جمهوری آذربایجان روز چهارشنبه پنجم مهر رئیس سابق دولت محلی ارامنه ناحیه قره‌باغ کوهستانی را هنگام گریختن به ارمنستان دستگیر کرد.
همزمان، بحران بشری ناشی از تسلط باکو بر این منطقه ادامه دارد و تازه‌ترین گزارش‌ها حاکی است تعداد ارامنه‌ای که از منطقه گریخته‌اند به بالای ۵۰ هزار نفر رسیده است.
روبن واردانیان، بانکدار میلیاردر و خیر، حدود چهار ماه بین نوامبر ۲۰۲۲ تا فوریه ۲۰۲۳ رئیس دولت محلی جمهوری خودخوانده قره‌باغ کوهستانی بود. همسرش در پیامی در شبکه اجتماعی تلگرام نوشت که او هنگام تلاش برای خروج از منطقه دستگیر شده است.
اداره مرزبانی جمهوری آذربایجان اعلام کرد او به باکو منتقل شده و به نهادهای دولتی دیگر تحویل داده شده است.
در پی تصرف ناحیه ناگورنو- قره‌باغ توسط ارتش جمهوری آذربایجان اقلیت ارمنی در هراس از احتمال سرکوب و اقدامات انتقام جویانه باکو در روزهای اخیر در حال ترک منطقه هستند.
مقامات محلی اعلام کردند تاکنون بیش از ۵۰ هزار نفر از ارامنه که جمعیت آنها ۱۲۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود از منطقه گریخته‌اند.
جمهوری آذربایجان ادعای دولت ارمنستان مبنی بر پاکسازی قومی را تکذیب کرده است ولی تصاویر و گزارش‌های مربوط به کوچ سراسیمه ارمنیان باعث نگرانی جامعه بین‌المللی شده است.
اتحادیه اروپا در تازه‌ترین بیانیه خود اعلام کرد کمک‌های بشردوستانه بیشتری «برای همبستگی با مردمی که چاره‌ای جز گریختن نداشتند» ارسال خواهد کرد. این اتحادیه در بیانیه‌های قبلی خود عبارت «مردمی که تصمیم گرفته‌اند بگریزند» را به کار می‌برد.
گزارش تصویری از فرار ده‌ها هزار ارمنی از منطقهٔ قره‌باغ
گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه اعدام‌های خودسرانه و فراقانونی از جمهوری آذربایجان خواست «در مورد اتهامات مربوط به نقض حق حیات ساکنان منطقه در جریان حمله نظامی به قره باغ کوهستانی» تحقیقات سریع و مستقل انجام دهد.
آمریکا و آلمان از جمهوری آذربایجان خواستند به ناظران بین‌المللی اجازه دهد که از منطقه بازدید کنند.
هنوز مشخص نیست که روبن واردانیان به چه اتهامی دستگیر شده است ولی جمهوری آذربایجان در روزهای اخیر اشاره کرده که برخی از ارامنه را محاکمه خواهد کرد.
الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، هفته گذشته رهبران ارامنه قره‌باغ را «لانه سم و گروه تبهکار» توصیف کرد و افزود: «ما عواملی از رژیم تبهکار را تحت پیگرد قرار داده و آنها را تحویل عدالت خواهیم داد.»
در دوره کوتاه ریاست روبن واردانیان بر دولت محلی جمهوری خودخوانده قره‌باغ کوهستانی، باکو او را مانع صلح معرفی می‌کرد. گزارش‌ها حاکی است که آقای واردانیان در مورد نقش نیروهای حافظ صلح روسیه در منطقه نیز با نخست‌وزیر ارمنستان اختلاف داشت.
دولت محلی ارامنه قره‌باغ اعلام کرده که در حمله ارتش جمهوری آذربایجان بیش از ۲۰۰ شبه‌نظامی ارمنی کشته شده‌اند.
باکو نیز روز چهارشنبه گفت ۱۹۲ سرباز این کشور در عملیات هفته گذشته کشته شده‌اند. عکس و مشخصات سربازان این کشور که بیش از ۵۰ نفر از آنها پسران نوجوان هستند منتشر شده است.
دولت محلی ارامنه قره باغ روز چهارشنبه خبر داد که بر اثر انفجار و آتش‌سوزی در مخازن سوخت که روز دوشنبه روی داد دست‌کم ۶۸ نفر کشته، ۱۰۵ نفر مفقود و حدود ۳۰۰ نفر مجروح شده‌اند.
دولت ارمنستان از انفعال نیروهای حافظ صلح روسیه که پس از درگیری‌های خونین سال ۱۳۹۸ در منطقه مستقر شدند خشمگین است.
آنها معتقدند که انفعال این نیروها حمله گسترده ارتش جمهوری آذربایجان را تسهیل کرد و رهبران ارامنه قره‌باغ را وادار کرد به سرعت تسلیم شده و دولت محلی و نیروهای مسلح آن را منحل کنند.
درگیری روسیه در جنگ اوکراین باعث شده که نقش فعال مسکو به عنوان ضامن صلح در قفقاز جنوبی کاهش یابد و همزمان ترکیه، ایران و آمریکا نفوذ روسیه در این منطقه را به چالش می‌کشند.
