از زمان به قدرت گرفتن دوباره طالبان در افغانستان در تابستان سال ۱۴۰۰ تاکنون وضعیت نشر کتاب در این کشور رو به وخامت گذاشته است.
به تازگی خبرگزاری فرانسه در گزارشی از افغانستان، از ضبط کتاب‌هایی خبر داده که طالبان آن‌ها را «غیراسلامی» می‌خواند. این خبرگزاری همچنین خبر داده که آثاری که در آن‌ها حکومت طالبان به نقد کشیده شده باشد توقیف می‌شوند.
فهرستی از ۴۰۰ کتاب ممنوعه
اقدامات طالبان در زمینه سانسور کتاب شامل ضبط کتاب‌ها در گمرک، خارج کردن آثار از کتابخانه‌ها و تهیه فهرستی از عناوین کتاب‌های ممنوعه بوده است.
وزارت اطلاعات و فرهنگ که از زمان حکومت دوباره طالبان در زمینه اعمال قوانین سختگیرانه اسلامی فعالیت می‌کند، در اکتبر گذشته فهرستی از ۴۰۰ عنوان کتاب ممنوعه را تدوین کرد.
بر اساس اعلام این وزارتخانه، این آثار «در تضاد با ارزش‌های اسلامی و افغانستان است و بیشتر آن‌ها از مغازه‌ها کشف و ضبط شده‌اند». مقامات طالبان تعداد کتاب‌هایی را که جمع‌آوری شده‌اند، ذکر نکرده‌اند.
یک مقام وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان عناوین برخی کتاب‌های ممنوعه را فاش کرده است؛ از جمله «عیسی، پسر انسان» جبران خلیل جبران، نویسنده لبنانی-آمریکایی و «گرگ و میش خدایان شرقی» اثر اسماعیل کاداره، نویسنده فرانسوی-آلبانیایی.
همچنین «افغانستان و منطقه: چشم انداز غرب آسیا» نوشته میرویس بلخی وزیر پیشین آموزش افغانستان نیز به دلیل «تبلیغات منفی» توقیف شده است.
محمد صدیق خادمی، از اداره ترویج امر به معروف و نهی از منکر طالبان، گفت: «ما کتاب‌های یک کشور یا نویسنده خاص را ممنوع نمی‌کنیم. ما همه کتاب‌ها را مطالعه می‌کنیم و آن‌هایی را که با دین یا مقامات مخالف هستند، ضبط می‌کنیم».
او افزود همچنین «آن‌هایی را که تصاویر موجودات زنده دارند» زیرا در قانون آمده که گرفتن عکس از افراد یا حیوانات شرعاً ممنوع است.
یک کتابفروش در هرات گزارش داده که کتاب‌هایی نیز از کتابفروشی‌ها خارج شده‌اند، از جمله «تاریخچه گروه‌های جهادی در افغانستان» نوشته یعقوب مشعوف، نویسنده افغان.
آیا سانسور کتاب در افغانستان امر تازه‌ای است؟
یک ناشر در کابل و یک کارمند ارشد حکومت طالبان به خبرگزاری فرانسه گفتند که این اقدامات در سال اول قدرت طالبان و سپس در ماه‌های اخیر صورت گرفت.
ناشر افغان که ترجیح داد ناشناس بماند، گفت: «سانسور زیادی وجود دارد و در شرایطی که ترس حاکم است، کار کردن بسیار سخت است.»
در زمان حکومت قبلی طالبان در افغانستان، از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، کابل که از جنگ‌های مکرر ویران شده بود، ناشران و کتابفروشان بسیار کمتری داشت.
نه تنها سانسور در دوران حکومت قبلی طالبان وجود داشت بلکه این ناشر کابلی گفته که سانسور کتاب تحت حکومت «جمهوری اسلامی افغانستان» نیز وجود داشت؛ دولتی که از سوی جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته می‌شد.
با این حال، او گفت: «فساد، فشار و مشکلات دیگر وجود داشت، اما ما نمی‌ترسیدیم، می‌توانستیم آنچه می‌خواهیم بگوییم».
احمد سرور سفیر پیشین افغانستان به رادیو فردا می‌گوید که سانسور کتاب همواره در افغانستان وجود داشته است. با این حال، آقای سرور تاکید می‌کند که سانسور در دوران طالبان شدیدتر شده است.
پیش از آن که طالبان بار دیگر در افغانستان به قدرت برسند، برخی از آثار ممنوعه در ایران در افغانستان منتشر شدند. اکنون به نظر می‌رسد که شرایط سخت‌تر کتاب در افغانستان چنین امکانی را نیز برای ایرانیان از بین برده است.
