دولت‌های استرالیا و هلند روز دوشنبه، ۲۳ اسفند، روند شکایت مشترک از روسیه به خاطر سرنگونی پرواز ام اچ ۱۷ خطوط هوایی مالزی را آغاز کردند.
این هواپيمای بوئینگ ۷۷۷ که از آمستردام به مقصد کوالالامپور در حرکت بود، روز ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۴ بر فراز مناطق تحت کنترل شورشیان مورد حمايت روسيه در شرق اوکراین بر اثر اصابت موشک سرنگون شد و ۲۹۸ سرنشین آن کشته شدند.
تحقیقات بین‌المللی و دادستانی هلند و استرالیا می‌گوید هواپیما به‌وسیله یک موشک زمین‌به‌هوای ساخت روسیه سرنگون شده است.
اسکات موریسون، نخست‌وزیر استرالیا، گفت طبق قوانین بین‌المللی روسیه مسئول این حادثه است و تسلیم شکایت به سازمان بین‌المللی هوانوردی گامی در راستای احقاق حقوق قربانیان خواهد بود. ۳۸ نفر از قربانیان این حادثه شهروندان استرالیایی بودند.
دولت هلند نیز گفت تسلیم این شکایت به شورای امنیت سازمان ملل اطلاع داده شده است. وزیر خارجه هلند در بیانیه‌ای افزود: «مرگ ۲۹۸ غیرنظامی از جمله ۱۹۶ شهروند هلند نباید بی‌پاسخ بماند. حوادث کنونی در اوکراین تأکید بر اهمیت این پرونده است.»
طبق مقررات موسوم به کنوانسیون شیکاگو در اساسنامه سازمان بین‌المللی هوانوردی، هواپیماهای غیرنظامی باید در برابر شلیک سلاح‌های جنگی محافظت شوند. این مقررات در سال ۱۹۸۴ و در پی سرنگون شدن یک هواپیمای مسافربری کره جنوبی توسط جنگنده‌های اتحاد شوروی تصویب شد.
دستگاه قضایی هلند در پرونده جداگانه‌ای چهار فرد مظنون به مشارکت در این حمله را به قتل متهم کرده است.
دولت استرالیا گفت خواستار پرداخت غرامت از سوی روسیه و تعلیق حق رأی این کشور در سازمان بین‌المللی هوانوردی است.
سازمان بین‌المللی هوانوردی که از نهادهای زیر نظر سازمان ملل است، اختیار حقوقی ندارد و ورای مرزبندی‌ها و اختلافات سیاسی بر ایمنی هواپیماها و حمل‌ونقل هوایی نظارت می‌کند. بر اساس مطالب مندرج در وب‌سایت این نهاد، تاکنون فقط در پنج مورد روند بررسی اختلاف بین کشورهای عضو مورد استفاده قرار گرفته است.
اسکات موریسون، نخست‌وزیر استرالیا، افزود: «حمله نظامی غیرقابل‌توجیه روسیه به اوکراین نشان می‌دهد که مسکو به دلیل نقض فاحش مقررات و قوانین بین‌المللی باید مسئول شناخته شود.»
هلند و استرالیا گفتند در شکایت به مدارکی تکیه کرده‌اند که ثابت می‌کند پرواز ام اچ ۱۷ توسط یک سامانه موشکی زمین‌به‌هوا سرنگون شده که تحت کنترل شورشیان اوکراینی از روسیه به شرق اوکراین منتقل شده و پس از سرنگون کردن این هواپیما به روسیه بازگردانده شده است.
دولت روسیه همواره دخالت در سرنگونی این هواپیما را تکذیب و فرضیه‌های دیگری را عنوان کرده است که به دلیل فقدان مدارک قانع‌کننده از سوی هیئت تحقیق بین‌المللی رد شده‌اند.
هرچند نتیجه این شکایت را نمی‌توان پیش‌بینی کرد، کارشناسان معتقدند که یکی از اهداف آن وادار کردن روسیه به مذاکره در مورد این حادثه است.
در موارد مشابه قبلی شکایت به سازمان بین‌المللی هوانوردی و بررسی شکایت توسط این نهاد یکی از گام‌هایی بود که به ارجاع پرونده به دیوان کیفری بین‌المللی در لاهه منجر شد. حکومت ایران با تسلیم شکایت مشابهی در مورد سرنگونی پرواز ۶۵۵ ایران‌ایر توسط آمریکا، که در سال ۱۳۶۷ روی داد، توانست پرونده را به دیوان کیفری بین‌المللی ببرد.
وزیر خارجه استرالیا گفت این کشور و هلند مذاکره با روسیه را با حسن نیت دنبال کردند ولی مسکو در سال ۲۰۲۰ به طور یک‌جانبه این مذاکرات را متوقف کرد.
دولت هلند نیز سال قبل اعلام کرد که خواستار بازگشت روسیه به این مذاکرات است ولی گزينه شکایت را نیز پیگیری خواهد کرد.
وزارت خارجه روسیه تاکنون در مورد شکایت استرالیا و هلند اظهارنظر نکرده است.
یک دادگاه هلند که سه تبعه روسیه و یک تبعه اوکراینی را به دلیل دخالت در سرنگونی پرواز ام اچ ۱۷ غیاباً به اتهام قتل محاکمه می‌کند، قرار است در ماه‌های آینده حکم خود را اعلام کند.
