علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی، می‌گوید دولت روحانی سال گذشته ۶ میلیارد دلار ارز به قیمت نیمایی خرید و با قیمت ۴۲۰۰ تومان به واردکنندگان فروخت.
او که شامگاه یک اسفند در یک برنامه تلویزیونی سخن می‌گفت، توضیح داد علت این رویکرد این بود که دولت برای واردات کالاهای اساسی نیاز به ۱۰ میلیارد دلار داشت ولی چون ۴ میلیارد دلار از محل فروش نفت بیشتر تامین نشده بود، اقدام به خرید ارز به قیمت نیمایی کرد و سپس این ارز را به قیمت ۴۲۰۰ تومان به برخی واردکنندگان فروخت و این اقدام منجر به ۱۱۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی شده است.
سامانه ارز نیما از اردیبهشت سال ۹۷ توسط بانک مرکزی ایران برای مدیریت بازار ایران و خرید و فروش ارز بین فعالان اقتصادی به ویژه واردکنندگان و صادرکنندگان ایجاد شد و در برخی ماه‌ها قیمت ارز در این بازار نزدیک به قیمت بازار آزاد بوده است.
انتخاب دستوری رقم ۴۲۰۰ تومان برای یک دلار آمریکا در بهار ۱۳۹۷ یکی جنجالی‌ترین تصمیمات دولت دوازدهم به ریاست حسن روحانی بود. هدف از این طرح حمایت از اقشار آسیب‌پذیر برای کنترل قیمت کالاهای اساسی، نهاده‌های دامی، دارو و تجهیزات پزشکی اعلام شد.
مقام‌های دولت رئیسی و برخی نمایندگان مجلس اما می‌گویند این سیاست شکست خورده و قیمت برخی کالاهای اساسی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شوند، به شدت افزایش یافته است و قصد دارند ضمن حذف این ارز برای بسیاری از کالاها، میزان یارانه‌ها را افزایش دهند.
مقام‌های دولت رئيسی پیش از این گفته‌اند که در بودجه سال ۱۴۰۱ کشور «به غیر از دارو و نان برای سایر کالاها ارز ۴۲۰۰ تومانی نخواهیم داشت» و بدین ترتیب و در صورت نهایی شدن دیدگاه دولت، حدود ۹ میلیارد دلار ارز ترجیحی از بودجه سال آینده حذف خواهد شد.
رئيس بانک مرکزی ایران همچنین از بدهی ۱۷۰ هزار میلیارد تومانی بانک‌ها به بانک مرکزی خبر داده است و گفته است باید تکالیفی که دولت روی دوش بانک مرکزی می‌گذارد، اصلاح شود.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ایران، نیز امروز در جلسه علنی مجلس اعلام کرد که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در نامه‌ای خطاب به مجلس گفته است که در بودجه سال آینده «به بانک‌ها تکالیف مازاد بر توان بانکی وارد نشود».
به گفته رئيس مجلس، در بودجه سال آینده تکالیف بانک‌ها دو برابر افزایش یافته و پس از این ماجرا، رئيس کل بانک مرکزی به رهبر جمهوری اسلامی نامه نوشته و گفته است این اقدامات «سبب افزایش پایه پولی و تورم می‌شود».
بر اساس ارزیابی صندوق بین‌المللی پول، ایران در سال ۹۹ پس از ونزوئلا، زیمبابوه، سودان، سورینام و لبنان بیشترین نرخ تورم را در جهان داشته است و امسال هم وضعیت کشور بدتر خواهد شد.
آمارهای جدید بانک مرکزی ایران نشان می‌دهد که نقدینگی در دوره ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی حدود ۳۶۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته و در آذرماه امسال به ۴۴۲۷ تریلیون تومان رسیده است.
نقدینگی شامل پول (اسکناس و سکه‌های قیمتی، همچنین سپرده‌های دیداری) و شبه‌پول (سپرده‌گذاری مدت‌دار و قرض‌الحسنه در بانک‌ها) است.
این آمارها که روز یکشنبه ۱۷ بهمن‌ماه منتشر شد، می‌گوید نقدینگی در آذرماه نسبت به ماه مشابه پارسال بیش از ۴۱ درصد (معادل نزدیک ۱۳۰۰ تریلیون تومان) افزایش یافته است.
نقدینگی مهمترین عامل تورم در کشور است و یکی از شعارهای اساسی دولت ابراهیم رئیسی، عدم استقراض از بانک مرکزی و اجتناب از اجبار بانک مرکزی به چاپ اسکناس در راستای جبران کسری بودجه بوده است.
هنوز گزارشی درباره نحوه چرایی افزایش نقدینگی، همچنین نحوه جبران کسری بودجه دولت رئیسی منتشر نشده، اما راه‌های دیگری مانند استقراض از صندوق توسعه ملی و انتشار اوراق قرضه برای کسری بودجه وجود دارد.
