حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، با انتقاد از مصوبه هستهای مجلس ایران، گفته است در طول ماههای گذشته «فرصت توافق» از دولت او گرفته شده و : «اگر اصل ۶۰ لطمه نمیخوردکه در آذرماه لطمه خورد، و اگر ۱۱ آذر لطمه نمی خوردیم، در اسفند ماه برجام تکمیل شده بود و مردم عید و فروردین دیگری می دیدند».
اشاره حسن روحانی به «۱۱ آذر»، به روز ۱۱ آذر سال گذشته بر میگردد که مجلس ایران برای سرعت دادن به فعالیتهای هستهای ایران مصوبه داشت. اشاره او به اصل ۶۰ قانون اساسی نیز نیز به بحث اختیار و استقلال قوه مجریه برای انجام امور مرتبط به این قوه مرتبط است.
رئيس جمهور ایران روز ۱۶ تیرماه در اظهاراتی که ظاهرا انتقاد از روند موجود بود، گفت حل مشکل رفع تحریمها دست خود ایران است و «میتوانیم همین هفته تصمیم بگیریم که آن را تمام کنیم یا میتوانیم تصمیم بگیریم که ماهها ادامه پیدا کند».
بر اساس مصوبه یاد شده مجلس ایران، دولت روحانی ملزم شده بود که اگر تا سوم اسفند سال گذشته، تحریمهای مالی، بانکی و نفت علیه جمهوری اسلامی حذف نشود، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف شود.
بر اساس این قانون، دولت ایران موظف به ذخیره کردن سالانه ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد است. نصب و راهاندازی یکهزار دستگاه سانتریفوژ آیآر۶ در طول یکسال آینده، تولید ماهانه ۵۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده، و راهاندازی کارخانه تولید اورانیوم فلزی اصفهان تا اردیبهشت سال آینده از دیگر بندهای این قانون است.
دولت روحانی در ابتدا با اجرای این قانون به شکلی که مجلس مصوب کرده بود، مخالفت کرد ولی به گفته محمدجواد ظریف، رهبر جمهوری اسلامی دستور داد که مصوبه مجلس اجرا شود.
در طول ماههای گذشته، اجرای بخشهایی از این مصوبه به ویژه در زمینه توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی که به کاهش دسترسی بازرسان آژانس انرژی اتمی منجر شد، همواره مورد انتقاد کشورهای غربی قرار گرفته است و اقدامات ایران را عامل پیچیدهتر شدن مذاکرات توصیف کردهاند.
در طول ماههای گذشته ایران و کشورهای عضو برجام در شش دور مذاکرات وین که با حضور غیرمستقیم آمریکا برگزار شد، تلاشهایی برای احیای برجام انجام دادهاند که هنوز به نتیجه نرسیده است.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در آخرین گزارشی که روز ۲۱ تیرماه درباره نحوه اجرای برجام به مجلس شورای اسلامی ارائه داد، ابراز امیدواری کرد که مذاکرات مربوط به احیای برجام در ابتدای دولت ابراهیم رئيسی «تکمیل شود».
پیش از این حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، بارها وعده داده بود که تا پایان دولت او تحریمها برداشته میشود ولی گزارش گزارش وزارت خارجه و سخنان تازه رئيس جمهور ایران نشان میدهد که اختیارات و ماموریت دولت روحانی در این زمینه به پایان رسیده است.
آقای روحانی در سخنان امروز خود با ابراز تاسف بابت از دست دادن «فرصت توافق»، گفته است: « امیدواریم دولت سیزدهم بتواند این کار را تکمیل کند».
خبرگزاری بلومبرگ روز چهارشنبه، ۲۲ تیر از قول منابعی گزارش داد که دور هفتم مذاکرات مربوط به احیای برجام احتمالا در نیمه ماه اوت (بیش از یک ماه دیگر) در وین از سر گرفته شود.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در کمیسیون مشترک برجام، روز دوشنبه گفته بود ۹۰ درصد از مسیر توافق هستهای طی شده و احتمالا تحریمهای اساسی آمریکا علیه ایران از ماه آینده، اوت، برداشته میشود.
به گفته این دیپلمات روسی، مسائلی مانند برداشتن تحریمها علیه علی خامنهای و نهادهای زیرمجموعه بیت رهبر جمهوری اسلامی ایران، همچنین تضمین آمریکا به عدم تکرار خروج از برجام در آینده باقی مانده است که باید درباره آن توافق شود.