(rm) صدا | [ 10:06 mins ]
در بازپسین بخش سلسله برنامه رادیو فردا درباره آتش سوزی سینما رکس آبادان به موضوع رای دادگاه رسیدگی به این پرونده می پردازیم. دادگاه به جاي روشن كردن چگونگي آتش سوزي و هويت عاملان و مسببان آن، سعي كرد به كاستي هاي ايمني سينما تاكيد كند و انگشت اتهام را به سوي سازمان امنيت رژيم گذشته نگاه دارد. كيوان فتوحي: به رادیو فردا می گوید نتيجه دادگاه همه را در يك بهت و شوك برد اما مردم راضي بودند از اين نظر كه اطلاعات زيادي گرفتند و به صورتي هم مشخص شده بود كار گروه هاي اسلامي است. بيژن خوزستاني و عليرضا نوري زاده نیز در مصاحبه با رادیو فردا نظرات خود را بیان می کنند. علي سجادي (راديو فردا): دادگاه رسيدگي به پرونده سينماركس در حالي به پايان رسيد كه نه فقط متهمان اصلي كه بارها تكبعلي زاده متهم رديف اول از آنان نام برد، به دادگاه احضار نشدند، بلكه دادگاه حتي سعي در احراز هويت آنان نيز نكرد و از همه ياران تكبعلي زاده نيز دعوت به اداي شهادت نكرد. رئيس دادگاه كساني را كه در طول دو سال پس از آتش سوزي طرف و مشير و مشار تكبعلي زاده بودند، از جمله آقايان رشيديان فرماندار آبادان در دوره بعد از انقلاب، آقاي كياوش نماينده مجلس شوراي اسلامي بعد از انقلاب، حجت الاسلام جمي نماينده آيت الله خميني در آبادان و امام جمعه اين شهر و برادر او و نيز حبيب بازيار رئيس ستاد انقلابي عشاير هرگز به دادگاه احضار يا دعوت نكرد، بلكه به جاي روشن كردن چگونگي آتش سوزي و هويت عاملان و مسببان آن، سعي كرد به كاستي هاي ايمني سينما تاكيد كند و انگشت اتهام را به سوي سازمان امنيت رژيم گذشته نگاه دارد، ولي حتي در اين كار هم توفيقي نيافت و خود حجت الاسلام موسوي تبريزي در خطابه پاياني دادگاهش فقط با قيد احتياط تكبعلي زاده را به ساواك منصوب كرد. اما بعد از اتمام جلسات دادگاه در آبادان چه گذشت؟
كيوان فتوحي: يك هفته همه در انتظار بودند تا يك روز روزنامه آمد بيرون و خبر نتيجه دادگاه آمد و گفتند دادگاه ساواك را مقصر شناخته و حكم اعدام افسر ساواك، رئيس شهرباني، رئيس آتش نشاني و مدير سينماركس و تكبعلي زاده را داده. من يادم است كه اين نتيجه دادگاه همه را در يك بهت و شوك برد. اما مردم راضي بودند از اين نظر كه اطلاعات زيادي گرفتند و به صورتي هم مشخص شده بود كار گروه هاي اسلامي است.
ع . س: بيژن خوزستاني درباره جو عمومي آبادان بعد از پايان دادگاه و اعلام حكم مي گويد:
بيژن خوزستاني: تنها كسي كه مي شد رويش شك نكرد و گفت عامل اين قضيه است خود تكبعلي زاده بود و تازه روي او هم عده اي مشكوك بودند. ولي آدم هايي كه تكبعلي زاده اسم برد، يك نفرشان بازداشت نشدند، به دادگاه نيامدند و مجازات نشدند. اين دادگاه نشان داد كه مسببين اين فاجعه چه كساني هستند و اينها به جزاي كاري كه كردند نرسيدند.
ع . س: عليرضا نوري زاده درباره موفقيت يا عدم موفقيت دادگاه به رياست حجت الاسلام موسوي تبريزي مي گويد:
عليرضا نوري زاده: هرگز رژيم جمهوري اسلامي نتوانست طي اين سالها اتهام آتش سوزي سينما ركس را به رژيم گذشته بياندازد، در حالي كه تمام زمينه ها براي متهم شدن رژيم در زمان وقوع اين حادثه وجود داشت، اما رژيم جمهوري اسلامي حتي يك بار دنبال اين قضيه نرفت كه به طور جدي پيگيري كند كه دست رژيم در كار بود. نكته دوم اين است كه اين ماجرا كاملا در نگاه مردم به پاي رژيم جمهوري اسلامي نوشته شد.
ع . س: اما فقط مردم آبادان نبودند كه با شنيدن و اطلاع از آن قسمت اندكي كه از مذاكرات دادگاه منتشر شده بود، به اين نتيجه رسيده بودند كه نيروهاي مذهبي مسبب آتش سوزي بودند، بلكه شيخ علي تهراني كه در عوان انقلاب از سوي آيت الله خميني به عنوان قاضي شرع خوزستان منصوب شده بود و پرونده را كاملا مطالعه كرده بود، همين عقيده را داشت.
صداي شيخ علي تهراني: من خودم تمام پرونده را ديدم. هيچ شكي نيست كه آن هيات اسلامي كه براي مبارزات در قم بود، دستور داده كه چهار نفر رفتند و سينما را با بنزين آتش زدند كه سه نفرشان سوختند و يك نفرشان زده ماند. اين مثل ديوانه ها بود و مي گفت من بايد به ملت ايران برسانم اين جنايت را.
ع . س: تكبعلي زاده به گفته شيخ علي تهراني بعد از آتش زدن سينما و مشاهده فاجعه ناشي از آن مثل ديوانه ها شده بود و تمام تلاش خود را بر اين گذارده بود كه به مردم ايران بگويد مسببان اصلي فاجعه سينما چه كساني هستند. اما نظر مردم آبادان درباره تكبعلي زاده چه بود؟
كيوان فتوحي: در مورد حكم اعدام تكبعلي زاده كسي نه احساس رضايت مي كرد و نه احساس ناراحتي مي كرد.
بيژن خوزستاني: كسي نمي توانست هضم كند يك نفر قادر است يك عده انسان بي گناه را اينطور ذغال كند و بسوزاند. اين انسان اگر مسبب بود بايد به عنوان يكي از منفورترين چهره هاي آبادان قلمداد مي شد، ولي مي بينيم عكس العملي نسبت به اين آدم انجام نشد، نه به دليل شرايط امنيتي. چون مردم چهره اي ديگر از اين آدم ديدند. يك انسان ساده بي سوادي كه عامل دست يك سري جانور قرار گرفته و دست به يك فاجعه زده و اين آدم متوجه اين قضيه شده و از ابتدا قبل از دستگيري و بعد از دستگيري يك بند اعتراف مي كند كه من كردم و با اينها كردم.
ع . س: تكبعلي زاده و ديگر محكومان نه فقط در نزد آباداني ها و بازماندگان قربانيان منفور نبودند، بلكه حتي از سوي آنان سعي شد از اعدامشان جلوگيري شود. بازماندگان قربانيان نمايندگاني را با وكالت به سراغ شيخعلي تهراني قاضي شرع منصوب آيت الله خميني در خوزستان و شوهرخواهر حجت الاسلام علي خامنه اي فرستادند كه او با پادرمياني و جلب نظر موافق آيت الله خميني از اعدام تكبعلي زاده و ديگران جلوگيري كند.
صداي شيخ علي تهراني: دو نفر كه يكي ده كشته داد و يكي شش سوخته داد وقتي كه حكم اعدام اين افراد اعلام شد گفتند: اينها بي گناهند، آنهايي كه قاتلند دارند حكومت مي كنند. از آنجا بلند شدند كه بيايند پيش من و با من برويم پيش خميني كه بگويند ما وكالت داريم از بقيه كه از خون آن سوختگان و كشته شدگان گذشتيم و اين بي گناهان را نكشيد. در 200 كيلومتري راه راديوي ماشينشان اعلام كرد كه محكومين اعدام شدند. وقتي به خانه من رسيدند گريه مي كردند و گفتند ما وكالت گرفتيم از سايرين هم كه اين بي گناهان را نكشيد ولي كشتند.
ع . س: آبادان و مردم آن كه آوازه سهل گيري و زندگي آرام و لب كارونشان هر سال ايراني را رهسپار ديدار و تازه كردن ديدار با آن شهر مي كرد، پس از اين فاجعه ديگر هرگز روي خودش به خود نديد. مسببان اصلي آتش سوزي سينماركس بر اين اعتقاد بودند كه با اعدام تكبعلي زاده و خاموش كردن وجدان بيدارشده او براي هميشه نقش خود را در اين فاجعه پنهان خواهند كرد. اما هستند وجودان هاي بيداري كه اسناد و مدارك مربوط به اين فاجعه را با چنگ و دندان حفظ مي كنند تا با سپردن آن به نسل هاي آينده اين هشدار را چون آينه اي فراروي ايرانيان قرار دهند كه رسيدن به اهداف انساني جز از راه هاي انساني ميسر نيست و نمي توان از كساني كه با سوزاندن مردم به قدرت مي رسند انتظار بهي داشت.
