مؤسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم در تازه‌ترین گزارش خود درباره خرید و فروش تسلیحات در جهان، از افزایش شدید صادرات سلاح از سوی جمهوری اسلامی خبر داد.
گزارش سالانه موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح در استکهلم موسوم به موسسه «سیپری»، درباره خرید و فروش سلاح در سطح جهان که مربوط به سال ۲۰۲۳ است، روز دوشنبه ۲۱ اسفند منتشر شد.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی در پنج سال گذشته، نسبت به مدت مشابه قبل از آن، ۲۷۶ درصد افزایش صادرات تسلیحات داشته است.
عمده خریداران سلاح ایرانی، به ترتیب روسیه، ونزوئلا و شبه نظامیان حوثی یمن بوده‌اند.
در جریان تهاجم روسیه به اوکراین فاش شد که مسکو پهپادهای تهاجمی شاهد را از ایران خریداری می‌کند.
سیپری گزارش داده که روسیه برای تامین نیازهای تسلیحاتی در درجه اول به صنعت تسلیحاتی خود متکی است. با این حال، در سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳، علاوه بر پهپادهای ساخت ایران و موشک‌های بالستیک را از کره شمالی وارد و تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه پیونگ یانگ را نقض کرد.
جمهوری اسلامی با وجود افزایش صادرات تسلیحاتی، واردکننده عمده ای در تسلیحات نبوده است. و عمده ترین سفارش تسلیحاتی تهران در سال گذشته، مربوط به هواپیماهای جنگی روسیه بوده است.
افزایش واردات سلاح به اروپا
یکی از مهمترین نکات این گزارش که خود سیپری بر آن تاکید کرده، این است که اکنون اروپایی‌ها بیش از ساکنان دیگر قاره‌ها به خرید و انبار کردن سلاح می‌پردازند.
به طوری که در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، واردات تسلیحات به اروپا نسبت به پنج سال گذشته‌اش، ۹۴ درصد افزایش یافته و یعنی تقریبا دو برابر شده است.
یکی از مهمترین عوامل این پدیده، جنگ اوکراین است. به طوری که یافته‌های موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح در استکهلم نشان می‌دهد که اوکراین به چهارمین واردکننده بزرگ تسلیحات در جهان تبدیل شده است.
کاتارینا جوکیچ، کارشناس در موسسه سیپری در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه در این زمینه تایید کرده که این افزایش خرید سلاح در اروپا تا حد زیادی به دلیل جنگ در اوکراین است.
پس از اوکراین، سایر کشورهای اروپایی نیز واردات تسلیحات را افزایش داد‌ه‌اند و آمریکا به عنوان بزرگترین صادرکننده تسلیحات در جهان، سهم اصلی را در فروش تسلیحات به کشورهای اروپایی داشته است.
این افزایش واردات از آمریکا این گونه توضیح داده شده که اکثر کشورهای اروپایی عضو ناتو و شریک در توسعه تجهیزات نظامی مانند جت جنگنده اف-۳۵ هستند.
همچنین این جهش در واردات تسلیحات از ایالات متحده نشان‌دهنده شتابزدگی اروپایی‌ها برای دستیابی به سلاح در سریع‌ترین زمان ممکن است، حتی اگر به قیمت عدم تمرکز بر توسعه سیستم‌های نظامی جدید خود باشد.
کاهش فروش تسلیحات روسیه
نکته مهم دیگر گزارش امسال سیپری، کاهش صادرات تسلیحات روسیه است.
روسیه که مدت‌ها دومین صادرکننده بزرگ تسلیحات در جهان بود، دیگر چنین جایگاهی را در اختیار ندارد.
گزارش سیپری نشان می‌دهد که صادرات این کشور بین سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ به میزان ۵۳ درصد کاهش یافته است.
مسکو نه تنها سلاح کمتری صادر می‌کند، بلکه اکنون کشورهای کمتری نیز خریدار سلاح روسیه هستند: به طوری که روسیه در سال ۲۰۱۹، به ۳۱ کشور جهان سلاح صادر کرد و این تعداد در سال ۲۰۲۳، به ۱۲ کشور کاهش یافته است.
کارشناس موسسه سیپری گفته که تغییرات مهم سیاست‌های چین به عنوان مشتری اصلی سلاح روسی در این میان تاثیرگذار بوده و پکن در سال‌های اخیر بر تولید سلاح داخلی تمرکز کرده است.
