نایب رئیس مجلس شورای اسلامی میگوید که باید در ایران نظام پارلمانی برای مدتی طولانی حاکم شود زیرا مجلس اکنون نمیتواند از ابزار سوال و استیضاح برای پاسخگو کردن دولت استفاده کند.
امیرحسین قاضیزاده هاشمی روز یکشنبه ۱۶ شهریور به خبرگزاری ایسنا گفته که مجلس «اکنون نمیتواند بسیاری از برنامههای دولت را رصد کند، رئیسجمهوری نیز یک فرد برخاسته از آرای مردم است و نمیتوان به راحتی سراغش رفت».
او «ساقط کردن» کابینه را حسن نظام پارلمانی دانسته و در انتقاد از ساختار سیاسی در ایران گفته است: «ما نیاز داریم در موقع لزوم سریعا افراد را عوض کنیم، اما با شرایط کنونی اگر سراغ هرکسی برویم، بحران سیاسی ایجاد میشود».
در نظام پارلمانی، ریاست قوه مجریه بر عهده نخستوزیر منتخب مجلس است و نه رئیسجمهوری منتخب در انتخابات سراسری با رای مستقیم مردم.
نخستین بار آیتالله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، به طور رسمی ایده تغییر نظام پارلمانی به ریاستی را مطرح کرد. او ۲۴ مهر ۱۳۹۰ در جریان سفر به کرمانشاه گفت: «اگر روزی در آینده احتمالا دور احساس شود که نظام پارلمانی برای انتخاب مسئولان قوه مجریه بهتر است هیچ اشکالی در تغییر ساز و کار فعلی وجود ندارد».
سال ۹۸ گروهی از نمایندگان طرحی برای تغییر قانون اساسی در این زمینه ارائه کردند که به امضای ۱۵۱ نماینده نیز رسید. ولی این طرح بهدلیل اظهارات تازه رهبر جمهوری اسلامی کنار گذاشته شد.
آیتالله خامنهای روز اول خرداد سال ۹۸ موضع خود را در این زمینه تغییر داد و گفت: «نظام پارلمانی که درباره آن بحث شد، ما مفصل در مجمع بازنگری قانون اساسی آن را بررسی کردیم و نتیجه این شد که مشکلات نظام پارلمانی از نظام ریاستی بیشتر است».
او ساختار قانون اساسی جمهوری اسلامی را «خوب» و «فاقد ایراد» توصیف کرده بود ولی گفت که این ساختار را باید «کم و زیاد کرد».
در حالی که رهبر جمهوری اسلامی به صراحت با ایده نظام پارلمانی مخالفت کرده، ولی نایب رئیس مجلس شورای اسلامی بر نظر خود اصرار کرده و گفته است: مجلس اکنون نمیتواند به خوبی از ابزار سوال و استیضاح استفاده کند.
او که از جمله نمایندگان منتقد دولت روحانی است، افزوده است: «این مسئله به این خاطر است که اکنون ما سراغ هر وزیری برویم یک برخورد با رئیسجمهوری صورت میگیرد، اما اگر کابینه در اختیار نخستوزیر منصوب مجلس باشد این فرسایشها وجود نخواهد داشت».
مجلس یازدهم که از خرداد امسال آغاز به کار کرده است، در دو ماه گذشته رویکردی تهاجمی را نسبت به دولت اتخاذ کرده و دولت حسن روحانی را که سال آخر خود را میگذراند، به «سوءمدیریت» و «بیکفایتی» بهویژه در امور اقتصادی متهم کرده است.
نمایندگان مجلس همچنین طرح سوال از روحانی را پیگیری میکنند. پیشتر، برخی نمایندگان از طرح سؤال فراتر رفته و خواستار استیضاح رئیسجمهوری شده بودند، ولی به دنبال مخالفت تلویحی آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، این درخواست متنفی شد.