وزیر خارجه آمریکا می‌گوید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از برجام جداست و واشینگتن از هر ابزاری، از جمله «مکانیسم ماشه»، استفاده خواهد کرد تا تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر (حدود ش ماه دیگر) پایان نیابد.
مایک پومپئو موضوع تفکیک بین برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را شامگاه چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «فاکس‌نیوز» توضیح داد و روز پنج‌شنبه نیز در یک توئیت، بار دیگر این موضوع را به یک سناتور آمریکایی یادآور شد.
وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه‌اش با فاکس‌نیوز گفت: باید تمام تلاش‌مان را به کار بگیریم که فروش جنگ‌افزار به «چنین رژیمی که رفتارهای بدش را دیده‌ایم» از سر گرفته نشود؛ و در این زمینه «در حال کار با شرکای‌مان، با بریتانیا، با فرانسه و با دوستان‌مان هستیم».
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که در پیوند با تایید برجام در سال ۹۴ تصویب شد، تحریم تسلیحاتی ایران دوم آبان امسال برداشته می‌شود و آمریکا در روزهای اخیر پیش‌نویس قطعنامه‌ای را آماده کرده است که خواستار عدم لغو این تحریم می‌شود.
برخی رسانه‌ها، از جمله نیویورک تایمز، به نقل از منابعی گفته‌اند روسیه و چین (هر دو دارای حق وتو) به احتمال بسیار زیاد مانع از تصویب این پیش‌نویس خواهند شد و در آن صورت آمریکا به این استدلال حقوقی روی خواهد آورد که هنوز «جزو یکی از مشارکت‌کنندگان برجام» است و از این رو می‌تواند اصطلاحا مکانیسم ماشه را فعال کند.
مطابق برجام، هر یک از «مشارکت‌کنندگان» می‌تواند با اشاره به تخطی‌های ایران، خواستار بازگشت تحریم‌ها شود و هیچ عضو شورای امنیت حق ندارد چنین خواسته‌ای را وتو کند.
در روزهای اخیر چند تن از مقام‌های جمهوری اسلامی، از جمله وزیر خارجه و همچنین سفیرش در سازمان ملل، یادآور شدند آمریکا دو سال پیش هنگام خروج از توافق هسته‌ای مشخصا بر «توقف مشارکتش در برجام» اشاره کرد.
با این حال مایک پومپئو در پاسخ به این اظهارات گفت: «قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل کاملا روشن است و درباره اینکه "مشارکت‌کننده" کیست هم صراحت دارد. این قطعنامه جدا از برجام است».
وی با بیان اینکه «ما یکی از مشارکت‌کنندگان هستیم» گفت: «مشارکت‌کنندگان این حق را دارند که مکانیسم ماشه را فعال کنند تا مانع از انقضای تحریم تسلیحاتی ایران شوند. این به سود همه دنیا خواهد بود و تسلیحات را از دست آیت‌الله دور نگاه خواهد داشت».
توافق هسته‌ای بین ایران و شش قدرت جهانی در تیرماه سال ۹۴ امضا شد؛ شش روز پس از آن، ۲۹ تیر، شورای امنیت سازمان ملل با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱، بر این توافق صحه گذاشت و شش قطعنامه قبلی علیه ایران را لغو کرد.
وزیر خارجه آمریکا با اشاره به اینکه چندان به اظهارات محمدجواد ظریف توجهی نمی‌کند زیرا وی در راه‌اندازی کارزار اطلاعات غلط «حرفه‌ای است» گفت: «اصلا موضوع برگشت به برجام در کار نیست؛ هیچ تمایلی به این کار نداریم. آن چیز یک فاجعه بود ... ما می‌خواهیم از ابزارهای سازمان ملل استفاده کنیم».
در متن معاهدات و پیمان‌های بین‌المللی معمولا از عبارت «طرف‌ها» استفاده می‌شود اما در متن برجام، بنابر برخی اظهار نظرها به خاطر تأکید بر معاهده نبودن این سند، از عبارت «مشارکت‌کنندگان» استفاده شده است.
در روزهای اخیر شماری از رسانه‌های آمریکایی استدلال کرده‌اند فارغ از اینکه آمریکا هنگام خروج از برجام چه گفته یا چه نوشته است، همچنان نمی‌توان نشانه‌ای مبنی بر این یافت که آمریکا جزو مشارکت‌کنندگان سند نیست.
مایک پومپئو روز پنج‌شنبه نیز در پاسخ به سناتور دموکرات، الیزابت وارن، از او خواست که بین برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تفکیک حقوقی قائل شود.
بنابر گزارش‌ها، پیش‌نویس آمریکا برای عدم لغو تحریم تسلیحاتی ایران در اختیار برخی کشورها گذاشته شده است. مایک پومپئو نیز تایید کرد که در این باره گفت‌وگوهایی با «شرکای‌مان، با بریتانیا، با فرانسه و با دوستان‌مان» در حال انجام است.
