وزیر خارجه آمریکا که جهت پیشبرد تلاش‌ها برای دست‌یابی به توافق آتش‌بس میان اسرائیل و گروه افراطی حماس به اسرائیل، مصر و قطر سفر کرده بود، در آخرین ایستگاه سفر منطقه‌ای‌اش یعنی پایتخت قطر گفته است که زمان برای دست‌یابی به توافق «تنگ است».
حماس از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا گروهی تروریستی شناخته می‌شود.
مجله آمریکایی «پولتیکو» در گزارشی که چهارشنبه ۳۱ مرداد منتشر کرد، به رویدادهای سفر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، به منطقه پرداخته و نوشته است «توافق آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها در آستانه بن‌بست» قرار دارد.
«پیشنهاد واسط»؛ اسرائیل پذیرفت، حماس رد کرد
وزیر خارجه آمریکا در فرودگاه دوحه پیش از عزیمت به واشینگتن بار دیگر از حماس خواست «پیشنهاد واسط» را که ایالات متحده برای برای کاستن از اختلافات دو طرف ارائه داده، بپذیرد. او پیشتر پس از دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو گفته بود که اسرائیل این «پیشنهاد واسط را پذیرفته است».
آمریکا، مصر و قطر سه کشور میانجی در مذاکرات هستند؛ مذاکراتی که هفته گذشته در دوحه، پایتخت قطر، بدون حضور حماس از سر گرفته شد و قرار است این هفته در قاهره پایتخت مصر ادامه یابد.
این مذاکرات برپایه طرح پیشنهای‌ای جریان دارد که هفتم خردادماه جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، ارائه داد.
در مذاکرات هفته گذشته دوحه، ایالات متحده «پیشنهادی واسط» با هدف کاستن از اختلاف‌ها، نزدیک کردن دیدگاه‌‌ها و در نهایت دست‌یابی به توافق ارائه داد. گروه حماس اما اعلام کرد که پیشنهاد واسط را نپذیرفته و خواستار بازگشت به طرح پیشنهادی رئیس‌جمهور آمریکا است.
یوسی مکلبرگ، استاد روابط بین‌الملل و پژوهشگر در مؤسسه سلطنتی روابط بین‌الملل (چتم هاوس)، در این باره به رادیوفردا می‌گوید: «اگر جزئیات "پیشنهاد واسط»" را ندانیم، بسیار سخت بتوان دربارۀ نتیجه آن صحبت کرد. در حال حاضر روشن است که حماس با آن مخالف است. اما سؤال اکنون این است که چرا حماس مخالفت می‌کند؟»
اسامه حمدان، نماینده حماس در لبنان، به خبرگزاری رویترز گفته است میانجی‌‌ها به این گروه گفته‌اند که در مذاکرات دوحه، اسرائیل خواسته‌‌ها و شرط‌های جدیدی مطرح کرده که به‌گفتۀ او طرح پیشنهادی آقای بایدن را نقض می‌کند.
او همچنین اضافه کرده که طرح آقای بایدن بر آتش‌بس دائمی تأکید دارد، اما اسرائیل خواهان آتش‌بس موقت شش‌هفته‌ای است.
محورهای فیلادلفیا و نتساریم
اسامه حمدان، نماینده حماس در لبنان، همچنین به مسئله اصرار اسرائیل بر حضور در محور فلادلفیا، حد فاصل نوار غزه با مصر، و همچنین محور نتساریم، حد فاصل شهر غزه با استان‌های میانی باریکه غزه، برای بازرسی آوارگانی که به شمال این باریکه برمی‌گردند نیز اشاره کرد و آن را به معنای ادامۀ حضور نیروهای اسرائیلی در غزه دانست، درحالی‌که طرح پیشنهادی آقای بایدن از خروج کامل اسرائیل از نوار غزه صحبت می‌کند.
یوسی مکلبرگ، استاد روابط بین‌الملل و پژوهشگر چتم هاوس، در گفت‌وگو با رادیوفردا، با اشاره به این موارد که در برخی رسانه‌ها منعکس شده است، می‌گوید که عدم پذیرش «طرح واسط» از سوی گروه حماس، «به احتمال زیاد، به‌خاطر ادامه حضور ارتش اسرائیل در غزه است».
مکلبرگ همچنین می‌گوید «باید این مسئله را پذیرفت که در نهایت، هر توافق آتش‌بسی به دست آید، راه‌حل‌ها موقت خواهد بود و نه بلندمدت. راه‌حل بلندمدت باید همه ریشه‌‌های تنش اسرائیلی-فلسطینی را حل‌وفصل کند. از این رو، اگر به‌طور مثال مسئله حضور اسرائیل در محور فیلادلفیا یا حتی محور نِتساریم در «پیشنهاد واسط» مطرح شده باشد، این مسئله موقت خواهد بود و نمی‌تواند تا ۲۰ سال آینده ادامه داشته باشد».
آقای مکلبرگ درباره خطر دائمی شدن تدابیر موقت هم هشدار می‌دهد و به رادیوفردا می‌گوید: «این خطر وجود دارد که تدابیر موقت، به دلیل اینکه باعث کاستن از تنش می شود، ادامه‌دار شوند؛ همانند آن‌چه باعث جنگ کنونی در تنش با اسرائیل شده است. از این رو بسیار مهم است که برای انتقال از تدابیر موقت به اقدامات دائم هم جدول زمانی وضع کرد.»
راه‌های جایگزین برای رفع نیازهای امنیتی اسرائیل
با این اوصاف، گرشون بسکین، مذاکره‌کننده ارشد سابق اسرائیلی که در مقاله ۳۰ مرداد خود در روزنامه بریتانیایی گاردین مذاکرات را محکوم به شکست دانسته، به رادیوفردا می‌گوید که نیازهای امنیتی اسرائیل را می‌توان بدون حضور نیروهای اسرائیلی در غزه پاسخ گفت.
به‌گفتۀ آقای بسکین، «اگر محور فلادلفیا باید بسته شود، این اقدام می‌تواند توسط مصر صورت بگیرد. نباید سربازان اسرائیلی این مأموریت را بر عهده گیرند. بازرسان آمریکایی هم می‌توانند حضور داشته باشند. گذرگاه رفح هم باید باز شود و توسط مدیریتی معتبر با نظارت جامعه جهانی اداره شود. مدیریت آن را می‌توان به تشکیلات خودگردان فلسطینی یا یک شرکت خصوصی سپرد. راه‌حل‌های زیادی وجود دارد که برپایه آن نیازی به حضور اسرائیل در غزه نیست».
پیش از آن‌که آنتونی بلینکن اسرائیل را به مقصد مصر ترک کند، ارتش اسرائیل از کشف جنازه‌های شش گروگان دیگر در غزه خبر داد. گرشون بسکین با تأکید بر اینکه مسئله مبادله گروگان‌ها با زندانیان فلسطینی نیاز به توافق جدید دارد، تأکید می‌کند که هنوز نمی‌توان به‌طور قطع پذیرش «پیشنهاد واسط» از سوی اسرائیل را «دستاورد» تلقی کرد.
آزادی گروگان‌ها؛ مهم‌ترین مسئله
مذاکره‌کننده ارشد سابق اسرائیلی به رادیوفردا می‌گوید: «ما اکنون درباره حدود ۱۰۹ گروگان زنده و مرده سخن می‌گوییم. جنگ باید ظرف چهار تا شش هفته به‌طور کامل متوقف شود و نباید مذاکرات بیش از این کش پیدا کند. این نظر شخصی من است. ما نمی‌دانیم آیا واقعاً نتانیاهو با پیشنهاد آمریکا موافقت کرده یا نه. این چیزی است که به ما گفتند. اما نمی‌دانیم پیشنهادها چیست. بنابراین نمی‌دانیم آیا آن‌چه روی داد، دستاورد است یا نه.»
حفظ ائتلاف حاکم «برای نتانیاهو مهم‌تر است»
بنیامین نتانیاهو با فشارهای زیاد داخلی برای کناره‌گیری مواجه است. راستگرایان افراطی عضو ائتلاف دولتی او نیز تهدید می‌کنند‌که در صورت موافقت نتانیاهو با طرح‌های پیشنهادی منتهی به آتش‌بس، برای سرنگونی دولت اقدام خواهند کرد.
یوسی مکلبرگ، استاد روابط بین‌الملل و پژوهشگرچتم هاوس، حفظ ائتلاف حاکم و ماندن در قدرت را برای آقای نتانیاهو مهم‌تر از توافق آتش‌بس ارزبابی می‌کند.
آقای مکلبرگ به رادیوفردا می‌گوید: «نیازمند دیدن جزئیات بیشتر هستم. پس از آن می‌توانم بفهمم که چرا اسرائیل "پیشنهاد واسط" را پذیرفت و چرا حماس آن را رد کرد و آیا نتانیاهو، با وجود اعلام پذیرش اسرائیل، آیا در انعقاد توافقی که حماس آن را پذیرفت، پیش خواهد رفت یا نه. زیرا برخی مسائل برای او مهم است، همچون ماندن در قدرت و حفاظت از ائتلاف حاکم. این‌ها مسائل مهم برای اوست.»
سؤالات زیادی درباره آینده مذاکرات مطرح است. جزئیات طرح واسط چیست؟ آیا حماس در دور آیندۀ گفت‌وگوها شرکت خواهد کرد؟ آیا توافقی منتهی به کاستن از تنش‌ها در منطقه حاصل خواهد شد؟ یا شاهد شکست مذاکرات و گسترش تنش‌ها در منطقه خواهیم بود؟ در چند هفته پیش رو پاسخ برخی از این پرسش‌ها روشن خواهد شد.
