اورهان پاموک، رمان نویس ترک و برنده جایزه نوبل ادبیات، در یک سخنرانی در حضور رییس جمهوری این کشور، دولت ترکیه را به دلیل رفتارش با نویسندگان به باد انتقاد گرفت.
آقای پاموک که در مراسم افتتاحیه نمایشگاه کتاب فرانکفورت، گرد همایی سالانه و بین المللی صنعت نشر، سخن می گفت، در سالنی پر از جمعیت که عبدالله گل، رییس جمهوری ترکیه، در ردیف اول آن نشسته بود، گفت: «یک قرن ممنوعیت و سوزاندن کتاب، محبوس کردن یا کشتن نویسنده ها، زدن انگ خائن به آنها و تبعید شان، هیچ یک از اینها به غنای ادبیات ترکیه کمک نکرده که هیچ، آن را فقیرتر هم کرده است.»
هر سال، یک ملت و کشور میهمان افتخاری نمایشگاه کتاب فرانکفورت تعیین می شود، و امسال ترکیه با موضوع «ادبیات ترک در قرن بیستم» میهمان نمایشگاه است.
ده ها هزار ناشر، نویسنده، ویراستار، مترجم و کارگزار ادبی از یکصد کشور جهان در این شهر آلمان جمع می شوند تا در مورد کتاب های آینده خود مذاکره کنند و قرارداد ببندند.
اورهان پاموک در سخنرانی سه شنبه شب خود گفت: «عادت دیرینه حکومت ترکیه به مجازات کردن نویسندگان و ممنوع کردن کتاب های آنها هنوز پا برجاست. هنوز هم از ماده ۳۰۱ قانون جزایی ترکیه برای سرکوب و خفه کردن نویسنده ها استفاده می شود، همانطور که در مورد من استفاده شد. در حال حاضر، صدها نویسنده و روزنامه نگار بر اساس همین ماده قانونی، محاکمه و گناهکار شناخته می شوند.»
شبنم ایسی گزل، رمان نویس ترک
آقای پاموک که در سال ۲۰۰۶ نوبل ادبیات را از آن خود کرد، پس از مصاحبه ای در سال ۲۰۰۵ به جرم «توهین به ترک بودن» مورد دادخواست قرار گرفت.
او در مصاحبه خود کشتار جمعی ارمنی ها در ترکیه در خلال جنگ جهانی اول و کردهای ترکیه در دهه ۱۹۸۰ را محکوم کرده بود.
آقای پاموک بعداً از این اتهام مبرا شناخته شد، اما هنوز بسیاری از ناسیونالیست های ترک او را نبخشیده اند.
عبدالله گل، رییس جمهوری ترکیه، در سخنرانی خود که بلافاصله پس از حرف های پاموک انجام شد، گفت: ترکیه به جایزه نوبل پاموک «واقعا افتخار» می کند.
آقای گل به انتقادات پاموک مستقیما جواب نداد، اما گفت: «امروز من می توانم با خوشحالی بگویم که به لطف اصلاحات سیاسی و اقتصادی که دارند در ترکیه جا می افتند» ترکیه دارد به شرایط لازم برای پیوستن به اتحادیه اروپا نزدیک تر می شود.
رییس جمهوری ترکیه افزود: «گرچه هنوز در این کار کاملاً موفق نشده ایم و راه زیادی را باید برویم، در مقایسه با گذشته می توانیم بگوییم که ترکیه پیشرفت کرده است.»
شبنم ایسی گزل، ۳۵ ساله، که رمان هایش از جمله «در حاشیه» و «رژه» در آلمان ترجمه و چاپ شده اند، ضمن اشاره به سخنرانی افتتاحیه پاموک گفت: «صدای واقعی یک مملکت از طریق ادبیاتش به گوش جهان می رسد، نه از طریق سیاست مداران و ژنرال هایش.»
«عشق شبیه تصادف با اتومبیل»
اورهان پاموک با اشاره به آخرین رمانش؛ «موزه معصومیت» که در نمایشگاه امسال عرضه شده است، گفت: عشق واقعی بیشتر شبیه تصادف با اتومبیل یا بیماری سخت است تا شبیه طعم شیرین داستان های رمانتیک.
«موزه معصومیت» داستان عشق کمال، پسر یک خانواده ثروتمند اهل استانبول است، به خویشاوندی دور و فقیر. این اولین رمانی است که پس از دریافت جایزه نوبل از آقای پاموک به چاپ رسیده است.
روشنفکران آلمانی در هفته جاری همزمان با افتتاح نمایشگاه فرانکفورت به وضعیت حقوق بشر در ترکیه اعتراض فراوان کرده اند.
رسانه های آلمان نیز در این مدت به پیشواز نمایشگاه کتاب فرانکفورت رفته، مقالات و گزارش های ویژه ای را به زندگی روشنفکران ترکیه اختصاص داده و با روشنفکران ترک مقیم آلمان مصاحبه کرده اند.
در نمایشگاه امسال فرانکفورت که سالی یک هفته حدود ۳۰۰ هزار بازدیدکننده دارد، یکصد ناشر و حدود ۳۰۰ شخصیت ادبی و مترجم ترک حضور دارند.
اورهان پاموک، معروف ترین نویسنده ترکیه است که تاکنون رمان هایی چون «برف» و «نام من سرخ است» را منتشر کرده و کتاب «استانبول: خاطرات و شهر» او به ۵۸ زبان ترجمه شده و بیش از هفت میلیون نسخه از آن به فروش رفته است.
«برف» که شخصیت اصلی آن در شهر فرانکفورت به قتل می رسد در آلمان که بیش از دو و نیم میلیون ترک تبار در آن اقامت دارند بسیار طرفدار دارد.
