دور دوم چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران از ۸ صبح جمعه ۱۵ تیر ماه آغاز شد تا شهروندان ایرانی از میان مسعود پزشکیان، نامزد اصلاحطلبان، و سعید جلیلی، نامزد تندروی اصولگرایان، یکی را به عنوان نهمین رئیس جمهوری ایران برگزینند.
دور نخست این انتخابات به پیروزی شکننده مسعود پزشکیان انجامید که با ۱۰ میلیون و ۴۱۵ هزار و ۹۹۱ رای به دور دوم راه یافت و در پی او نیز سعید جلیلی با مجموع آرای ۹ میلیون و ۴۷۳ هزار و ۲۹۸ رای قرار گرفت و دوم شد.
محمدباقر قالیباف و مصطفی پورمحمدی، دو نامزد دیگر اصولگرایان نیز به ترتیب با کسب ۳ میلیون و ۳۸۳ هزارو ۳۴۰ رای و ۲۰۶ هزار و ۳۹۷ رای سوم و چهارم شدند و از رقابتهای انتخاباتی کنار کشیدند.
اما یکی از مهمترین رخدادهای دور اول انتخابات میزان مشارکت مردمی کمتر از ۴۰ درصد بود که در تاریخ انتخاباتهای ریاست جمهوری ایران پایینترین میزان بوده، امری که مخالفان جمهوری اسلامی آن را نشاندهنده عدم مشروعیت جمهوری اسلامی میدانند.
حضور تنها ۳۹.۹۲ درصد مردم در پای صندوقهای رای به معنای عدم مشارکت ۶۰.۰۲ درصد جامعه در این انتخابات بود که تمام مقامات جمهوری اسلامی، از جمله علی خامنهای، رهبر حکومت ایران، نسبت به آن ابراز ناخرسندی کردند.
پزشکیان در این دوره تنها نامزد اصلاحطلبان بود که با ردصلاحیت چهرههایی چون اسحاق جهانگیری و عباس آخوندی کار خیلی سختی را برای متقاعد کردن احزاب و چهرههای اصلاحطلب نداشت. اما دشواری کار او تا اینجا متقاعد کردن چهرهها و گروههای اپوزیسیون و طیف گسترده مرددین بوده که باور دارند رئیس جمهور در ساختار جمهوری اسلامی توانایی به وجود آوردن تغییرات اساسی را که جامعه امروز ایران به شدت نیازمندش است، ندارد.
با این حال طی روزهای اخیر شماری از چهرههای اپوزیسیون که در دور اول انتخابات به همراه تحریمیها بودند، اعلام کردند که در دور دوم برای ممانعت از پیروزی سعید جلیلی که از سیاستهای تهاجمی در امور هستهای و مقابله با غرب جانبداری میکند و از پشیتبانی جریانات مذهبی تندرو نیز برخوردار است، از مسعود پزشکیان حمایت خواهند کرد که شعار رفع تحریمها، بهبود روابط با کشورهای غربی و مقابله با گشت ارشاد و سانسور اینترنت را میدهد.
اگرچه طیف گستردهای از اپوزیسیون که میگویند رئیس جمهور در ایران اساسا قدرت اجرای چنین وعدههایی را ندارد، بر سر موضع خود باقی ماندهاند و همچنان شهروندان ایرانی را به عدم مشارکت در انتخابات دعوت میکنند.
این دوره انتخابات ریاست جمهوری در پی حادثه سقوط بالگرد که به کشته شدن ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور سابق ایران و همراهانش انجامید، به طور زودهنگام برگزار میشود.
۸۰ نفر در این انتخابات برای نامزدی ثبتنام کردند که شورای نگهبان صلاحیت ۷۴ نفر آنان را رد کرد، افرادی که برخی از آنها سالها جزو مقامات ارشد جمهوری اسلامی بودهاند، همچون علی لاریجانی و محمود احمدینژاد.
همچنین امیرحسین قاضیزاده هاشمی و علیرضا زاکانی نیز تایید صلاحیت شدند که به فاصله یک تا دو روز قبل از رایگیری انصراف دادند.