گزارش‌ها از ایران حاکی است که از روز ۲۱ تیرماه، دسترسی کاربران اینترنت به دو موتور جست‌وجوی پرکاربرد بینگ و گوگل محدود شده است و در حالت «قفل کودک» قرار گرفته که به‌معنای تشدید محدودیت‌ها در روند گردش اطلاعات در کشور است.
به گفته کاربران اینترنت در ایران، از روز گذشته نتایج جست‌وجو در گوگل با نتایج فیلتر‌شده و محدود روبه‌رو می‌شود. دلیل آن نیز فعال‌سازی خودکار حالت جست‌وجوی ایمن (Safe Search) روی شبکه اپراتورها از جمله همراه اول و ایرانسل عنوان شده است.
کارشناسان می‌گویند بعید است این اقدام از سوی اپراتورها یا همان شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت صورت گرفته باشد و احتمالا «توسط لایه‌های بالاتر» در وزارت ارتباطات جمهوری اسلامی اجرا شده است.
حالت جست‌وجوی ایمن یا قفل کودک در سایر کشورها عموما برای افراد زیر ۱۸ سال و در مدارس اجرا می‌شود، حال آن‌که برای عموم کاربران اینترنت در ایران این حالت از روز ۲۱ تیرماه به‌طور خودکار و بدون اطلاع قبلی فعال شده و قابل تغییر هم نیست.
در همین زمینه، یک فعال حوزه «فناوری ارتباطات» در توئیتی ضمن گزارش وضعیت پیش‌آمده برای عموم کاربران در ایران نوشت که «با این دستکاری، شما با هر سن و سالی فقط به محتوایی در گوگل دسترسی دارید که یک کودک دسترسی دارد».
به گفته کارشناسان، این اقدام محدودکننده حتی می‌تواند روند جست‌وجوهای علمی و پژوهشی را هم متاثر کند و نتایجی را در اختیار پژوهشگر قرار دهد که «ضعیف، و ناقص و غیردقیق» است.
محمدجعفر نعناکار، کارشناس حقوق فناوری، در گفت‌وگو با وب‌سایت «دیجیاتو» که خبرهای حوزه فناوری در ایران و جهان را پوشش می‌دهد، اقدام اخیر را «سوءاستفاده حاکمیت از قدرت» و «نقض حقوق شهروندی» دانست.
این کارشناس همچنین در مورد «عواقب بین‌المللی» این اقدام توسط مسئولان جمهوری اسلامی از جمله احتمال اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران هشدار داده است.
گمانه‌زنی‌ها حاکی است که اقدام اخیر با طرح موسوم به «صیانت از فضای مجازی» که از سال گذشته با واکنش‌های داخلی و انتقادهای مجامع حقوق بشری همراه شده، بی‌ارتباط نیست.
به‌ویژه که در چند ماه اخیر، کاربران اپراتورهای مختلف در ایران بارها از انواع اختلال در شبکه و کاهش سرعت اینترنت همراه و یا خانگی انتقاد کرده‌اند؛ وضعیتی که کارشناسان آن را ناشی از سعی و خطای شرکت زیرساخت و وزارت ارتباطات برای اجرایی کردن طرح صیانت می‌دانند.
این طرح که در پی انتقادهای صریح علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، از فضای مجازی در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت، همچنان در دست بررسی است و برخی جزئیات آن حتی با انتقاد برخی نهادهای رسمی حکومت در ایران مواجه شده است.
رهبر جمهوری اسلامی روز هفتم تیر در سخنرانی برای مقام‌های قوه قضائیه، بار دیگر خواهان برخورد با فضای مجازی و «تهیه قانون» برای آن شد.
جمهوری اسلامی به‌طور مشخص پس از اعتراضات انتخاباتی سال ۱۳۸۸ و در پی دستور رهبر جمهوری اسلامی، با ایجاد «گردان‌های سایبری» زیر نظر بسیج و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و صرف هزینه بسیار، برای اجرای طرح‌های علنی از جمله «اینترنت ملی» و «صیانت» با هدف کنترل شبکه‌های اجتماعی و گردش آزادانه اطلاعات در ایران تلاش می‌کند.
ایران یکی از بدترین کارنامه‌ها را در زمینه آزادی بیان و اینترنت دارد، به گونه‌ای که بر اساس آمار گزارشگران بدون مرز برای سال ۲۰۲۲، ایران در زمینه آزادی رسانه‌ها از میان ۱۸۰ کشور جهان، در رتبه ۱۷۸ قرار دارد.
