لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۲:۵۰

یکصد سالگی انقلاب ۱۹۱۹ مصر


مصطفی النحاس در کنار سعد زغلول (چپ) در یکی از نشست‌های مجلس ملی مصر در ۱۹۲۰
مصطفی النحاس در کنار سعد زغلول (چپ) در یکی از نشست‌های مجلس ملی مصر در ۱۹۲۰

به مناسب صدمین سالگرد انقلاب ۱۹۱۹ مصر علیه بریتانیا که در مصر به «انقلاب مادر» شهرت دارد، در قاهره، کتابی شامل تصاویری تا کنون منتشر نشده از رویدادهای این انقلاب و پی‌آمدهای آن تا سال ۱۹۵۲ منتشر شده است.

رهبری این انقلاب را سعد زغلول، بنیانگذارحزب «الوفد» و از مؤسسان دانشگاه قاهره برعهده داشته است. او دو بار توسط حکمران انگلیسی مصر به «مالت» و جزیره «سیشل» در اقیانوس هند تبعید شد، اما در پی اعتراض گسترده مردم مصر، بریتانیا ناچار به آزادی و بازگرداندن او به قاهره شد.

سعد زغلول از دوستان سیدجمال‌الدین اسدآبادی بود و دو بار نیز به نخست‌وزیری مصر رسید. در مذاکراتی که او در خانه خود با نمایندگان دولت بریتانیا داشت، این جمله را گفت که «شما نه در خانه سعد زغلول بلکه در خانه ملت نشسته‌اید». از آن زمان خانه او در قاهره به «خانه ملت» مشهور شده است.

انقلاب ۱۹۱۹ در ادامه در سال ۱۹۲۳ به تحت الحمایه بودن مصر توسط بریتانیا که از ۱۹۱۴ مصر را به اشغال درآورده بود، پایان داد و با تدوین قانون اساسی، برای نخستین بار مجلس ملی مصر تشکیل و مرجع قانونگذاری در این کشور شد.

علیرغم این موضوع با ماندگار شدن نیروهای انگلیسی در مصر این کشور تا سال ۱۹۵۲ عملاً به استقلال کامل نرسید.

روزنامه الشرق الاوسط می‌نویسد، حزب «الوفد» مصر در انتخابات ۱۹۲۴ اکثریت را در مجلس به دست آورد و سعد زغلول برای نخستین بار نخست وزیر مصر شد. این حزب از همان زمان، انقلاب ۱۹۱۹ را مادر همه انقلاب‌های بعدی در مصر از جمله انقلاب ۱۹۵۲ می‌داند.

فعالیت این حزب که حزبی لیبرال و خواستار مشروطه پادشاهی بود، با سقوط ملک فاروق در سال ۱۹۵۲ و روی کار آمدن «افسران جوان» ممنوع شد. هر چند مصطفی النحاس رهبر این حزب و نخست‌وزیر وقت نخستین کسی بود که پیروزی افسران جوان را به ژنرال محمد نجیب، نخستین رئیس‌جمهور مصر، تبریک گفت. در زمان انور سادات این حزب اجازه یافت فعالیت خود را از سربگیرد.

به نوشته الشرق الاوسط در کتاب مصور «انقلاب مادر» تصاویری از حضور زنان در جریان انقلاب ۱۹۱۹ نیز منتشر شده که معروف‌ترین آنها «صفیه زغلول» همسر سعد زغلول معروف به مادر مصر و «هدی شعراوی» فعال سرشناس حقوق زنان و بنیانگذار «اتحاد زنان مصر» هستند.

همچنین تصاویری از همراهی مسیحیان و مسلمانان مصر در این انقلاب دیده می‌شود. در انقلاب ۱۹۱۹ برای نخستین بار، کشیشی مصری از فراز منبر مسجد معروف الازهر در قاهره وحدت مسیحیان و مسلمانان مصر را در مبارزه علیه استعمار بریتانیا مورد تأکید قرار داد و تصریح کرد که «ما نخست مصری هستیم، باز هم مصری هستیم و باز هم مصری هستیم، آنگاه مسلمان یا مسیحی». روحانیون مسلمان نیز در آن زمان همین گفته را بر منبرها بازگو کردند.

در کتاب «انقلاب مادر» تصاویری از «مصطفی النحاس» دیگر رهبر «الوفد» را نیز می‌بینیم که در کنار «جواهر لعل نهرو» و رهبران چند کشور دیگر دیده می‌شود. او از بنیانگذاران «اتحادیه عرب» به شمار می‌رود و مصطفی النحاس از سال ۱۹۲۸ تا ۱۹۵۲ هفت بار به نخست‌وزیری مصر رسید.

در نوامبر ۱۹۵۱ محمد مصدق نخست‌وزیر وقت ایران پس از سخنرانی خود که در کشاکش ملی شدن نفت ایران در سازمان ملل متحد ایراد کرد، در راه بازگشت به تهران در توقفی چهار روزه در قاهره با مصطفی النحاس دیدار کرد و به همین مناسبت خیابانی در قاهره به نام مصدق نام گذاری شد.

XS
SM
MD
LG