تجربه «رفت و برگشت» جوان ایرانی بین دو فرهنگ و جامعه به روایت تصویر

فیلم «رفت و برگشت» اولین ساخته گلکو پرهیزکار، هنرمند جوان ایرانی است که یکشنبه ۱۴ نوامبر، ۲۳ آبان ماه، در بیست و چهارمین فستیوال فیلم شهر لیدز در شمال انگلستان به نمایش گذاشته شد و در پی آن گلکو پرهیزکار، جهانشاه جاوید و ساناز راجی درباره فیلم صحبت کردند و به پرسش‌های تماشاگران پاسخ دادند.

فیلم «رفت و برگشت» نمایشی است از تجربه زندگی یک جوان ایرانی که بین دو فرهنگ، دو جامعه و حتی دو خانواده در رفت و آمد است.

گلکو پرهیزکار درباره داستان زندگی خود به رادیو فردا می‌گوید: « من ۱۳ ساله بودم که تنها آمدم به انگلیس. البته مادرم اینجا زندگی می‌کرد و من آمدم تا با او زندگی کنم. سن من برای مهاجرت کردن سن حساسی بود، چون آدم نه هنوز خیلی بچه است و نه هنوز شخصیتش شکل گرفته است. این مسئله زندگی مرا دگرگون کرد و مدت‌ها احساس می‌کردم نه به اینجا تعلق دارم و نه به ایران و احساس می‌کردم بین دو دنیا گیر کرده‌ام. دلم می‌خواست دوباره برگردم به ایران چون ارتباطم با ایران ارتباطی قوی بود و بسیاری از افراد خانواده‌ام هنوز آنجا زندگی می‌کردند و احساس می‌کردم بخش‌هایی از هویت من آنجا جامانده است.»

گلکو پرهیزکار در «رفت و برگشت» نشان می‌دهد سفر اولش در سن ۱۳ سالگی از ایران به بریتانیا همراه با شوکی فرهنگی بود، اما مهم‌تر از آن بازگشتش به ایران هم شوک فرهنگی دیگری بود.

وی در این زمینه می‌گوید: «وقتی به انگلیس آمدم برایم یک شوک فرهنگی بود و وقتی هم به ایران برگشتم همین طور بود. وقتی به ایران برگشتم تا دوباره در آنجا زندگی کنم دیدم بیشتر جوانان دوست دارند از ایران بروند تا بتوانند فضای بازتری را تجربه کنند و برای خیلی‌ها عجیب بود که چرا من به ایران برگشتم. برای من برگشتن آسان بود چون هر وقت دلم می‌خواست می‌توانستم دوباره به انگلیس بیایم، ولی برای جوانان دیگر سفر کردن یا مهاجرت کردن به کشورهای دیگر به این آسانی نیست. من متوجه شدم همه ما به نوعی با مسایل مهاجرت دست و پنجه نرم می‌کنیم، چون کسانی هم که در ایران ایران زندگی کرده‌اند و بزرگ شده‌اند با جامعه خودشان احساس غریبگی می‌کنند و تلاش می‌کنند از آنجا بروند».

خانم پرهیزگار ادامه می‌دهد:‌ «فیلم رفت و برگشت این مسایل را به تصویر کشیده و از زاویه زندگی شخصی من شروع می شود و از این طریق وارد زندگی جوان‌هایی می‌شود که اکثرشان با من در ارتباط هستند و دوست‌های قدیمی و دوران دبستان من بودند و ما ارتباطمان را حفظ کردیم و یا افراد خانواده‌ام بودند.»

جهانشاه جاوید، سردبیر وب سایت پرطرفدار Iranian.com به همراه ساناز راجی، پژوهشگر در حوزه فیلم و سینما، پس از نمایش این فیلم در بیست و چهارمین فستیوال فیلم شهر لیدز درباره آن صحبت کردند و همراه گلکو پرهیزکار به پرسش‌های تماشاگران پاسخ دادند.

جهانشاه جاوید که کارش معرفی و شناساندن چهره‌های ایرانی به جهان است و فیلم‌های زیادی از ایرانیان دیده، درباره فیلم «رفت و برگشت» به رادیو فردا می‌گوید: «اولین بار که دعوت شدم این فیلم را ببینم در مورد آن چیزی نمی‌دانستم اما اولین چیزی که به فکرم رسید این بود که در باره این موضوع زیاد فیلم ساخته شده و احتمال می‌دادم که موضوعی تکراری باشد. ولی وقتی فیلم را دیدم متوجه شدم بسیار حرفه‌ای ساخته شده و سوژه‌ها دوست داشتنی و جالب بودند».

آقای جاوید می‌افزاید: «کار خانم گلکو در صحبت کردن با خانواده و دوستانش بسیار طبیعی به نظر می‌رسید و ساخت حرفه‌ای فیلم و صحبت کردن با خانواده و دوستانش این فیلم را دلچسب کرده بود و همین امر فیلم را متمایز می‌کرد از فیلم‌هایی که در این زمینه ساخته شده است.»

«رفت و برگشت» فیلمی است با لایه های متعدد. جهانشاه جاوید یکی از این لایه‌ها را در ارتباط با شرایط ایران پس از انتخابات سال گذشته می‌بیند و می‌گوید: «چون در یک سال گذشته اختناق در ایران شدیدتر شده، علاقه کسانی که می‌خواهند به ایران برگردند و آنجا را تجربه کنند سخت تر شده است. یعنی قبلاً فشار سیاسی کمتر بود و رفتن و ماندن در ایران برای خیلی‌ها آسان‌تر بود، اما اکنون هم برای کسانی که در خارج هستند و می‌خواهند به ایران بروند و برگردند و آنجا را تجربه کنند وضعیت سخت‌تر شده و هم برای کسانی که می‌خواستند در ایران بمانند و آنجا کار کنند و با همان سیستم کنار بیاند سخت‌تر شده است.»

وی ادامه می‌دهد: «این فیلم هر دو گروه را پوشش می‌دهد و نظرهای آنان را بیان می‌کند و با این که فیلم به طور مستقیم با جنبش سبز ارتباطی ندارد ولی حال و هوای آنجا را نشان می‌دهد. اکنون که یک سال از انتخابات گذشته کسانی که این فیلم را ببینند می‌توانند درک کنند چقدر شرایط برای هر دو گروه سخت شده است.»