در آخرين روز مهر ماه ۱۳۵۸ محمدرضا پهلوى، آخرين شاه ايران٬ بالاخره اجازه پيدا كرد براى درمان وارد آمريكا شود.
دو هفته پس از آن٬ يعنى روز سيزدهم آبان ماه٬ گروهى از دانشجويان كه از آن پس «دانشجويان پيروى خط امام» نام گرفتند٬ سفارت آمريكا در تهران را به اشغال خود در آوردند و ۶۶ دیپلمات آمریکایی را به مدت ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند.
از همان روزها ارتباط رسمى بين مقام‌هاى دولتى ايالات متحده آمريكا و جمهورى اسلامى ايران قطع شد.
آخرين ارتباط رسمى بين مقام‌هاى دو دولت٬ سه روز پيش از اشغال سفارت آمريكا٬ در الجزيره برقرار شد.
یک سوی ميز مهدى بازرگان، نخست وزير دولت موقت٬ ابراهيم يزدى وزير امور خارجه، و مصطفى چمران٬ وزير دفاع ایران، نشسته بودند و در سوى ديگر زبیگینو برژينسكى٬ مشاور امنيت ملى دولت جيمى كارتر.
اين آخرين ديدار لبه تيز حمله‌ها را متوجه مهدى بازرگان و همكاران وى كرد. دولت موقت اندكى پس از اشغال سفارت آمريكا استعفا كرد و از كار كناره گرفت.
فرخ نگهدار، از رهبران سازمان چريک‌هاى فدايى خلق٬ سازمانی که پيش‌تر دو بار اقدام به اشغال كوتاه مدت سفارت آمريكا در تهران كرده بود٬ گروگان‌گيرى دانشجويان پيرو خط امام را با انگيزه جنگ قدرت نمى‌داند، گرچه بر اين باور است كه سقوط دولت موقت نتيجه طبيعى آن رويداد بود.
فرخ نگهدار به رادیو فردا می‌گوید: «بيشتر انگيزه اين كار پاسخ‌گويى به آن شور انقلابى و هيجان‌هايى بود كه عليه آمريكا در آن زمان در جامعه وجود داشت. در جامعه آن زمان٬ احساسات ضد آمريكايى بسيار وسيعی وجود داشت؛ فقط اقشار خيلى محدودى بودند كه مقدارى تعامل و انصاف در ضديت با آمريكا را توصيه مى‌كردند؛ از جمله خود آقاى بازرگان كه با تندروی در قبال آمريكا مخالف بود.»
سه گروگان آمریکایی در یک کنفرانس مطبوعاتی در تهران/ نوامبر ۱۹۷۹ اما احمد زيدآبادى٬ روزنامه‌نگار و كارشناس مسايل سياسى٬ ديدگاهى جز اين دارد. او به رادیو فردا می‌گوید: «اگر بخواهيم از افق معناى همان دوره به اين قضيه نگاه كنيم٬ دليل اصلى اشغال سفارت رقابت سرسختانه گروه‌هاى سياسى براى ضدآمريكایى جلوه دادن خود در آن دوره و كسب مشروعيت از اين طريق در بين طبقات طرفدار انقلاب بود. كسانى كه اين كار را انجام دادند هم توانستند گروه‌هاى چپ را راضى كنند و هم اينكه نيروهاى ميانه‌رو را از صحنه خارج كنند؛ و در واقع يک نوع تفكر مذهبى چپ‌گرا را بر اوضاع مسلط كنند.»
در ميان دانشجويان٬ كه آن روزها سفارت آمريكا را به تصرف خود درآوردند٬ برخى از آنان بعدها به چهره‌هاى سرشناسى تبديل شدند.
عباس عبدى٬ سردبير روزنامه توقيف‌شده سلام كه بعدها ساليانى را نيز در زندان‌هاى جمهورى اسلامى گذراند٬ چندى پيش در يک سخنرانى در تهران در باره رويداد اشغال سفارت آمریکا گفت: «ممكن است اتفاقى رخ دهد و در كوتاه‌مدت٬ ميان‌مدت و بلندمدت آثار متفاوتى داشته باشد.»
عباس عبدى در آن سخنرانى به اين آثار و تأثيرها اشاره‌اى نكرد.
اما احمد زيدآبادى به راديو فردا مى‌گويد كه تأثير اين رويداد٬ به طور طبيعى با روى كار آمدن دولت رونالد ريگان در آمريكا بايد تمام شده باشد.
اشاره او به ماجراى مک فارلين٬ فرستاده دولت وقت آمريكا به تهران براى گفت‌وگو با مقام‌هاى جمهورى اسلامى آن هم در دوران اوج جنگ ايران و عراق است.
احمد زيدآبادى به رادیو فردا می‌گوید: «تأثيرات اشغال سفارت آنقدر پايدار و ماندگار نبوده است. در واقع٬ در روزى كه گروگان‌ها آزاد شدند٬ اين مسأله هم تمام شد، اما بهانه‌اى شد براى دوره‌هايى كه آمريكا يا ايران در صدد بر مى‌آيند كه اختلافات را تشديد كنند. وگرنه حادثه‌اى بود كه تأثيرات خود را در همان زمان گذاشت و بعد هم با آمدن رونالد ريگان حل شد و يک بار براى هميشه آن داستان تمام شد. براى همين مى‌بينيم كه در دوره‌هايى كه روابط ايران و آمريكا در فراز است، اصلاً از اين قضيه يادى نمى‌شود و زمانى كه روابط در فرود است، هر دو به قول ايرانى‌ها فيلشان ياد هندوستان مى‌كند.»
اگر چنان كه احمد زيدآبادى مى‌گويد٬ اين رويداد بايد تأثير منفى خود را بر روابط جمهورى اسلامى ايران و ايالات متحده آمريكا از دست داده باشد٬ آيا دو سوى ماجرا مى‌توانند اينک گام‌هايى براى حل مشكلات فى‌مابين بردارند؟ طرف ايرانى چه مى‌تواند بكند؟
فرخ نگهدار در گفت‌وگو با رادیو فردا به این سؤال این‌گون پاسخ می‌دهد: «خوشبختانه الان فضايى در ايالات متحده آمريكا دارد پيش مى‌رود، و من اميدوار هستم كه اين فضا پيش رود، كه به حل مشكلات رابطه ايران و آمريكا مى‌تواند بسيار كمک كند و اگر در ايران كسانى باشند٬ كه صلاح مملكت را در نظر بگيرند٬ حتماً بايد به اين مشكلات توجه كنند و به ويژه برخورد با مسأله اشغال سفارت بايد برخوردى باشد كه راه را مسدود نكند. برخلاف صحبت‌هايى كه آقاى خامنه‌اى، رهبر ایران٬ چند روز پيش كرد٬ برخورد دولت كلينتون با مسأله ۲۸ مرداد برخوردى انتقادى بود و اين راه را باز مى‌كرد٬ براى اينكه رابطه بهبود پيدا كند. امروز هم برخورد دولت ايران بايد قطعاً برخوردى انتقادى با مسأله سفارت باشد و راه را باز كند تا اين مشكل سی ساله حل شود.»
امسال٬ روز دوشنبه سيزدهم آبان ماه٬ اگرچه به گزارش خبرگزارى جمهورى اسلامى، دانش‌آموزان و دانشجويانى كه براى تجمع در برابر سفارت پيشين آمريكا در تهران فراخوانده شده بودند٬ مانند هر سال شعارهاىی ضدآمريكايى سر دادند٬ اما همين خبرگزارى٬ از قول اسماعيل كوثرى، نايب رييس اول كمیسيون امنيت ملى و سياست خارجى مجلس و چهره نزديک به محمود احمدى‌نژاد، اعلام كرد كه «جمهورى اسلامى اصلاً نيازى به گفت‌وگو با آمريكايى‌ها ندارد، مگر اين كه آمريكاييان خواسته‌هاى خود را به صورت رسمى و مكتوب براى ايران بفرستند».
