مصر: اولویت باید تضمین آتش‌بس در غزه باشد؛ «تدابیر امنیتی جدید» برای تردد مقام‌های حماس

دونالد ترامپ، یکی از نامزدهای جمهوری‌خواهان در کارزار انتخاباتی ریاست‌جمهوری سال آینده آمریکا، در مطلبی در شبکه ایکس، توییتر
سابق، در خصوص معامله‌ میان گروه افراطی حماس و اسرائیل نوشت: «آیا کسی توجه کرده که حماس شهروندان از تابعیت‌های دیگر را آزاد کرده اما تا حال، هیچ گروگان آمریکایی بازنگشته است؟»

دونالد ترامپ در ادامه، به نشانه تأکید با حروف بزرگ نوشت: «این امر تنها می‌تواند یک دلیل داشته باشد، هیچ احترامی متوجه کشور و رهبری آمریکا نیست».

رئیس‌جمهور پیشین آمریکا که از پیروزی خود در انتخابات پاییز سال آینده «اطمینان» دارد، افزوده وضعیت کنونی که آمریکا و رهبری‌اش «بی ‌احترام» شده‌اند»، امری «بسیار غم‌انگیز و مقطعی تاریک برای آمریکا است».

جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا از زمان رایزنی‌ها برای توافق آزادی گروگان‌ها، چند بار درباره آزادی ابیگیل، دختربچه ۴ ساله آمریکایی-اسرائیلی صحبت کرده بود؛‌ موضوعی که هنوز عملی نشده است.

یکی از مدیران تیم پزشکی‌ای که وضعیت ۱۲ تن از گروگان‌های آزاد‌شده شنبه‌شب را بررسی کرده، می‌گوید حال جسمی همه آنها مناسب است و به هیچگونه اقدام درمانی فوری نیاز ندارند.

پروفسور ایتای پسح تأکید کرده که وضعیت این افراد از نظر روانی هم بررسی شده و برای بازگشت به خانواده و جامعه (پس از پنجاه روز اسارت) آماده شده شده اند.

بر اساس گزارش‌ها مایا رگو تنها عضو این گروه بوده که نیاز به جراحی و درمان جراحت‌هایش داشته و به‌همین دلیل در بیمارستانی دیگر بستری شده و تحت درمان قرار گرفته است.

شاخه نظامی حماس کشته‌شدن چهار تن از فرماندهانش را تأیید کرد.

در بیانیه‌ای که در کانال تلگرام این گروه افراطی منتشر شده، احمد الغندور معروف به ابو انس یکی از این افراد معرفی شده و از او به عنوان «عضو شورای نظامی و فرمانده بریگاد شمال» یاد شده است.

سه فرمانده دیگر حماس که حالا این گروه کشته‌شدنشان را تأیید کرده ایمن صیام، وائل رجب و رأفت سلیمان هستند.

در این بیانیه به زمان و چگونگی کشته شدن این افراد اشاره نشده است.

وزارت خارجه اسرائیل یکشنبه ۵ آذر سفیر ایرلند در تل‌آویو را فرا خواند تا نسبت به مطلبی که نخست‌وزیر ایرلند در مورد آزادی یک کودک اسرائیلی- ایرلندی از اسارت حماس نوشته، «اعتراض کند».

لئو وارادکار، نخست‌وزیر ایرلند در شادی آزادی امیلی هند، ۹ ساله، در شبکه ایکس،‌ توئیتر سابق، نوشت او «گم شده» و اکنون «پیدا شده است».

نخست‌وزیر ایرلند به ربوده شدن امیلی بدست گروه افراطی حماس که اروپا و آمریکا آن را به عنوان نهادی تروریستی می‌شناسند، اشاره نکرده بود.

امیلی هند با موافقت پدرش یک شب قبل از حمله حماس به جنوب اسرائیل، به خانه دوستش در همسایگی رفته و شب را نزد آن‌ها مانده بود اما اعضای حماس با کشتن شماری از اهالی محل، امیلی و چند کودک دیگر را در آن منطقه به غزه ربودند.

پدر امیلی که ابتدا تصور می‌کرد دخترش کشته شده، ماه گذشته گفت دست‌کم از اینکه فرزندش اسیر حماس نیست، احساس بهتری دارد. اما بعدا ارتش اسرائیل به آقای هند خبر داد که امیلی زنده و در دست حماس است. مادر امیلی بر اثر سرطان درگذشته است. نامادری امیلی هم در روز حمله حماس به جنوب اسرائیل کشته شده بود. امیلی زمانی که اسیر حماس بود، ۹ ساله شد.

امیلی یکی از ده‌ها کودکی بود که حماس به غزه ربود. هنوز یک نوزاد ۱۰ ماهه به نام کفیر بیباس و یک کودک ۴ ساله به نام آویگایل (ابیگیل) عیدان در اسارت حماس هستند. آویگایل روز جمعه ۴ ساله شد. پدر و مادر او بدست حماس کشته شدند.

ارتش اسرائیل می‌گوید در طول عملیاتش در غزه بیش از ۱.۳ میلیون دلار وجه نقد را توقیف کرده است.

به گفته یک سخنگوی ارتش اسرائیل، بیشتر این پول، به صورت «شکل» واحد پول اسرائیل بوده و در مقر‌های حماس یا خانه افراد بازداشت‌شده مرتبط با حماس کشف و ضبط شده است. بر این اساس،‌ بخشی از این وجوه هم به شکل دلار آمریکا و واحدهای پول عراق و اردن بوده است. این وجوه به خزانه اسرائیل واریز خواهد شد.

گستردگی تخریب مناطق مرکزی و شمالی نوار غزه در جریان جنگ،‌ باعث شگفتی بسیاری از افراد شده است.

فلسطینیانی که با استفاده از وقفه درعملیات جنگی ارتش اسرائیل علیه گروه افراطی حماس توانسته‌اند از برخی از مناطق مرکزی و شمالی غزه دیدار کنند، می‌گویند میزان انهدام و تخریب فراتر از چیزی است که تصور آن را کرده بودند.

در پی حمله سنگین هزاران تن از اعضای گروه افراطی حماس به جنوب اسرائیل در روز ۱۵ مهر، اسرائیل برای یافتن فعالان و از بین بردن قابلیت‌های نظامی این گروه، که آمریکا و اتحادیه اروپا هم آن را تروریستی می‌دانند، وارد غزه شد.

شاهدانی که به شمال غزه بازگشته‌اند، تأکید دارند که در مناطقی مانند شاطی «حتی یک خانه نیست که از آسیب در امان مانده باشد».

ارتش اسرائیل تا پیش از وقفه عملیاتی جاری، به مدت ۴۸ روز بخش‌های متعددی از غزه، به‌ویژه در نواحی شمالی این باریکه را بمباران می‌کرد.

در حدود چهار هفته عملیات زمینی هم بولدوزرهای اسرائیلی ساختمان‌های زیادی را که عمدتا مقر و نمادهای حکومتی حماس بود ویران کردند؛ ساختمان‌هایی مانند شهرداری، فرمانداری و مجلس.

ارتش اسرائیل در ۴۸ روز نخست عملیات تنها بر حدود ۲۵ درصد تا یک سوم از بخش شمالی غزه مسلط شده و در این مقطع تمایلی به کنترل بر بخش‌های پایینی غزه از خود نشان نداده بود، هرچند که در جستجوی اعضای حماس و محل‌های پرتاب راکت، حملات زیادی را نیز علیه مناطق جنوبی از جمله در خان یونس اجرا کرد.

وقفه در عملیات جنگی از روز چهل و نهم جنگ آغاز شد اما ارتش اسرائیل کماکان تأکید دارد که این «وقفه بشردوستانه» به مفهوم پایان جنگ نیست.

ارتش اسرائیل با ریختن اعلامیه از هوا بر سر مردم غزه و نیز از شبکه‌های اجتماعی از بیش از یک میلیون فلسطینی رفته به جنوب غزه خواسته است در فکر بازگشت به بخش شمالی باریکه نباشد زیرا «جنگ تمام نشده است».

برخی از فلسطینیان ویرانی گسترده در شمال غزه و خروج بیش از یک میلیون نفر از ساکنین آن با فشار ارتش اسرائیل را «نکبه ۲۳» (فاجعه در سال ۲۰۲۳) نامیده‌اند. آنان این رویداد را تکرار «نکبه ۴۸» در سال ۱۹۴۸ میلادی در زمان تأسیس اسرائیل می‌دانند. با این تفاوت که در آن سال، گرچه فلسطینیان بسیاری از ساکنین این سرزمین راهی کشورهای دیگر شدند، ‌اما ویرانی‌ به بار نیامده بود.

آوی دیختر، وزیر کشاورزی و رئیس پیشین سازمان امنیت داخلی اسرائیل، دو هفته پیش عبارت «نکبه ۲۰۲۳» را برای توصیف وضعیتی که در غزه ایجاد شده، تأیید کرد.

مقاماتی در جمهوری اسلامی ایران ادعا کرده‌اند که در بازسازی غزه مشارکت خواهند کرد. علیرضا زاکانی، شهردار تهران روز دوم آذر از تصمیم کلان‌شهرهای ایران برای «همراهی در بازسازی غزه بعد از جنگ» خبر داد.

هزینه بازسازی غزه تا این مرحله دست‌کم ۵۰ میلیارد دلار ارزیابی شده است.

بامداد یکشنبه ۵ آذر گروه‌های بزرگی از فلسطینیان در محله‌های فلسطینی‌نشین شرق اورشلیم (قدس) و شهرهای کرانه باختری رود اردن از گروه ۳۹ نفره زندانیان فلسطینی که اسرائیل آن‌ها را شنبه‌ شب در برابر رهایی ۱۳ گروگان اسرائیلی رها کرد، استقبالی گسترده کردند.

حضور هزاران تن از فلسطینیان در شرق اورشلیم در بامداد یکشنبه برای استقبال از زندانیان آزاد شده در حالی بود که ایتامار بن‌گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل، به پلیس این کشور دستور داده بود مانع از برگزاری جشن‌ و آیین‌های استقبال در این شهر شود.

تصاویری از برخورد پلیس با مردم در این محله‌های اورشلیم در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این برخوردها آیین‌های استقبال را در این محله‌ها محدود کرد اما مانع از برگزاری آن نشد.

در شهرهای مختلف کرانه باختری، که زیر حاکمیت حکومت خودگردان فلسطینی است، پرچم سازمان حماس هم، که رقیب اصلی سازمان آزادیبخش فلسطین و جنبش فتح به رهبری محمود عباس است، در دست تعدادی از حاضران دیده می‌شد و عده‌ای هم شعارهایی در حمایت از شاخه نظامی حماس سر دادند.

این دومین گروه از زندانیان فلسطینی بود که از روز جمعه سوم آذر در معامله میان اسرائیل با گروه افراطی حماس، آزاد شدند.

بدین ترتیب تا پایان روز دوم وقفه عملیاتی، ۷۸ زندانی فلسطینی در مقابل ۲۶ گروگان اسرائیلی آزاد شده‌اند. ارزیابی شده که اگر اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ ندهد، روز یکشنبه هم در مرحله سوم از این معامله اسرائیل ۳۹ زندانی فلسطینی دیگر را در مقابل ۱۳ گروگان دیگر آزاد کند. اسرائیل پذیرفته در برابر رهایی هر شهروند ربوده شده خود، سه زندانی فلسطینی را آزاد کند و پس از آن هم، در مقابل آزادی هر ۱۰ شهروند خود، یک روز در ادامه عملیات جنگی‌اش در غزه وقفه بیندازد.

در میان گروه دوم از زندانیان فلسطینی آزاد شده چهره چهار زن با نام‌های اسرا جعابیص ۳۸ ساله، نورهان عواد ۲۴ ساله، فدوی حماده ۳۵ ساله و شروق دویات ۲۶ ساله برای افکار عمومی فلسطینی برجسته است.

اسرائیل هر چهار تن را تروریست می‌داند و آن‌ها را به حبس محکوم کرده بود.

اسرا جعابیص متهم بود که ۹ سال پیش «با انفجار بمب» در یک ایست بازرسی کرانه باختری یک پلیس اسرائیلی را زخمی کرد و به ۱۱ سال زندان محکوم شد. او خود از ناحیه سر و صورت زخمی شد که آثار آن بر چهره‌اش هنوز باقی است. خود اسرا و خانواده‌اش اما می‌گویند خودروی او در محل حادثه دچار نقص فنی شده و آتش گرفته بوده است.

نورهان عواد به جرم تلاش برای کشتن مردم اسرائیل در شهر اورشلیم با حمله به آن‎‌ها با قیچی به ۱۳ سال و نیم حبس محکوم شد و با گذراندن حدود ۹ سال از دوران حبس، به خانه‌ والدینش در شهر قلندیه در شمال اورشلیم بازگشت.

فدوی نازیه کامل حماده که اکنون ۳۵ سال دارد، به دلیل حمله با چاقو به مردم در اورشلیم به ۱۰ سال زندان محکوم شد. او ۵ فرزند دارد و در زندان دامون محبوس بود. خانواده حماده در شرق بیت‌المقدس از او استقبال کردند.

شروق دویات هم پس از گذراندن ۹ سال از ۱۶ سال دوران حبس خود، بامداد یکشنبه نزد خانواده‌اش در شرق بیت‌المقدس بازگشت. دادستانی اسرائیل تأکید داشت که جرم او نیز با وجود انکار خانواده، عمل تروریستی بوده است.

با تکمیل دومین روز از تبادل اسیران بین اسرائیل و حماس هنوز خبری از آزادی عهد تمیمی دختر سرشناس فلسطینی که به تازگی برای چندمین بار بازداشت شد، نیست.

حماس خواسته بود زنانی که سابقه طولانی حبس دارند، در اولویت آزادی قرار بگیرند؛ موضوعی که با موافقت اسرائیل روبرو شد.

با این حال شماری از مردان جوان که اسرائیل آن‌ها را در این مرحله آزاد می‌کند، جرایم سبک‌تری مانند پرتاب سنگ داشته‌اند. اسرائیل تأکید دارد که برخی حملات با سنگ به خودروها در جاده‌ها، منجر به کشته و زخمی شدن شهروندانش شده است‌.

حماس تأکید کرده که اسرائیل باید در نهایت تمامی زندانیان فلسطینی را آزاد کند. این گروه افراطی شمار نامعلومی از سربازان اسرائیلی را در اسارت دارد که رهایی آن‌ها را به پاک کردن تمامی زندان‌ها از وجود زندانیان فلسطینی مشروط کرده است.

دولت اسرائیل می‌گوید در صورت اجرای کامل توافق جاری و آزاد شدن پنجاه گروگان اسرائیلی، دست‌کم ۱۹۰ شهروند دیگر این کشور در اسارت حماس خواهند بود.

زمان دقیق آزاد شدن سومین گروه از گروگان‌های اسرائیلی هنوز اعلام نشده است.

این در حالی‌است که نخست‌وزیری اسرائیل تأیید کرده که فهرستی از اسامی گروه سوم را دریافت کرده و با خانواده‌های آنان تماس گرفته است.

در پی وقفه‌ چندساعته‌ای که شنبه عصر در آزاد شدن گروه دوم گروگان‌ها اتفاق افتاد، چشم‌ها به روند اجرای توافق بین اسرائیل و حماس در روز سوم دوخته شده است. گفته می‌شود مقام‌های قطری و مصری به مسئولان حماس فشار آورده‌اند که برنامه را بر اساس توافق اجرا کرده و راه را برای تمدید احتمالی آتش‌بس هموار کند.

خانواده نورهان عواد، یکی از زنانی که اسرائیل آن‌ها را روز شنبه در میان دومین گروه از زندانیان فلسطینی آزاد کرد، تأیید کردند که او در زندان اسرائیل درس خوانده، دیپلم گرفته و بعدا نیز مدرک دانشگاهی خود را در رشته حقوق دریافت کرده و وکیل شده است.

نورهان عواد زمانی که زندانی شد ۱۶ سال داشت. او ۹ سال پیش خود را از شهرک محل زندگی‌شان در نزدیکی قلندیه در شمال اورشلیم به بخش یهودی‌نشین در غرب شهر اورشلیم رسانده و با قیچی به عابرانی که در کنار خط تراموای شهری در مرکز شهر اورشلیم تردد می‌کردند حمله‌ور شد.

ماجرای حمله این دختر نوجوان با قیچی به مردم اسرائیل در خاطره جمعی مردم اسرائیل ثبت شد چراکه تا قبل از آن کمتر کسی از اسرائیلی‌ها فکر می‌کرد که یک دختر نوجوان نیز بخواهد در این گونه حملات خیابانی به اسرائیلی‌ها مشارکت کند.

نورهان در بازداشت اسرائیل با اعتراف به جرم خود به ۱۳ سال و نیم حبس محکوم شد اما دوران محکومیتش بعدا به ۱۰ سال کاهش یافت. خانواده و وکیل نورهان اتهام را با وجود اسنادی که اسرائیل در زمینه جرم او ارائه کرده بود، انکار می‌کردند.

گزارشگر روزنامه گاردین روز شنبه با حضور در خانه نورهان عواد در قلندیه، شاهد تدارکات مادر و خواهران او برای استقبال از فرزندشان بود. مایار خواهر ۱۰ ساله نورهان چیز زیادی از خواهر بزرگ به یاد نمی‌آورد زیرا زمانی که نورهان زندانی شد، یک ساله بود.

نورهان که اکنون ۲۴ سال دارد، یکی از ۳۹ زن و مرد جوان فلسطینی بود که شامگاه شنبه در دومین روز از وقفه در عملیات جنگی اسرائیل و گروه افراطی حماس از زندان اسرائیل آزاد شد.

خانواده عواد ابراز امیدواری کرده‌اند که آینده نورهان «روشن باشد»؛ مخصوصا که او الان یک وکیل محسوب می‌شود.

رسانه‌های اسرائیل نیز آزادی نورهان عواد را با عناوینی مانند رهایی «تروریست قیچی‌ بدست» پوشش دادند.

اسرائیل متعهد شده بود که در میان ۱۵۰ زندانی فلسطینی که در مقابل رهایی۵۰ گروگان آزاد می‌کند، ۳۳ زن فلسطینی را نیز آزاد کند، که ۲۴ تن آن‌ها روز جمعه و شماری دیگر از آنان نیز روز شنبه آزاد شدند.

دولت قطر امیدوار است وقفه‌ای که در درگیری‌های اسرائیل و حماس ایجاد شده، برای مدتی فراتر از چهار روز اولیه تمدید شود.

ماجد الانصاری سخنگوی وزارت خارجه قطر تأیید کرده که کشورش امیدوار است «فضای مثبت» ناشی از آزاد شدن دو گروه از گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان فلسطینی در روزهای جمعه و شنبه، راه را برای تمدید آتش‌بس و آغاز گفت‌وگوهای جدی درباره وضعیت سایر گروگان‌ها هموار کند.