گزارشگر ویژه سازمان ملل در قتل‌های فراقانونی، روز سه شنبه پنجم اسفند گزارش خود درباره سرنگونی هواپیمای اوکراینی در نزدیکی تهران توسط سپاه پاسداران را منتشر کرد.
اگنس کالامار در این گزارش ۴۵ صفحه‌ای تصریح کرده است که توضیحات جمهوری اسلامی درباره چگونگی سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین در نزدیکی تهران «تناقض‌های» زیادی دارد و این تناقض‌ها پرسش‌های بسیاری در خصوص نحوه سرنگونی این هوایپما مطرح می‌کند.
وی همچنین جمهوری اسلامی را به دروغگویی در توضیحات درباره نحوه سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی متهم کرده است.
سپاه پاسداران بامداد ۱۸ دی پارسال هواپیمای مسافربری اوکراینی به شماره پرواز پی‌اس ۷۵۲ را که در حال اوج گرفتن از فرودگاه امام تهران بود، با شلیک دست‌کم دو فروند موشک سرنگون کرد که تمام ۱۷۶ سرنشین آن جان باختند.
سپاه پاسداران بعد از چند روز پنهانکاری، نهایتا تحت فشار جامعه جهانی اقرار کرد که این هواپیما با موشک‌های سپاه ساقط شده است، اما علت آن را «خطای انسانی» اعلام کرد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، اگنس کالامار درباره گزارش خود به خبرنگاران گفته است، مساله بسیار نگران کننده این است توضیحات مقامات ایران در خصوص اشتباه یا اشتباهات صورت گرفته با هم جور در نمی‌آید.
این گزارشگر سازمان ملل تصریح کرد، توضیحات مقامات ایرانی در خصوص وقایع سرنگونی این هواپیما «مملو از تناقض است. این توضیحات با واقعیت‌ها، ارزیابی‌های فنی بسیاری از کارشناسان، مغایرت دارند.»
اگنس کالامار در ادامه گفت، ایران چرا دروغ می‌گوید؟ زیرا راه دیگری برایش وجود ندارد.
این گزارشگر ویژه سازمان ملل تاکید کرد، ایران هنوز نتوانسته است توضیح دهد که چگونه نیروی نظامی این کشور می‌تواند چنین اشتباه بزرگی برای سرنگونی یک هواپیمای مسافربری انجام دهد.
این گزارشگر سازمان ملل تصریح کرده است که در جریان سرنگونی هواپیما اوکراینی حقوق بشر در چندین مورد از جمله حق زیستن ۱۷۶ سرنشین این هواپیما نقض شده است.
در گزارش خانم کالامار آمده است: مقامات جمهوری اسلامی « خانواده‌های قربانیان را با تهدید به برنگرداندن بقایای عزیزانشان وادار به حمایت علنی» از حکومت کردند و «در روند مراسم‌های خاکسپاری دخالت کردند که این شامل جلوگیری‌از برگزاری مراسم خاکسپاری خصوصی و در برخی موارد اصرار برای دفن قربانیان در بخش شهدای گورستان، بدون اجازه یا حضور خانواده‌هایشان می‌شد.»
گزارشگر ویژه سازمان ملل گفته است، ادعاهای مطرح شده توسط مقامات جمهوری اسلامی «با همدیگر ویا با شواهدی موجود تا اینجای کار همخوانی ندارند. ادعاها و داستان‌های متعدد منجر به سردرگمی شدید می‌شوند.»
وی اضافه کرده است: گزارش ارائه توسط ایران در ژوئیه سال ۲۰۲۰ «به نظر میرسد به شکلی طراحی شده که از یک یا چند منظر، گمراه کننده باشد. تضادهای موجود در توضیحات رسمی و ماهیت بی پروای اشتباهات صورت گرفته چنان است که بسیاری را به طرح این پرسش کشانده که آیاسرنگونی پرواز ۷۵۲ عمدی نبود.»
اگنس کالامار در این گزارش تصریح کرده است: «من مدرک محکمی که ثابت کند هدف
قرار دادن یک هواپیمای غیرنظامی عمدی و از پیش برنامه ریزی شده بوده است، پیدا یا دریافت نکرده‌ام.»
گزارشگر ویژه سازمان ملل در ادامه نوشته است: اگر گزارش جمهوری اسلامی ایران «را مبنا قرار دهیم، بسیاری از سوال‌های ابتدایی پاسخ نخواهند گرفت و سیر وقایع روشن نخواهند شد. بدون ارائه پاسخ، سوءظن‌هایی از قبیل اینکه غیرنظامیان به عمد هدف قرار گرفته‌اند، همچنان سر جای خودش باقی‌خواهند ماند.»
پیش از این امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، گفته بود که در شب ۱۸ دی‌ماه سال گذشته «احتمال درگیری» نظامی بین ایران و آمریکا بوده است و علاوه بر ۱۳ موشکی که به پایگاه عین‌الاسد شلیک شد، ۴۰۰ موشک دیگر نیز آماده شلیک بوده و سپاه پاسداران آماده درگیری بیشتر بوده است.
مقام‌های قضایی حکومت ایران تاکنون گزارشی از نحوه رسیدگی به این پرونده و محاکمه مقصران این پرونده نداده‌اند، ولی در چند پرونده جداگانه اقدام به صدور حکم زندان برای کسانی کرده‌اند که به این حادثه و نقش و عملکرد سپاه پاسداران معترض شده بودند.
دولت ایران در آستانهٔ سالروز سرنگونی هواپیمای اوکراینی پرداخت ۱۵۰ هزار دلار به عنوان غرامت برای خانواده‌های هر سرنشین این پرواز را تصویب کرد. اوکراین و کانادا تاکید می‌کنند مبلغ غرامت باید در مذاکره تعیین شود، آن هم پس از مشخص شدن تمام جزئیات این سانحه.
شهروندان اوکراین، کانادا، سوئد، بریتانیا و افغانستان در میان جان‌باختگان پرواز ۷۵۲ بودند. وزیران خارجهٔ این پنج کشور پیشتر در بیانیه‌ای مشترک از ایران خواستند پیش از پرداخت خسارت کامل، عدالت را اجرا کند.
