برخی رسانههای ایران اخباری را منتشر کردهاند مبنی بر اینکه برخی شرکتهای خودروساز غربی ازجمله فولکسواگن، رنو، اشکودا و بامو با تغییر دولت آمریکا به دنبال حضور در بازار خودروی ایران هستند. این خبرها هنوز بهصورت رسمی تأیید نشدهاند.
پس از برجام شماری از شرکتهای خودروسازی جهان به ایران بازگشتند و برخی نیز فعالیت کاملاً جدیدی را آغاز کرده بودند. با حضور این شرکتها طی دو سال بازار خودروی ایران متفاوت با قبل شده بود، اما پس از خروج آمریکا از برجام این شرکتها بازار ایران را ترک کردند و حتی بسیاری از شرکتهای چینی مانند برلیانس و جیلی هم که روابط گسترده مالی با آمریکا و اروپا دارند، همکاری با شرکای خود در ایران را متوقف کردند.
حالا برخی رسانههای ایران گزارش میدهند که این شرکتها در پی حضور دوباره در بازار خودروی ایران هستند.
سایت خودرویی بیتران گزارش داده که رنو در حال بررسی فعالیت مجدد در ایران است و برای این کار چندین سناریو را برنامهریزی کرده است. روزنامه هفت صبح هم خبر از مذاکرات فولکسواگن برای بازگشت به بازار خودروی ایران داده است.
روزنامه هفت صبح نوشته است: «در سه سالی که فولکسواگن در ایران غایب بود، تنها نمونههای محدودی از پاسات، بیتل، گلف و تیگوان در بازار قابل خریداری بودند، اما گویا شرایط فعلی هم در حال تغییر است و این خودروساز آلمانی برای ورود دوباره به ایران دورخیز کرده است.»
رادیو فردا هم از برخی منابع خود در شرکتهای خودروساز غربی این موضوع را پیگیری کرد و این منابع خبر مذاکرات برخی شرکتهای خودروساز با طرفهای ایرانی را تأیید کردند، هرچند این مذاکرات در مراحل ابتدایی است و تازه شروع شده است تا اگر آمریکا به برجام برگشت، این شرکتها سریعتر به ایران بازگردند.
یک منبع آگاه به رادیو فردا گفت مذاکرات شروع شده و این مذاکرات در کشورهایی مانند ترکیه در حال انجام است. اگر آمریکا به برجام بازگردد، روند بازگشت این شرکتها به ایران زمانبر است و برای کاهش این زمان برخی مذاکره زودهنگام را شروع کردهاند، اما همهچیز به آینده روابط ایران و آمریکا بستگی دارد.
یکی از این شرکتها که بازگشت آن به ایران بسیار پیچیده شده شرکت پژو است. این شرکت هماکنون در اتحاد جدیدی حضور دارد که استلانتیس نامیده میشود. این اتحاد شامل ادغام دو گروه خودروسازی فیات کرایسلر و پژو سیتروئن است. یک پایه این اتحاد کرایسلر در آمریکاست و این موضوع شاید حتی در صورت بازگشت شرکتی مانند رنو به بازار ایران، کار پژو را سختتر کند.
البته کار برای شرکت هایی مانند رنو یا فولکسواگن پیچیدگی کمتری نسبت به پژو خواهد داشت.
گروه فولکسواگن در زمان مذاکرات هستهای که به برجام ختم شد، مذاکرات خود را با طرف ایرانی برای آغاز فعالیت در ایران آغاز کرده بود و پس از امضای برجام از اولین شرکتهایی بود که برای حضور در ایران اعلام آمادگی کرد.
شرکت فولکسواگن حتی پیش از توافق هستهای از اولین خودروسازانی بود که تحقیق و مذاکره برای ورود به ایران را آغاز کرده بود. اینبار هم خبر میرسد که این شرکت مذاکرات خود را در حالی آغاز کرده که هنوز مشخص نیست آیا آمریکا به برجام بازخواهد گشت یا خیر. با این حال به نظر میرسد این شرکت کارهای مقدماتی را آغاز کرده تا اگر توافقی حاصل شد، با سرعت مناسب بتواند به ایران بازگردد و تولید خود را آغاز کند.
در زمستان سال ۹۵ شرکت «ماموت خودرو» به عنوان شرکتی که قرار است امور مربوط به حضور فولکسواگن در ایران را پیگیری کند، به ثبت رسید.
شرکت ماموت که یک شرکت خصوصی در ایران است، کار خود را با تولیداتی مانند ساندویچ پانل، ساختمانهای پیشساخته، کانکس و تریلر در سال ۱۳۷۰ در زمينی به مساحت ۵۰ هكتار آغاز كرد.
این شرکت با ثبت شرکت ماموت خودرو قرار بود به تولید خودروهای فولکسواگن در ایران بپردازد و خطوط تولید در حال آمادهسازی بود که آمریکا از برجام خارج شد.
دیگر شرکتی که پس از برجام برنامه بسیار گسترده با ایران ترتیب داده بود، شرکت رنو بود. این شرکت آخرین شرکت غربی بود که از ایران خارج شد اما بخشی از دفتر خود را در ایران حفظ کرد.
سایت بیتران گزارش داده است: «با احتمال بازگشت آمریکا به برجام و کاهش تحریمهای ایران، بازگشت رنو به ایران کلید خورده است.»
این شرکت پس از تحریم آمریکا به دلیل خروج این کشور از برجام به دلیل اتحاد با نیسان و حضور گسترده نیسان در بازار آمریکا مجبور به خروج از ایران شد.
رنو اما نیروهای کلیدی ایرانی خود در شرکت رنو پارس را به فرانسه و برخی سایتهای رنو و داچیا رومانی انتقال داد. این شرکت برای بازگشت به ایران سناریوهای مختلفی را تنظیم کرده بود.
پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا این شرکت نیروهای ایرانی خود را به ایران انتقال داد و حالا آماده بازگشت به ایران و تولید مجدد میشود.»
در بخش خودروهای سواری رنو کلیدیترین قرارداد را در صنعت خودرو ایران داشت و قرار بود بهصورت مستقیم به تولید خودرو در ایران بپردازد و ایران را به کانون تولیدی خود در خاورمیانه تبدیل کند. به نظر برخی تحلیلگران این کار رنو میتوانست صنعت خودروی ایران را متحول کند.
گذشته از رنو، پژو و سیتروئن هم پس از برجام برنامه گستردهای برای بازار ایران داشتند اما با اتحاد جدید بین گروه پژو- سیتروئن و فیات-کرایسلر، بسیار بعید به نظر میرسد تا پیش از توافق قطعی ایران با آمریکا پژو قدمی برای حضور در بازار ایران بردارد. اخباری هم تا کنون در این زمینه منتشر نشده است.
شرکتهای ژاپنی و کرهای هم احتمالاً بسیار محافظهکارانه رفتار خواهند کرد. اما چینیها از اولین شرکتهایی خواهند بود که حتی با کوچکترین چراغ سبزی به بازار خودروی ایران بازخواهند گشت.
در زمینه بازار خودروهای سنگین موضوع کمی متفاوت است. بازار کامیون ایران به بیش از ۳۰۰ هزار کامیون نیاز دارد؛ عددی که برای تمامی شرکتهای کامیونسازی در جهان عدد بزرگی محسوب میشود. به همین دلیل حتی در شرایط تحریمی، شرکت اسکانیا حضور خود را در بازار ایران حفظ کرد و دایملر و ولوو هم تا آخرین لحظات در ایران مانده بودند.
شرکت آلمانی دایملر پس از برجام اولین شرکت سازنده خودروهای سنگین بود که با طرف ایرانی قرارداد بست.
در مهر ماه ۱۳۹۵ دیتر زچه، مدیرعامل دایملر، در مصاحبه با رادیو فردا گفته بود: «ما در ابتدا قصد حضور در بخش خودروهای سنگین را در بازار ایران داریم.»
البته بازار ایران به دلیل تقاضا از نظر خودروهای سواری برای دایملر چندان جذاب نیست، ولی بازار کامیون و اتوبوس ایران به دلیل وجود بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه خودروی فرسوده برای این شرکت جذاب است.
این جذابیت برای شرکتهای اسکانیا و ولوو هم وجود دارد. به همین دلیل به نظر میرسد اگر توافقی بین ایران و آمریکا صورت گیرد، ابتدا در بخش خودروهای سنگین شرکتهای غربی به ایران باز خواهند گشت و در بخش خودروهای سواری شرکتهای رنو و فولکس واگن احتمالاً اولین قدمها را برخواهند داشت و در هر حال شرکتهای چینی زودتر از آنها بخشی از بازار ایران را به دست خواهند آورد.
یک منبع آگاه نیز در این زمینه تأیید کرد که شرکتهای چینی آماده شدهاند و اولین شرکتهایی هستند که در صورت بازگشت آمریکا به برجام به ایران باز خواهند گشت.