لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
یکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۳:۰۲

ارتباط چند اعدام سال ۱۳۶۰ با «معامله مخفیانه» بر سر گروگان‌های آمریکایی


گروگان‌های آمریکایی آزادشده از ایران پس از ورود به یک پایگاه نیروی هوایی در مریلند، ۲۷ ژانویه ۱۹۸۱
گروگان‌های آمریکایی آزادشده از ایران پس از ورود به یک پایگاه نیروی هوایی در مریلند، ۲۷ ژانویه ۱۹۸۱

روزنامه نیویورک‌تایمز یکشنبه ۲۸ اسفند در گزارشی اختصاصی خبر داد دو سیاستمدار پیشین ایالت تگزاس که برای رونالد ریگان در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۹۸۰ فعالیت می‌کردند، همان سال به خاورمیانه رفته بودند تا به مقام‌های جمهوری اسلامی پیام دهند گروگان‌های آمریکایی را پیش از انتخابات آزاد نکنند.

بن بارنز، عضو پیشین مجلس نمایندگان تگزاس که اکنون ۸۵ سال دارد، به این روزنامه‌ گفته است سال ۱۹۸۰ همراه جان کانلی، فرماندار وقت ایالت تگزاس، راهی خاورمیانه شد و از مقامات کشورهای این منطقه ازجمله لبنان و سوریه خواست پیام‌هایی مبنی بر آزادنکردن گروگان‌ها تا پیش از انتخابات به جمهوری اسلامی منتقل کنند.

او گفته بود به مقام‌های جمهوری اسلامی گفته شده بود که در صورت پیروزی رونالد ریگان، معاملۀ بهتری با تهران انجام خواهد شد.

با این حال به‌گفتۀ او، مشخص نیست که آیا این پیام منتقل شد و در روند آزادی گروگان‌ها تأثیر داشت یا نه.

آقای بارنز گفته است که هدف اصلی آن مأموریت ضربه‌زدن به مبارزات انتخاباتی جیمی کارتر بود.

۶۶ دیپلمات آمریکایی در ۱۳ آبان ۵۸ به مدت ۴۴۴ روز در ایران گروگان گرفته شدند. این گروگان‌ها سرانجام پس از انجام معامله‌ای که محمدعلی رجایی و بهزاد نبوی به‌عنوان نمایندگان دولت جمهوری اسلامی مسئول پیگیری و اجرای آن بودند، در ازای آزادشدن منابع مالی مسدودشدۀ ایران در آمریکا آزاد شدند.

جیمی کارتر در انتخابات ۱۹۸۰ از ریگان شکست خورد و فقط یک دوره رئیس‌جمهور بود. بسیاری از تحلیلگران بحران گروگان‌گیری اتباع آمریکایی در ایران را از عوامل شکست آقای کارتر در آن انتخابات برشمرده‌اند.

مقام‌های جمهوری اسلامی گروگان‌های آمریکایی را در روز ادای سوگند رونالد ریگان به‌عنوان رئیس‌جمهور تازۀ آمریکا آزاد کردند.

رشید صدرالحفاظی، مشاور بنی‌صدر که اعدام شد
رشید صدرالحفاظی، مشاور بنی‌صدر که اعدام شد

ابوالحسن بنی‌صدر، نخستین رئیس‌جمهور پس از انقلاب سال ۵۷، پس از برکناری از این مقام به جریان‌داشتن مذاکراتی میان نزدیکان روح‌الله خمینی، رهبر وقت حکومت، با افرادی از ستاد انتخاباتی رونالد ریگان اشاره کرده بود. او در گفت‌وگوهایش با رسانه‌های متعدد پس از اقامت در پاریس گفته بود که یکی از دلایل خروجش از ایران افشای روابط خمینی و ریگان بوده است.

او گفته بود در زمان ریاست‌جمهوری در ایران از طریق تعدادی از اعضای دفترش به انجام مذاکراتی به‌رهبری محمد بهشتی، دبیر کل وقت حزب جمهوری اسلامی، با افرادی از ستاد انتخاباتی رونالد ریگان پی برده بود.

آقای بنی‌صدر سال ۱۳۸۳ در گفت‌وگویی با رادیو آزادگان گفته بود که دو نفر از اعضای دفترش به نام‌های رشید صدرالحفاظی و حسین نواب‌صفوی گزارشی در ۱۰۰ صفحه همراه مدارک و اسنادی از انجام مذاکره میان محمد بهشتی و مقام‌های آمریکا تهیه کرده و به اطلاع او رسانده بودند.

رشید صدرالحفاظی و حسین ‌نواب‌صفوی از مشاوران آقای بنی‌صدر بودند و هر دو آن‌ها در جریان سرکوب‌های پس از حوادث ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ بازداشت و اعدام شدند.

روزنامه کیهان، یکم مهر ۱۳۶۰
روزنامه کیهان، یکم مهر ۱۳۶۰

دادستانی انقلاب اسلامی در اطلاعیه‌ای که روز چهارشنبه اول مهر ۱۳۶۰ در روزنامۀ کیهان منتشر کرد، با اعلام خبر اعدام آقای صدرالحفاظی همراه ۲۲ نفر دیگر در روز ۳۱ شهریور ۱۳۶۰ او را متهم به «پی‌ریزی دفتر اطلاعاتی و جمع‌آوری اطلاعات، پرونده‌سازی علیه شخصیت‌های مملکتی و مذهبی ازجمله بهشتی، خامنه‌ای و رجایی» کرد.

خبر اعدام حسین نواب‌صفوی هم روز ۱۳ مهر سال ۱۳۶۰ در روزنامه‌های اطلاعات و کیهان منتشر شد. در بیانیۀ دادستانی انقلاب، آقای نواب‌صفوی به اتهام‌های از جمله «خیانت به اسلام و مسلمین و اقدام جهت براندازی جمهوری اسلامی» متهم شده بود.

مهران مصطفوی، از نزدیکان ابوالحسن بنی‌صدر، در گفت‌وگو با رادیوفردا می‌گوید آقای بنی‌صدر در آخرین ملاقاتش با روح‌الله خمینی متوجه می‌شود که رهبر وقت جمهوری اسلامی در جریان مذاکرات افراد حزب جمهوری اسلامی با نمایندگان ستاد انتخاباتی رونالد ریگان قرار داشته و احمد خمینی در آن دیدار از آقای بنی‌صدر می‌خواهد دیگر در این زمینه پیگیری و اظهارنظر نکند.

مقام‌های جمهوری اسلامی هرگونه رابطۀ مسئولان حزب جمهوری اسلامی با مقام‌های آمریکایی را تکذیب می‌کنند. با این حال، اسنادی که در سال‌های گذشته از طبقه‌بندی محرمانۀ وزارت خارجه آمریکا خارج شده نشان می‌دهد که مقام‌هایی از دولت جیمی کارتر در روزهای منتهی به انقلاب سال ۵۷ از طریق محمد بهشتی با آقای خمینی و نزدیکانش تماس و ارتباط داشته‌اند.

لینک مستقیم

  • 16x9 Image

    بابک غفوری آذر

    بابک غفوری‌‌آذر تهیه‌کننده پادکست «صحنه» در رادیوفرداست و در این پادکست تحولات حوزه سینما و تئاتر  را دنبال می‌کند. او که از سال ۱۳۸۹ به رادیوفردا پیوست، گزارش‌های تحقیقی مختلفی را نیز درباره اتفاقات دهۀ اول استقرار حکومت جمهوری اسلامی منتشر کرده است. بابک غفوری آذر روزنامه‌نگاری را از سال ۱۳۸۰ در ایران آغاز کرده است.

XS
SM
MD
LG