«بدون کره می‌توان زندگی کرد، ولی بدون توپ (جنگی) هرگز»؛ این جملۀ مشهور یوزف گوبلز، وزیر تبلیغات هیتلر، است که سال ۱۹۳۶ در واکنش به اوج‌گیری قیمت کره در آلمان نازی گفته بود.
از آن دوره و شاید هم قبل‌تر، انتخاب بین کره به‌عنوان نمایندهٔ کالاهای مصرفی ضروری و توپ به‌عنوان نماد تجهیزات جنگی در مباحث اقتصادی مَثَل شده و سیاستمداران هم اغلب از این انتخاب به‌عنوان کنایه برای توجیه سختی‌های دوران جنگ استفاده می‌کنند.
اما این روزها انتخاب بین کره و توپ در روسیه یک مثَل نیست بلکه سرتیتر بسیاری از رسانه‌ها‌ی روسی است که به افزایش چشمگیر قیمت کره می‌پردازند. روسیه، در تلاش برای کنترل قیمت این محصول، واردات کره از ترکیه و امارات متحدهٔ عربی را آغاز کرده و از هند و ایران هم خواسته به روسیه کره صادر کنند.
در سومین سال جنگ روسیه علیه اوکراین، دولت روسیه با تورم پایدار دست‌وپنجه نرم می‌کند. افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی روسیه به رکورد ۲۱ درصد، تورم را مهار نکرده بلکه بسیاری از کارخانه‌ها و شرکت‌ها را در آستانهٔ ورشکستگی قرار داده است. با این حال یک مسئول بانک مرکزی ادعا کرده که این ورشکستگی‌های احتمالی به اقتصاد روسیه کمک خواهد کرد.
تهدید یا فرصت ورشکستگی؟
حدود ۱۰ روز پیش بانک مرکزی روسیه نرخ بهره را به ۲۱ درصد افزایش داد و اعلام کرد از آنجا که ریسک‌های تورمی همچنان بالا است، احتمالاً در نشست بعدی خود در ماه آینده مجدداً نرخ بهره را افزایش خواهد داد.
به زبان ساده، نرخ بهره یعنی هزینه‌ای که بابت جلوگیری از کاهش ارزش پول پرداختی در امروز و دریافتی در آینده از وام‌گیرنده دریافت می‌شود. یعنی بانک مرکزی روسیه با ارائهٔ وام به بانک‌های تجاری مصمم است در پایان مهلت، مبلغ وام را به علاوهٔ ۲۱ درصد دریافت کند. در این میان، بانک‌های تجاری که به شخصیت‌های حقوقی و حقیقی وام می‌دهند، نرخ بهرهٔ خود را به این مبلغ می‌افزایند.
سرگئی چمزوف، رئيس روس‌تک که ابرشرکت دولتی است که صنایع با فناوری‌های پیشرفتهٔ نظامی و غیرنظامی را کنترل می‌کند، در روزهای اخیر هشدار داد «اکثر» کارخانه‌ها و شرکت‌ها در روسیه ورشکسته می‌شوند.
او به یک خبرگزاری روسیه گفت: «تولیدکننده با هر معامله ۳۰ تا ۴۰ درصد به‌عنوان پول پیش و بقیه را از بانک وام می‌گیرد اما از آنجا که بسیاری از روندهای تولیدی بیش از یک سال طول می‌کشد، این کارخانه با توجه به رشد نرخ بهره ناچار است تمام سود خود را به بانک تحویل دهد».
به گزارش روزنامهٔ «کامرسانت»، بیش از ۲۰۰ مرکز تجاری روسیه در نامه‌ای گروهی از وزارت اقتصاد خواسته‌اند برای وام‌گیرندگان که مشغول تولید یا تجارت هستند، امتیازهایی قائل شود «وگرنه در سال آینده تمام این مراکز تجاری ورشکست خواهند شد».
به برآورد «مرکز تحلیل‌های کلان‌اقتصاد و پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت»، هم‌اکنون بیش از ۱۵ درصد کارخانه‌ها و شرکت‌ها در روسیه نمی‌توانند بدهی‌های خود به بانک را تسویه کنند. اقتصاددانان این پژوهشکده‌ٔ مستقر در مسکو هشدار داده‌اند تا پایان سال جاری میلادی، شمار این‌گونه شرکت‌ها به بیش از ۴۰ درصد برسد.
در واکنش، الیزاوتا دانیلووا، رئيس بخش ثبات مالی در بانک مرکزی روسیه، در یک سخنرانی اعلام کرد که با توجه به کمبود نیروی کار، ورشکستگی‌های احتمالی ممکن است شرایط مطلوب‌تری برای شرکت‌های موفق‌تر ایجاد کند و «به نفع اقتصاد روسیه است». او ادعا کرد که شرکت‌های روسی «منابعی را که اجازه نمی‌دهد ورشکست شوند، ذخیره کرده‌اند». او توضیح بیشتری در این باره نداد.
روسیه طی دو سال گذشته از پایین‌ترین نرخ بیکاری برخوردار بوده اما درحالی‌که مقامات دولتی بارها به این موضوع بالیده‌اند، ولادیمیر پوتین به‌تازگی اذعان کرد که کمبود نیروی کار یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد روسیه است.
افزایش بهای کالاهای ضروری
از اواسط سال ۲۰۲۰ و تقریباً تا اوایل جنگ علیه اوکراین در سال ۲۰۲۲، نرخ بهرهٔ بانک مرکزی روسیه به‌طور ثابت ۴.۲۵ درصد بود اما در دو سال نخست جنگ نواساناتش شدید شد و از اواسط سال گذشتهٔ میلادی دائم رو به افزایش بوده است.
بانک مرکزی روسیه در تازه‌ترین بیانیهٔ خود در این باره اعلام کرد که افزایش نرخ بهره «برای مقابله با فشار روزافزون است که ناشی از رشد سریع تقاضای بازار داخلی و کمبود عرضهٔ کالاها و خدمات است».
اما این گام تاکنون نتوانسته مانع رشد تورم در روسیه شود. به برآورد بانک مرکزی روسیه، از آغاز سال جاری میلادی میانگین بهای کالاهای مصرفی در این کشور ۶.۵ درصد رشد داشته و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال به ۸.۵ درصد برسد.
به گزارش خبرگزاری رب‌ک، سال گذشته افزایش قیمت تخم‌مرغ خبرساز شده بود و امسال لبنیات و سبزیجات «پیشرو در رشد قیمت‌ها» هستند. براساس این گزارش، از ابتدای سال جاری میلادی، قیمت کلم ۱۴ درصد، چغندر ۱۶ درصد، پیاز ۱۸ درصد و سیب‌زمینی ۵۴ درصد افزایش یافته است.
در این میان، کره حدود ۲۶ درصد نسبت به ابتدای سال رشد قیمت نشان می‌دهد. در روزهای اخیر قیمت یک بستهٔ ۱۸۰ گرمی کره در فروشگاه‌های روسیه بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ روبل (دو و نیم تا سه و نیم دلار) گزارش شده است.
روزنامهٔ دولتی «راسیسکایا گازتا» که معمولاً از انتشار خبرهای «ناگوار» چشم‌پوشی می‌کند، گزارش داد که در بسیاری از فروشگاه‌ها کره را در جعبه‌های کلیددار بسته‌بندی می‌کنند تا دزدی این محصول آسان نباشد. براساس این گزارش، هفتهٔ گذشته دو مرد ۲۵ بسته کره از یک فروشگاه معروف در مسکو دزدیدند و فرار کردند که اگر دستگیر شوند، با تهدید ۱۰ سال زندان روبه‌رو هستند.
تولیدکنندگان داخلی کمبود و رشد بهای مواد خام، افزایش حداقل حقوق کارگر، گران شدن بسته‌بندی و حمل‌ونقل و همچنین تورم و افزایش نرخ بهرهٔ بانک‌ها را ازجمله دلایل رشد بی‌سابقهٔ قیمت کره در روسیه برمی‌شمرند.
تغییر مسیرهای وارداتی از عوامل دیگر است. درحالی‌که پیش‌تر کشورهای اروپایی و نیوزیلند مهم‌ترین صادرکنندگان کره به روسیه بودند، پس از وضع تحریم‌های غرب، بلاروس در صدر نشسته اما به‌رغم افزایش صادرات نمی‌تواند پاسخگوی تقاضای کنونی روسیه باشد.
بنا به بیانیهٔ دولت روسیه، در هفتهٔ گذشته بیش از ۲۰ هزار تُن کره از ترکیه وارد شد و برای نخستین بار امارات متحدهٔ عربی به روسیه کره صادر کرده است. به گزارش خبرگزاری تاس، دولت روسیه انتظار دارد هند و ایران نیز به این فهرست اضافه شوند.
سال گذشته که روسیه از ایران درخواست کرده بود تخم‌مرغ به این کشور صادر کند، ولادیمیر پوتین به دلیل گرانی این محصول از شهروندان روسیه عذرخواهی کرد. در روزهای اخیر رئيس‌جمهور روسیه با نمایندگان نهادهای مرتبط با تأمین کالاهای مصرفی ضروری در روسیه دیدار کرد اما موضوعات این رایزنی‌های علنی نشده است.
