وزیر نفت و رئیس بانک مرکزی ایران از برنامه دولت برای تهاتر (معاوضه) نفت و کالا خبر داده و اظهار امیدواری کرده‌اند که تجارت خارجی ایران افزایش یابد.
بیژن زنگنه وزیر نفت روز پنج‌شنبه اول آبان در نشستی مشترک با وزیران صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی و رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به موافقت رئیس جمهوری ایران با پیشنهاد وزارت نفت برای ایجاد پنجره‌ای واحد به منظور واردات کالا از طریق صادرات نفت، اعلام کرد «از هفته آینده کار عملیاتی را آغاز می‌کنیم».
عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز در این زمینه گفته است تامین کالاهای مورد نیاز کشور اعم از کالاهای اساسی و ضروری و همچنین مواد اولیه مورد نیاز بخش تولید، اولویت نخست تهاتر کالا با نفت است.
وی مدعی شد «روش تهاتر یکی از شیوه‌های کلاسیک مقابله با تحریم‌ها و توسعه تجارت خارجی کشورهاست».
اظهارات وی درباره کارایی تهاتر برای مقابله با تحریم‌ها در حالی است که قبلا نیز جمهوری اسلامی از این روش برای فروش نفت خام به روسیه، کره جنوبی و اتحادیه اروپا استفاده کرده بود، اما موفقیتی در پی نداشت.
از طرفی طبق گزارش‌ها هم‌اکنون نیز ایران از تهاتر برای تجارت خارجی استفاده می‌کند و چندان موفقیتی در صادرات نفت ندارد.
مرداد سال جاری حسین مدرس خیابانی سرپرست سابق وزارت صنعت، معدن و تجارت گفته بود، «دولت ایران به ناچار برای تجارت با کشورهای دیگر از روش‌های منسوخ مثل تهاتر استفاده می‌کند».
او ۲۰ مرداد در گفتگو با خبرگزاری فارس با اشاره به تحریم‌های آمریکا گفت استفاده از روش‌هایی چون تهاتر «برای بسیاری از تجار در سراسر دنیا باورکردنی و قابل تصور نیست».
با این حال، همتی روز پنج‌شنبه مدعی شد «در شرایط حاضر که آمریکا برای جلوگیری از مبادلات پولی و بانکی ایران انواع تصمیمات را مد نظر قرار داده، تهاتر کالا با نفت می‌تواند گره‌گشا باشد».
رئیس بانک مرکزی گفت با اجرای این برنامه شاهد «تحول بزرگی» در حوزه تجارت خارجی کشور خواهیم بود و حتماً تجارت خارجی در نیمه دوم سال افزایش می‌یابد.
هنوز معلوم نیست ایران چگونه می‌خواهد با تهاتر نفت با کالا تحولی بزرگ انجام دهد، چون مشکل خریداران نفت ایران، تنها پرداخت پول نیست، بلکه آمریکا خرید نفت از ایران را تحریم کرده است.
هم‌اکنون تنها چین، سوریه و ونزوئلا مشتریان علنی نفت ایران هستند که در مورد اولی ده‌ها شرکت آن توسط آمریکا تحریم شده و در مورد سوریه و ونزوئلا نیز خود این کشورها تحت تحریم آمریکا هستند.
صادرات روزانه نفت و معیانات گازی ایران از ۲.۵ میلیون بشکه طی دوران قبل از تحریم‌ها به حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه سقوط کرده است.
آمارهای گمرکی ایران نشان می‌دهد صادرات غیرنفتی کشور در نیمه اول سال با افتی ۳۵ درصدی نسبت به دور مشابه پارسال به ۱۳.۵ میلیارد دلار سقوط کرده است. البته ایران برای اولین بار بنزین را نیز در سبد کالاهای صادراتی غیرنفتی قرار داده و بنزین در صدر کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور است.
بهار سال جاری ایران ۷۰۰ میلیون دلار صادرات بنزین داشت و این کالای نفتی سهمی ۱۱ درصدی در کل صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داد. هنوز گزارشی از صادرات بنزین در تابستان منتشر نشده، اما خبرگزاری فارس روز چهارشنبه گزارش داد که در همین روز «دو محموله ۱۱ میلیون بشکه‌ای، مجموعا ۲۲ میلیون بشکه بنزین اکتان ۸۷ ایران از مبدا بندرعباس با قیمت ۳۲٫۱۴ دلار برای هر بشکه، به مقاصد دریایی از طریق رینگ بین الملل بورس انرژی ایران معامله و صادر شد».
مقامات ایران نگفته‌اند چرا در حالی که قیمت نفت خام در بازارهای بین‌المللی بالای ۴۰ دلار است، بنزین را حدود ۳۲ دلار فروخته‌اند.
این گزارش می‌گوید همچنین ۶ میلیون بشکه بنزین اکتان ۸۷ از انبار نفت بندرعباس با همین قیمت به مقاصد دریایی معامله و صادر شد که مجموع ارزش این معاملات بیش از یک میلیارد دلار است.
برخلاف نفت خام، صادرات بنزین ایران تحت تحریم آمریکا نیست.
با استفاده از گزارش‌های ایسنا، گمرک ایران و رادیو فردا؛ ف.ق/س.ن
