قوه قضائیه ایران با ارائه فهرستی به دولت عراق، شامل حدود ۱۲۰ نفر از رهبران و اعضای احزاب کُرد مخالف جمهوری اسلامی مستقر در اقلیم کردستان، خواستار استرداد آنها شده است.
کاظم غریبآبادی، معاون امور بینالملل قوه قضائیه ایران، هفتۀ گذشته (۲۳ تیرماه) در نشست شورای قضایی استان البرز، با اعلام این موضوع، افراد این فهرست را «تروریست» توصیف کرد و افزود «بهزودی محاکمۀ آنان نیز برگزار خواهد شد».
رادیوفردا در گفتوگو با برخی چهرههای سیاسی در اقلیم کردستان به بررسی این موضوع و واکنشها به آن پرداخته است.
فشارهای ادامهدار بر احزاب کُرد
رضا کعبی، دبیرکل حزب کومله زحمتکشان کردستان، در این باره به رادیوفردا میگوید: «این فشارها و این تقاضایی که جمهوری اسلامی از مقامهای عراقی کرده، در چارچوب فشارها و سیاستهای جنگی است که علیه احزاب و مردم کرد اعمال میشود.»
مقامهای اقلیم کردستان عراق در پاسخ به تماسهای رادیوفردا از اظهارنظر در این باره امتناع کردهاند.
دفاتر و مقرهای بسیاری از احزاب کرد ایرانی مخالف جمهوری اسلامی ایران در اقلیم کردستان عراق مستقر هستند.
سال گذشته، بر پایۀ توافقنامۀ امنیتی میان ایران و عراق، بسیاری از مقرهای احزاب کرد مخالف جمهوری اسلامی در این اقلیم تخلیه شدند.
پیشتر وزارت خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که در توافقنامۀ امضاشده بین تهران و بغداد، عراق متعهد شده است گروههای کرد مخالف که در اقلیم کردستان عراق مستقر هستند را خلع سلاح کند، پایگاههای آنها را ببندد و آنها را تا قبل از ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ به کمپهای دیگری منتقل کند.
توافق «راهبردی» ایران و ترکیه
سامی ریکانی، فعال سیاسی مستقل که در اقلیم کردستان عراق اقامت دارد، دربارۀ فشارها بر احزاب کرد ایرانی به رادیوفردا چنین میگوید:
«فشار جمهوری اسلامی بر بغداد و اقلیم کردستان برای اخراج یا تسلیم رهبران اپوزیسیون کرد ایرانی بخشی از توافق راهبردی میان ایران و ترکیه است که سال ۲۰۱۶ منعقد شد و تا کنون ادامه دارد. بهویژه پس از همهپرسی استقلال اقلیم کردستان عراق در سال ۲۰۱۷، ایران و ترکیه به این نتیجه رسیدند که باید پروندۀ مقابله با گروههای کرد را، جدا از تأثیرهای قدرتهای بزرگی همچون آمریکا و روسیه، به جریان بیندازند، زیرا بهعقیدۀ آنها در پیش نگرفتن این مسیر میتواند بر داخل ایران و ترکیه تأثیر بگذارد.»
دولت خودمختار اقلیم کردستان عراق، سوم مهر ۱۳۹۶، با وجود مخالفت دولت مرکزی عراق، ایران، ترکیه و حتی آمریکا، همهپرسی استقلال برگزار کرد. بنا به اعلام کمیسیون انتخابات اقلیم کردستان، ۹۲ درصد از سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفری که در آن همهپرسی شرکت کردند، به نفع استقلال از عراق رأی دادند.
پس از همهپرسی، نیروهای نظامی عراق با حرکت به سوی اقلیم کردستان کنترل مناطق مورد مناقشۀ بغداد و اربیل و در رأس آنها کرکوک را از کنترل نیروهای پیشمرگ اقلیم خارج کردند و در اختیار گرفتند.
پس از این رویارویی نظامی، کردهای عراق نتیجأ همهپرسی جنجالی برای استقلال را معلق و پیشنهاد آتشبس و گفتوگو با بغداد را مطرح کردند.
دولت اقلیم کردستان عراق در بیانیهای اعلام کرد که «متعهد به رفتار مسئولانه بهمنظور جلوگیری از بروز خشونت و درگیریهای بیشتر است».
واکنشهای احتمالی دولت عراق و اقلیم کردستان
تا کنون دولت عراق و دولت اقلیم کردستان، به درخواست ارائه شده از سوی دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران، واکنشی نشان ندادهاند.
حسین یزدانپناه، دبیرکل حزب آزادی کردستان (پاک) در این باره به رادیوفردا چنین میگوید:
«باید دید که آیا دولت عراق با پذیرش درخواست جمهوری اسلامی، چنین ننگی را در تاریخ خود ثبت خواهد کرد یا نه. اما مقامهای اقلیم کردستان بارها اعلام کردهاند که در اقلیم، هیچ سازمان و گروه تروریستی کرد، حضور ندارد. بنابر این بعید میدانم که اقلیم کردستان دست به چنین معاملۀ ضدبشری و نامطلوب با جمهوری اسلامی بزند.»
طی سالهای گذشته، فشارها بر احزاب کرد مخالف جمهوری اسلامی مستقر در اقلیم کردستان عراق به فشارهای سیاسی محدود نمانده و شامل حملات موشکی، پهپادی و توپخانهای به مقرهای این احزاب هم شده است.
گستردهترینشان حملۀ موشکی سال ۱۳۹۷ سپاه پاسداران به مقر حزب دموکرات کردستان در منطقه کویسنجق بود که طی آن ۱۵ تن از اعضای کادر رهبری و نیروهای پیشمرگ حزب کشته شدند.
حدود دو سال پیش، بار دیگر سپاه پاسداران مواضع احزاب دموکرات کردستان و کومله را در سلیمانیه و اربیل در اقلیم کردستان عراق هدف حملات موشکی و پهپادی قرار داد.
رضا کعبی، دبیرکل حزب کومله زحمتکشان کردستان، میگوید که این حملات «جنبش آزادیخواهی مردم کُرد» را هدف قرار داده است. او در گقتوگو با رادیوفردا چنین میگوید:
«درست است که جمهوری اسلامی ایران فشار خود را بر احزاب کرد متمرکز کرده، درست است که اردوگاههای احزاب را با موشک و پهپاد و جنگافزارهای دوربرد هدف قرار میدهد، اما جمهوری اسلامی درواقع جنبش آزادیخواهی مردم کُرد را هدف قرار داده است.»
«فعالیت احزاب کرد در اقلیم کردستان صرفاً سیاسی است»
مقامهای عراقی و همچنین مقامهای اقلیم کردستان گفتهاند که اجازه نخواهند داد عراق به پایگاهی برای هدف قرار دادن همسایگان تبدیل شود.
حسین یزدانپناه، دبیرکل حزب آزادی کردستان (پاک)، نیز تأکید میکند که فعالیتهایشان صرفاً سیاسی است. او در این باره به رادیوفردا میگوید: «ما با رعایت شرایط ویژه اقلیم کردستان، فعالیتهایمان تنها چارچوبی سیاسی دارد و از اقلیم کردستان هیچ اقدامی علیه جمهوری اسلامی انجام نمیدهیم.»
طی روزهای اخیر، ترکیه نیز بر اقدامات نظامی و عملیات خود در اقلیم کردستان عراق به هدف «مقابله با گروههای کرد مخالف حکومت آنکارا» افزوده است.
