شرکت‌های ایرانی تولید اتوبوس‌های برقی را آغاز کرده‌اند؛ محصولاتی که شاید بتوانند باعث کاهش آلودگی شهرهای بزرگ ایران شوند. این اتوبوس‌ها چه مشخصان و ویژگی‌هایی دارند؟
اتوبوس مپنا
شرکت مپنا که در زمینه توسعه زیرساخت‌های صنعت برق ایران فعال است، با کمک شرکت عقاب‌افشان یک اتوبوس برقی را توسعه داده است.
اتوبوس برقی مپنا با نام زیما به‌صورت آزمایشی در ناوگان حمل‌ونقل شهر اصفهان مشغول کار شده است.
شهر اصفهان به‌شدت دچار بحران آلودگی هواست و شاید استفاده گسترده از اتوبوس‌های برقی تا حدودی سبب کاهش آلودگی هوا در این شهر بزرگ ایران شود.
زیما نام اولین اتوبوس برقی شرکت شتاب است؛ شرکتی که یک شرکت جوینت ونچر (مشارکتی) میان شرکت عقاب‌افشان و شرکت مپنا است.
ادعا شده است که این اتوبوس ساخت داخل است و زیرساخت‌های برقی آن در شرکت مهندسی و ساخت برق و کنترل مپنا (مکو) طراحی و تولید شده است.
بدنه و سایر متعلقات هم توسط شرکت عقاب افشان که قبل‌تر اتوبوس‌های اسکانیا را تولید می‌کرد، ساخته شده است.
این اتوبوس شهری می‌تواند ۳۰ مسافر را حمل کند. در این اتوبوس از یک پیشرانه برقی به قدرت ۴۳۲ اسب بخار و گشتاور ۱۸ هزار نیوتن‌متری استفاده شده و با یک بار شارژ شدن حدود ۲۰۰ کیلومتر پیمایش دارد.
در این اتوبوس از یک بسته باتری لیتیومی با ظرفیت ۳۱۸ کیلووات استفاده شده است. این بسته باتری توسط یک سیستم آب خنک پشتیبانی می‌شود و شرکت سازنده ادعا می‌کند با این سیستم خنک‌کاری در تمام ایران می‌تواند کار کند.
اتوبوس برقی ایران خودرو دیزل
ایران خودرو دیزل یک اتوبوس برقی را بر پایه یک اتوبوس دیزلی با نام آتروس ساخته است.
این اتوبوس از بسته باتری ۳۵۰ کیلووات‌ساعتی استفاده می‌کند که با آب خنک می‌شود.
پیشرانه الکتریکی این اتوبوس می‌تواند ۴۷۵ اسب بخار قدرت تولید می‌کند. این اتوبوس قادر به پیمایش ۲۵۰ کیلومتر با هر بار شارژ کامل است.
همچنین قابلیت شیب‌روی بیست درجه‌ای، شاسی و بدنه یکپارچه (مونوکوک)، بازیابی انرژی، ارتباط با مرکز داده و نمایشگر جدید از دیگر ویژگی‌های آن است.
براساس اعلام سازنده، ورود این اتوبوس به ناوگان حمل و نقل ایران، باعث کاهش چهل هزار لیتری مصرف گازوئیل و کاهش ۲.۳ تن گازهای آلاینده خواهد شد.
با وجود ساخت این دو اتوبوس برقی، ناوگان اتوبوس‌رانی ایران با بحران توسعه روبه‌روست و هزینه بالای تولید اتوبوس‌های برقی یکی از مشکلات توسعه ناوگان اتوبوس‌های برقی ایران است.
فرسوده بودن و قدیمی بودن ناوگان اتوبوس ایران سال‌هاست که یکی از مشکلات بزرگ حمل و نقل در ایران است. تولید اتوبوس در ایران در دهه هشتاد و بین سال‌های ۸۰ تا ۸۶ رشد شتابانی گرفته بود و اتوبوس‌های مدرن در حال ورود به ناوگان ایران بودند. در آن سال‌ها اتوبوس‌های مرسدس بنز در ایران خودرو دیزل، ولوو در رانیران و اسکانیا در عقاب افشان تولید می‌شدند.
با افزایش تحریم‌های ایران، به‌آرامی تولید اتوبوس‌های مدرن کم‌رنگ شد و با ورود اتوبوس‌های چینی شرایط به‌تدریج تغییر کرد.
در نهایت شرکت رانیران تولیدش را قطع کرد. ایران خودرو دیزل هم تولید بسیاری از محصولات را کنار گذاشت، به گونه‌ای که هم‌اکنون فقط اتوبوس درون‌شهری می‌سازد. عقاب‌افشان هم به تولید اتوبوس‌های اسکانیا با فناوری ۱۵ سال قبل مشغول است.
هم‌اکنون هزاران اتوبوس فرسوده در شهرها و جاده‌های ایران در حال کار هستند و با موتورهای قدیمی دیزلی یکی از عوامل آلودگی شهرهای ایران به شمار می‌آیند.
اتوبوس‌های برقی می‌توانند تا حدودی این مشکل را برطرف کنند، اما بودجه بسیار زیادی لازم است تا اتوبوس‌های برقی جایگزین اتوبوس‌های دیزلی قدیمی و آلاینده در ناوگان اتوبوس‌رانی شهره‌های بزرگ ایران شود.
