در حالی که ویدئوهای منتشر شده حاکی است روز و شامگاه یکشنبه فضای امنیتی، استقرار و گشتزنی نیروهای انتظامی و نظامی در خیابانها و میادین شهر زاهدان همچنان ادامه داشته است، گزارشها حاکی است که شمار بازداشتشدگان در جریان اعتراضات سالگرد جمعه خونین زاهدان به ۲۱۶ تن رسیده است که ۳۲ تن از آنها «کودک» هستند.
سایت «حالوش» که رویدادهای سیستان و بلوچستان را پوشش میدهد شامگاه یکشنبه از افزایش شمار بازداشت شدگان در «سالگرد جمعه خونین زاهدان» به ۲۱۶ نفر خبر داد، هرچند مدیران این وبسایت به رادیو فردا گفتهاند که آمار واقعی بازداشتیها بیش از اینهاست و در بین بازداشتشدگان، برخی از کسانی که بر اثر خشونت نیروهای امنیتی زخمی شدهاند هم هستند.
شیرعلی شیرانی ناروئی، از مدیران وب سایت «حالوش»، میگوید که هیچ خبری از وضعیت بازداشتشدگان و محل نگهداری آنها در دست نیست.
به گفته او، بیش از یک سوم بازداشت شدگانی که احراز هویت شدهاند، یعنی ۳۸ نفر، کودکان زیر ۱۸ سال هستند.
منابع رادیو فردا گزارش دادهاند که بندهای ۵ و ۶ زندان زاهدان از قبل از سالگرد تخلیه شده بود و تعدادی از بازداشتشدگان را به این بندها منتقل کردهاند.
یکی از بازداشتی های روز هشتم مهر، سالگرد جمعه خونین زاهدان، که از بازداشتگاه اطلاعات زاهدان آزاد شده به رادیو فردا گفته است که سلولهای این بازداشتگاه پر بوده و بیش از ظرفیت، در هر سلول، چند نفر با هم زندانی هستند.
سایت حالوش در گزارش خود اسامی ۱۱۰ تن از ۲۱۶ شهروند بازداشت شده در جریان اعتراضات سالگرد جمعه خونین در شهرهای زاهدان، خاش، میرجاوه و چابهار را که هویت آنها «احراز شده» را منتشر کرد و که در آن اسامی شماری از کودکان و نوجوان ۱۳ تا ۱۸ سال نیز دیده میشود و همچنین اغلب بازداشتشدگان بین ۱۴ تا ۲۵ ساله هستند.
تاکنون هیچ یک از نهادهای نظامی و انتظامی درباره تعداد بازداشتشدهها و وضعیت آنها پاسخگو نبودهاند.
شیرعلی شیرانی ناروئی میگوید که بیشتر بازداشتشدگان فاقد شناسنامه بودهاند و همین مسئله، احراز هویت آنها را با مشکل مواجه کرده است، ضمن اینکه خطر رد مرز کردن آنها از سوی نیروهای نظامی و امنیتی باعث نگرانی شده است.
به گفته او، سران طوایف هم در جریان این مسئله هستند و با توجه به اینکه پیشتر هم چنین اقدامی شده، نگران هستند که نهادهای امنیتی، علیرغم آگاهی از ایرانی بودن این بازداشتیها، آنها را از مرز رد کنند.
از وضعیت بازداشتشدگان در شهرهای راسک، خاش، میرجاوه، سوران و چابهار هم خبری در دست نیست.
اما در ادامه بازداشتها، روز ۹ مهر، مهدی خد اشناس،استاد کامپیوتر دارالعلوم و مسجد مکی هم بازداشت شد. پیش از او و در سوم مهر، حمیدالله و عبدالسلام فاروقی، دو تن دیگر از کارکنان این مسجد هم بازداشت شده بودند.
با این حساب تعداد کارکنان دارالعلوم و مسجد مکی که در بازداشت به سر میبرند به بیش از ده نفر رسیده که نوه مولوی عبدالحمید و مشاور او جزو آنها هستند.
بهدنبال انتشار گزارشهایی در خصوص تلاش برای «ترور» مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان، دفتر او روز ۲۹ خرداد در بیانیهای، بازداشت یک نفر در مسجد مکی را تایید کرده و گفته بود که این فرد به «برخی نهادها وابستگی دارد.
چند روز بعد از بیانیه دفتر مولوی عبدالحمید، عبدالنصیر شهبخش، نوه مولوی عبدالحمید، از کارکنان حوزه دارالعلوم و عکاس مسجد مکی و چند نفر از تیم رسانهای او بهدست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت شدند که از وضعیت آنها خبری در دست نیست.
مولوی عبدالمجید مرادزهی، مشاور و از اعضای دفتر مولوی عبدالحمید، هم از ۱۰ بهمن در بازداشت به سر میبرد.
براساس گزارش منابع رادیو فردا، او در بند سیاسی زندان مشهد زندانی است و وضعیت جسمانی مساعدی ندارد. یکی از نزدیکان مولوی مرادزهی به رادیو فردا گفته است که نیروهای امنیتی، آزادی او را منوط به پایان یافتن اعتراضات مردم بلوچ در جمعه های اعتراضی این شهر کردهاند.
استقرار گسترده نیروهای یگان ویژه و سپاه پاسداران
در همین حال ویدئوهای منتشر شده در شبکههای اجتماعی نشان میدهد که استقرار گسترده نیروهای یگان ویژه و نیروهای سپاه پاسداران که عمدتا از استانهای کرمان، خراسان جنوبی و هرمزگان به زاهدان اعزام شدهاند روز یکشنبه ۹ مهر ماه همچنان در مناطق مختلف شهر زاهدان ادامه داشته است.
در تعدادی از ویدیوها، گروههای دهها نفری از نیروهای یگان ویژه فراجا و نیروهای سپاه پاسداران مشاهده میشوند که همچنان در مناطقی چون «خیابان کوثر، بازار مشترک و بازار بزرگ چهار راه رسولی» شهر زاهدان مستقر هستند.
در روز هشتم مهر ۱۴۰۱، زمانی که اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» در حال گسترش به تمام نقاط ایران بود، جمعی از مردم زاهدان پس از نماز جمعه اهل سنت در مسجد مکی این شهر، قصد برپایی تجمعی در اعتراض به «تجاوز ابراهیم کوچکزایی، فرمانده انتظامی چابهار به یک دختر نوجوان بلوچ» را داشتند که نیروی انتظامی و امنیتی از داخل یک کلانتری اقدام به شلیک مستقیم بهسوی آنها کردند و دستکم ۱۰۰ تن از مردم در این تیراندازیها کشته شدند.
اعتراضات «سالگرد جمعه خونین زاهدان» از روز جمعه ۷ مهر ماه سال جاری پس از نماز اهل سنت در خیابانهای اطراف مسجد مکی آغاز شد و همزمان برخی مناطق شهرهای خاش، میرجاوه و چابهار نیز شاهد اعتراضات خیابانی بودند.
بنابر گزارش منابع محلی و ویدیوهای منتشر شده، نیروهای امنیتی دقایقی پس از آغاز اعتراضات «سالگرد جمعه خونین زاهدان» اقدام به پرتاب گاز اشکآور و همچنین شلیک با سلاحهای ساچمهزن به سوی مردم معترض کردند که در جریان ان دستکم ۲۹ تن از معترضان زخمی شدند.
در همین حال سایت حالوش گزارش داد که هفت تن دیگر نیز در جریان اعتراضات شنبه شب زاهدان با شلیک نیروهای حکومتی زخمی شدهاند.
اعتراضات «سالگرد جمعه خونین» همچنین شامگاه جمعه نیز مناطق مختلفی از شهر زاهدان ادامه یافت و پس از اعتصاب بازاریان زاهدان طی روز شنبه، بار دیگر شامگاه شنبه در مناطقی چون «شیرآباد، کوثر، بازار مشترک، فلکه کشاورز، خیابان عمار، کریمآباد و بابائیان» ادامه یافت و طی آن جمعی از معترضان با آتش زدن لاستیک خودرو، اقدام به سردادن شعارهای ضد حکومتی کردند.
مولوی عبدالحمید اسماعیلزهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان، روز جمعه ۷ مهرماه در خطبههای نماز جمعه سالگرد «جمعه خونین»، بار دیگر بر «مجازات» مرتکبان این «جنایت» تأکید و آن را خواستهٔ مردم طی یک سال گذشته عنوان کرد.
او اضافه کرد که خانوادههای نزدیک به یکصد جانباخته و همچنین کسانی که در جریان جمعه خونین زاهدان به شدت زخمی شدند، دست یا پای خود را از دست دادند یا فلج و قطع نخاع شدهاند، تنها به دنبال اجرای قانون اسلام درباره عاملان کشتار هستند.
فداحسین مالکی، یکی از دو نماینده زاهدان، نیز روز پنجم مهر سال جاری در یک مصاحبه ویدئویی فاش کرد که برخی مقامهای حکومتی از تهران طی یک سال گذشته مانع تشکیل «هیئت تحقیق» درباره کشتار «جمعه خونین زاهدان» شدهاند.