رسانههای حقوق بشری نام ۱۱۲ شهروند بازداشتشده در اعتراضات روز جمعه ۲۸ مهرماه زاهدان را منتشر کردند که در میان آنها نام ۳۳ کودک نیز دیده میشود.
سایت حقوق بشری ههنگاو نام ۱۱۲ نفر از بازداشتشدگان را منتشر کرده است و پیش از آن، در خبری از رسانه حقوق بشری حالوش که خبرگزاری هرانا نیز آن را بازنشر کرده هویت ۴۷ نفر از بازداشتیها این جمعه زاهدان منتشر شده بود.
اغلب این شهروندان روز جمعه در زاهدان بازداشت شدند و از اتهام انتسابی و محل نگهداری آنها خبری در دست نیست.
بر اساس گزارش سازمان حقوق بشری ههنگاو، روز جمعه ۲۸ مهر ماه ۱۴۰۲، ۱۱۲ شهروند معترض بلوچ از جمله ۳۳ کودک و نوجوان با اسامی اسماعیل براهویی، امینالله نارویی، رامین براهویی، عامر شهبخش، فرزاد شاهوزهی، مبین نارویی، یاسر عالیزهی و یاسین عیسی زهیریگی، هشت نوجوان ١٧ ساله، پویا شهبخش ١٦ ساله و طلحه شهنوازی ١۵ ساله، محمدامین محمدزهی ۱۴ ساله، بلال رخشانی ۱۵ ساله و محمداویس نارویی ۱۶ ساله، سدیس براهویی۱۷ ساله، عارف دهمرده ۱۴ ساله، طلحه شهبخش ۱۵ ساله، عبدالباری شهبخش ۱۶ ساله، ابوبکر نارویی۱۷ ساله، عبدالرئوف گرگیج ۱۷ ساله، بهزاد شاهوزهی۱۶ ساله، جمشید حسن زهی۱۶ ساله، حکیم نارویی۱۷ ساله، رشید شهبخش ۱۶ ساله، محمد علی شکاری (دهمرده) ۱۶ ساله، عمیر ریگی ۱۶ ساله، یوسف نوتی زهی ۱۵ ساله، الیاس نهتانی ۱۴ ساله، شعیب بیلرانی ۱۵ ساله، امام بخش نارویی ۱۷ ساله، فاروق رحمتزهی ۱۶ ساله، اسماعیل کهرازهی۱۶ ساله، مازیار سارانی ۱۷ ساله و مهدی جمالزایی ۱۸ ساله. در زاهدان بازداشت شدند.
در این بین دستکم ۷۹ شهروند بزرگسال در زاهدان بازداشت شدند که نامهای آنها به این ترتیب است: هدایتالله قنبرزهی فعال مذهبی و از اساتید مسجد مکی زاهدان، یاسر بلوچ، محمد رخشانی، عامر شیروزهی، امینالله عالیزهی ۲۴ ساله، عبدالملک کمالخانزهی ۲۷ ساله، کریچ شهنوازی ۳۰ ساله، امین مینگل براهویی، عبدالله بیلورانی ۴۲ ساله، احمد کبدانی، ارسلان رخشانی، آریان نوتیزهی، سعید کبدانی، عرفان شاهوزهی، احسان کرمزهی، عبدالرئوف جمالزهی ۲۳ ساله، خدایار گنگوزهی ۳۰ ساله، سدیس گمشادزهی ۱۹ ساله و صالح ریگی ٣٢ ساله، طاها شهنوازی، حمید نارویی ۲۵ ساله، عبدالشریف محمودزهی، رحیم بخش ترکمان ۴۷ ساله، شهاب سالارزهی، ناصر سرابندی ۲۲ ساله، مهدی مگلزهی، پرویز باب براهویی، محمد امین ریگی ۲۰ ساله، حسن خانشینی ۲۲ ساله و حسن بلوچزهی ۲۶ ساله، محمد شریف محمودزهی، عبدالله گمشادزهی، صدیق ریگی ۲۲ ساله، مسعود قنبرزهی ۳۰ ساله، عبدالشکر کرد، ناصر نارویی ۳۲ ساله و عاصف قلجانی، بلال محمدانی ۲۴ ساله، اسماعیل محمدانی» ۲۵ ساله، عمران محمدانی ۲۰ ساله، علیاحمد محمدانی، عادل محمدانی ۲۰ ساله، مازیار نوتیزهی، اسماعیل گرگیج ۳۸ ساله، احمد محمدانی ۲۲ ساله، وحید شهلیبر ۲۷ ساله، ذبیحالله نوتیزهی، مجیبالرحمان کرمزهی ۲۱ ساله، حامد شیروزهی، ستار زاروزهی، صابر ولایتی، سدیس پیشان، سعید نارویی ۲۱ ساله، ابراهیم ریگی ۱۹ ساله، اللهداد شهلیبر ۲۳ ساله، خلیلالرحمن رخشانی ۲۱ ساله، عارف سارانی، ایوب میربوچزهی، عبدالکریم گمشادزهی ۲۲ ساله، عبدالوحید سالارزهی، محمود حسینبر ۲۳ ساله، کامران براهویی ۲۲ ساله، حفیظالله هاشمزهی، طاها نارویی، قادربخش ترشابی ۲۴ ساله، نوید شجاعی ۲۱ ساله، بهمن محمدانی، پرویز هاشمزهی، محمدیوسف کبدانی، بهروز رودینی ۲۴ ساله، رضا شهبخش، اسامه صدیقی، گلاحمد حسنزهی، جاسم بلوچی ۳۵ ساله، عبدالعزیز بلوچی ۲۸ ساله، محسن خارکوهی، فضلالرحمان کوهی و اکبر بیدل.
ویدئوهای منتشر شده از زاهدان در روز جمعه ۲۸ مهر، از ایجاد «فضای امنیتی» و بازداشت عدهای از حاضران در اعتراض هفتگی مردم این شهر حکایت داشت.
رسانه حقوق بشری حالوش با انتشار برخی از این ویدئوها در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) از حضور نیروهای گارد ویژه «در حوالی مسجد مکی» و «بازداشت همراه با خشونت شدید شمار زیادی از شهروندان» این شهر خبر داد.
در همین زمینه مولوی فضلالرحمان کوهی، امامجمعه روستای پشامگ شهرستان سرباز سیستان و بلوچستان، در واکنش به سرکوب دو روز پیش معترضان گفت که «حمله نیروهای نظامی به مردم نمازگزار زاهدان کمتر از ظلم اسرائیل به مردم فلسطین نیست.»
این روحانی اهل سنت در ادامه خطاب به مقامات جمهوری اسلامی گفت: «اگر شما تصمیم داشتید و تصویب کردید که بعد از گذشت چهل و چهار سال از انقلاب، اهل سنت را قتل عام کنید، به صراحت بگویید.»
آقای کوهی در حالی این صحبتها را بیان کرده که پیش از این او نیز سابقه بازداشت در سال ۱۳۹۸ را دارد و هماکنون نیز روحانیان بلوچ تحت فشار حکومت ایران قرار دارند.
ساعاتی بعد، دادسرای ویژه روحانیت مشهد در روز یکشنبه ۳۰ مهر از بازداشت مجدد مولوی فضلالرحمان کوهی خبر داد.
این اطلاعیه مدعی شده که او پس از گذراندن بخشی از دوران محکومیت پیشین خود با وساطت «تعدادی از بزرگان و ریش سفیدان شیعه و سنی سیستان و بلوچستان» و بعد از «اخذ تعهدنامه» آزاد شده بود.
دادسرای ویژه روحانیت مشهد در ادامه اعلام کرده که مولوی کوهی باز هم «مواضع هنجارشکن و وحدت ستیز خود همنوا و همراستا با جریانات معاند و برانداز» را تکرار کرد و به همین دلیل بازداشت و به مشهد منتقل شد.
حساب کولبرنیوز نیز روز جمعه از «تیراندازی و پرتاب گاز اشکآور» به سوی معترضانی خبر داد که از سال گذشته هر هفته پس از نماز جمعه در شهر زاهدان به خیابانها آمدهاند.
در تصاویر منتشرشده در روز جمعه ۲۸ مهرماه معترضان شعار «نه غزه نه لبنان، جانم فدای ایران» و «از زاهدان تا غزه، کل دنیا میلرزه» سر میدهند.
در همین زمینه حالوش خبر داد اکبر بیدل، استاد دارالعلوم مسجد مکی زاهدان، ساعاتی پس از اعتراضات اطراف این مسجد توسط نیروهای نظامی از داخل منزلش بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد.
حالوش در این زمینه نوشت که مأموران امنیتی با ورود به محل سکونت اساتید مسجد مکی این روحانی بلوچ را بازداشت کردهاند.
از علت بازداشت و اتهامات اکبر بیدل اطلاعی در دست نیست.
شامگاه یکشنبه ۳۰ مهر، رئیس پلیس فتا سیستان و بلوچستان از دستگیری فردی با اتهام «انتشار فراخوانهای تجمعات غیرقانونی و تشویش اذهان عمومی» در زاهدان خبر داد.
حسن کیخا این بازداشتشده را «گرداننده یکی از صفحات اجتماعی» دانست و گفت که او «به جرائم خود اقرار کرد» و در اختیار دستگاه قضایی قرار گرفت.
استان سیستان و بلوچستان یکی از استانهایی است که در جریان اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱ شاهد بیشترین و ادامهدارترین اعتراضات و بیشترین کشتهشدگان بود.
اخبار منتشر شده در یک سال اخیر از افزایش فشار بر روحانیان سنی و بلوچ برای پایان دادن به جمعههای اعتراضی در شهرهای این استان حکایت دارد. با این وجود اعتراضات هفتگی ساکنان زاهدان همچنان ادامه دارد.
در همین حال به نوشته وبسایت ههنگاو، طی ده ماه گذشته دستکم ۲۰۱ شهروند زیر ۱۸ سال در شهرهای مختلف ایران توسط نیروهای حکومتی بازداشت شدهاند.