد.
پرواز قاسم سلیمانی با هواپیمای مسافربری سوری که بهسادگی تحت تعقیب است، آن هم در روزهایی که بیشترین رصد اطلاعاتی در مورد او و همکارانش نظر به رویدادهای دو هفته اخیر عراق وجود داشته، و احتمالاً افرادی هم در سوریه و هم در عراق از حضور قاسم سلیمانی در این پرواز آگاه بودهاند، ممکن است مهلکترین اشتباه مراقبتی از سوی شخص او بوده باشد.
به گزارش رسانهها، از ساعاتی قبل از ورود هواپیما به بغداد، نشانههای زیادی از نزدیک بودن زمان ورود یک شخصیت مهم در این فرودگاه دیده شده بود؛ بعدا معلوم شد که نیروهای حشد الشعبی در فرودگاه زمینه استقبال ابومهدی المهندس از قاسم سلیمانی را فراهم میکردند.
دقایقی پس از فرود هواپیما و پس از آنکه ابو مهدی المهندس از قاسم سلیمانی و همراهانش استقبال کرد، سلیمانی و المهندس و سه تن دیگر سوار یک تویوتا شده و پنج تن دیگر در تویوتای دوم نشسته، به سوی شهر حرکت کردند.
هنوز لحظاتی از آغاز حرکت هر دو خودرو سپری نشده بود که -به ادعای این رسانهها- پهپادهای آمریکایی با شلیک راکت نقطهزن و دقیق، جز آهنپارهای از خودروها باقی نگذاشتند.
فیلمهای ثبتشده توسط نخستین افرادی که به محل رسیدند، نشان میدهد که جسدها در لای آهنها و یا پرتابشده در نزدیکی محل در شعلههای آتش میسوزند و دستکم سر یکی از افراد از بدنش جدا شده است. دست و پای قاسم سلیمانی قطع شده و یک دستش با انگشتر معروف در آن نزدیکی به روی زمین افتاده است؛ انگشتری که احراز هویت او را آسان کرد.
به ارزیابی اینتلیتایمز، لحظه فرود هواپیما تا شلیک راکت از پهپادها، بیش از ۱۵ دقیقه طول نکشیده است.
براساس گزارشهای منتشرشده در رسانههای آمریکایی، پهپادهای مدل امکیو۹ چهار موشک از نوع موسوم به هلفایر (آتش جهنمی) به سوی دو خودرو شلیک کردند.
به نوشته اینتلیتایمز، رفتوآمدهای مکرر قاسم سلیمانی به عراق، نوع خودروها و تجهیزات ارتباطی مورد استفاده او و سران حشد الشعبی زیر نظر گرفته شده بود؛ بررسی این تجهیزات و رهگیری امواج آنها بخشی از کار نیروهای اطلاعاتی بود.
بر اساس این گزارش، یکی از فیلمهای فعالیت ابومهدی المهندس رصد زیربنای تجهیزات مرکزی مخابراتی او و نیروهایش را فراهم کرد. از جمله میشد دید که دستگاههای در حال شارژ شدن در این فیلم، که از نوع چینی است، همانهاست که در زمان حضور قاسم سلیمانی در منطقه عراق در دست او و ابومهدی المهندس نیز هست.
به نوشته اینتلیتایمز، این تجهیزات ارتباطی همچنین در دست نیروهایی دیده شده بود که در دوره اخیر در مرز عراق و سوریه حضور دارند. اسرائیل میگوید ایران و حشد الشعبی، از طریق منطقه مرزی القائم عراق با ابوکمال سوریه، در حال تکمیل امکانات برای «تثبیت حضور نظامی» در «حلقه آتش» به دور اسرائیل در سوریه است و از طریق این گذرگاه، تجهیزات نظامی زیادی به منطقه وارد کرده است.
تجهیزات مخابراتی در دست این نیروها در این ناحیه مرزی، بر روی خودروهایی هم که شبهنظامیان شیعی عراق از آن برای تردد در منطقه استفاده میکنند، نصب شده است. خودروهای زرهی عملیاتی نوع SUV در اختیار قاسم سلیمانی و مشاوران و نیروهای اصلی اطراف او بوده است. همچنین آنتنهایی که ارتباطگیری بدون سیم را فراهم میکند و در این خودروها نصب بوده، در مدار رصد اطلاعاتی قرار داشت.
اینتلیتایمز خودروهای تویوتای مورد استفاده را نیز تجهیز شده به امکانات ضد گلوله توصیف کرده اما ضربه راکتهای شلیک شده، بختی برای زنده ماندن هیچیک از سرنشینان دو خودرو باقی نگذاشت.
به گزارش رسانهها، رصد تمامی جزئیات زندگی و افراد و همراهان یک مهره مورد تعقیب، برای به دست آوردن نقاط ضعفی که به موفقیت طرح سوءقصد کمک کند، بخشی از الفبای کار اطلاعاتی است.
دونالد ترامپ روز جمعه در فلوریدا گفت که آمریکا دارای «بهترین» تشکیلات اطلاعاتی در جهان است.
بعد از کشته شدن سردار سپاه، محمدعلی اللهدادی، در حمله اسرائیل به قنیطره در جولان در پنج سال پیش، که در آن جهاد مغنیه، فرزند عماد مغنیه، مسئول ارشد عملیاتی حزبالله و شماری از همراهان آنها کشته شدند، رسانههای اسرائیل نوشتند که تلفن همراه روشن اللهدادی نقش مهمی در رهگیری اطلاعاتی این کاروان داشت.
بعد از کشتن یحیی عیاش، ملقب به «مهندس» که از پایهگذاران یگانهای عزالدین القسام، شاخه نظامی حماس، بود، رسانههای اسرائیل تأیید کردند که سازمان امنیت داخلی کشورشان در سال ۱۹۹۶ با کارگذاری بمب در یک تلفن همراه، او را از پای درآورد. این سازمان از طریق یک فلسطینی که ظاهراً مورد اطمینان اطرافیان یحیی عیاش بود، این تلفن همراه را به او داده بود.
کشتن عماد مغنیه در فوریه ۲۰۰۸ در دمشق در انفجار خودرویی که در اختیار او بود، نتیجه سالها رصد اطلاعاتی بود. حزبالله هنوز ظاهراً نتوانسته وعده خود را برای گرفتن انتقام از اسرائیل در کشتن عماد مغنیه عملی کند.
جروزالم پست نیز جمعه نوشت که مقایسه عملیات آمریکا در کشتن قاسم سلیمانی با عملیات متعدد اسرائیل در کشتن مخالفانش، تفاوتهای متعدد از جمله در زمینه تاکتیکی را میان سیآیای و موساد نشان میدهد.
براساس رشته ترورهای منتسب به اسرائیل در سالهای اخیر، از تونس گرفته تا مالزی، اسرائیل معمولاً در خارج از مدارِ توجه کار میکند و ردپایی از خود به جا نمیگذارد؛ بهگونهای که حتی برخی ناظران را در مورد نسبت دادن این عملیات به اسرائیل به شک میاندازد.
به نوشته جروزالم پست، موساد اهداف خود را به صورت تک به تک از بین میبرد نه جمعی، در اماکن غیرعمومی و در عملیاتی هر چه بیشتر خاموش و خارج از مدار توجه و نگاهها؛ به گونهای که گاهی جسد افرادی پیدا میشود که هرگز نمیتوان گفت کی و کجا و چگونه هدف قرار گرفتهاند.
جروزالم پست افزود اما این نوع عملیات مطلوب دونالد ترامپ در کشتن قاسم سلیمانی نبود. در حالی که مقامات اسرائیل در باره عملیات موساد سکوت میکنند، آقای ترامپ پرچم آمریکا را توئیت کرد و پنتاگون نیز سریعاً مسئولیت کشتن او را برعهده گرفت.
به نوشته جروزالم پست، دولت آقای ترامپ خواسته است با این شیوه و حتی در حالی که ممکن است تأثیرات مهمی در مورد حضور آمریکا در عراق داشته باشد، نشان دهد که آمریکا قدرت اول جهان است و ایران با وجود نیروهای نیابتی، وزنهای محسوب نمیشود.
سیانان گزارش داده که عصر جمعه (به وقت فلوریدا)، زمانی که گزارش کشته شدن قاسم سلیمانی در جهان طنین انداخت، آقای ترامپ در کنار دوستانش، از جمله کوین مککارثی، رئیس اقلیت جمهوریخواه در مجلس نمایندگان، در اقامتگاه شخصیاش در مارالگو در حال قدم زدن بود و بستنیاش را لیس میزد.