رئیس‌جمهوری آذربایجان روز دوشنبه پنجم مهرماه با انتقاد از مانور نظامی ایران در مرزهای مناطق آزاد شده قره‌باغ کوهستانی اعلام کرد کامیونهای ایران به رغم هشدارهای متعدد باز هم وارد قره‌باغ شده‌اند.
الهام علی‌یف در مصاحبه با خبرگزاری آناتولی ترکیه گفت برگزاری رزمایش نظامی در مرزهای مناطق آزاد شده آذربایجان حق حاکمیتی ایران است، اما سوال این‌جاست که چرا طی ۳۰ سال گذشته که سه منطقه مرزی فضولی، جبرائیل و زنگلان تحت اشغال ارمنستان بود، ایران رزمایش نظامی انجام نداد.
او گفت در ماه اوت به مقامات کاخ ریاست‌جمهوری دستور داد تا موضوع «ورود غیرقانونی» کامیونهای ایرانی به منطقه قره‌باغ را با سفارت ایران در میان بگذارد.
عباس موسوی سفیر ایران در باکو طی هفته‌های گذشته از دو دیدار خود با معاون رئیس‌جمهوری آذربایجان خبر داده بود. او همچنین ۲۰ مرداد به وزارت خارجه جمهوری آذربایجان احضار شد.
آقای علی‌یف می‌گوید آذربایجان هم به‌صورت شفاهی و هم کتبی و هم با احضار سفیر ایران، به ادامه ورود کامیونهای ایرانی به قره‌باغ کوهستانی (منطقه خان‌کندی) اعتراض کرد، اما به رغم این اعتراضات، از ۲۰ مرداد تا ۲۰ شهریور باز هم ۶۰ کامیون ایرانی بدون اجازه آذربایجان وارد قره‌باغ شدند.
حدود ۱۰ روز پیش جمهوری آذربایجان دو راننده کامیون ایران را به اتهام ورود غیرقانونی به منطقه خان‌کندی قره‌باغ کوهستانی بازداشت کرد. جمهوری آذربایجان همچنین از دو هفته پیش در نزدیکی روستای «ائیوازلی» در مسیر جاده گؤروش-قاپان اخذ عوارض گمرکی از کامیونهای حامل کالا از ایران به ارمنستان و برعکس را آغاز کرده است.
آقای علی‌یف می‌گوید از آن زمان هیچ کامیون ایرانی وارد قره‌باغ نشده است. او درباره عوارض گمرکی نیز گفت که این موضوع مختص کامیونهای ایرانی نیست و از کامیونهای گرجستان نیز دریافت می‌شود.
دولت آذربایجان می‌گوید جاده گؤروش-قاپان برای ارسال کالا از ایران به ارمنستان در نظر گرفته شده است، نه برای تردد غیرقانونی کامیونهای ایرانی به منطقه خان‌کندی.
در جریان جنگ ۴۴ روزه پاییز پارسال، جمهوری آذربایجان مناطق اشغال شده توسط ارتش ارمنستان طی نزدیک به سه دهه گذشته را آزاد کرد، اما نظارت بر منطقه خان‌کندی که اکثریت ساکنان آن ارمنی‌تبار هستند، به همراه جاده لاچین برای اتصال خان‌کندی به ارمنستان، برای پنج سال به نیروهای نظامی روسیه محول شد.
آقای علی‌یف گفته است پست‌های نظامی جمهوری آذربایجان از جاده منتهی به خان‌کندی تنها پنج متر فاصله دارد و همه اطلاعات کامیونهای ایرانی و محموله‌های آن‌ها رصد شده و به اطلاع ایران نیز رسانده شده است.
او گفت بعد از اعتراض آذربایجان، کامیونهای ایرانی با «بی‌سلیقگی و ناشیانه» اقدام به چسباندن پلاک‌های ارمنستان بر کامیون‌ها کردند، اما این اقدام مخفی‌کارانه به حدی با عجله بود که نوشته‌های فارسی روی کامیون‌ها باقی مانده بود و بعضا چند کامیون با استفاده از یک پلاک از جاده لاچین وارد خان‌کندی شدند.
به گفته رئیس‌جمهوری آذربایجان، ایران به جای جلوگیری از ورود کامیونهای خود به خان‌کندی، اقدام به مخفی‌کاری و ادامه تردد کامیون‌ها به قره‌باغ کوهستانی کرد که «یک بی‌حرمتی آشکار» به تمامیت ارضی آذربایجان بود.
او در ادامه گفت ما تلاش کردیم موضوع تردد کامیونهای ایران به قره‌باغ را دوستانه حل کنیم، اما ایران اعتنایی نکرد.
علی‌یف گفت در مجموع ۲۵ هزار نفر در منطقه خان‌کندی قره‌باغ زندگی می‌کنند: «آیا این بازار آن‌قدر مهم است؟ آیا این تجارت آن‌قدر مهم است که شما آشکارا به کشوری که دوست و برادر می‌خوانید بی‌احترامی کنید؟ البته ما از تمامی حقوقی که توسط کنوانسیون‌های بین‌المللی و حقوق بین‌الملل تعیین شده است، استفاده کردیم».
در روزهای گذشته برخی نمایندگان مجلس ایران نیز به گرفتن عوارض گمرکی از کامیونهای ایرانی در جاده گؤروش-قاپان اعتراض کرده و نیروهای نظامی ایران اقدام به مانور نظامی در مرزهای مناطق آزاد شده آذربایجان کردند.
البته سفیر ایران در باکو اخیرا در گفتگو با پایگاه خبری «حاققین آز» آذربایجان اعلام کرد رزمایش یاد شده تهدیدی برای جمهوری آذربایجان نیست و از قبل برنامه‌ریزی شده بود.
