دوشنبه هفته آینده در وین، با میانجیگری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نمایندگان ایران، روسیه، آمریکا و فرانسه درباره طرح تهران مبنی بر تبادل اورانیوم غنی شده، مذاکره می‌کنند.
به گفته وزیر خارجه آمریکا، ایران فرصتی مناسب‌تر از این برای رفع سوءتفاهم‌ها پیرامون برنامه‌های اتمی‌اش به دست نمی‌آورد و محمود احمدی‌نژاد گفته است مذاکرات هفته آینده، آزمایشی‌است برای آینده همکاری های تهران و غرب.
هوشنگ حسن‌یاری، استاد مطالعات استراتژیک در کالج سلطنتی دفاعی کانادا، به پرسش‌های رادیو فردا در این زمینه پاسخ داده است.
- رادیو فردا: آقای حسن‌یاری، اهمیت مذاکرات وین در چیست؟
این نشست که به دنبال نشست ژنو انجام می‌شود، بعد از چند سال تأخیر در نشست بین کشورهای مختلف و ایران صورت می‌گیرد، در نتیجه اولین قدم عملی برای ایجاد اعتماد بین طرفین است و از این نظر نشست وین بسیار اهمیت دارد.
اگر کشورهای آمریکا، روسیه و فرانسه از یک طرف و ایران از طرف دیگر به توافقی برای تبادل اورانیوم دست پیدا کنند، یعنی [در این مورد که] چگونه اورانیوم ضعیف ایران را به روسیه بفرستند و اورانیوم غنی شده تحویل ایران بدهند و این که بر سر این اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد چه خواهد آمد، این توافق می‌تواند برای حل مشکلاتی که در گذشته بین ایران و سایر کشورهای وجود داشت راهگشا باشد و برای قولی که ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد بازدید از تأسیسات جدید قم داده است، راه را باز کند.
- آقای حسن‌یاری، فارغ از بحث اعتمادسازی و اهمیت آن در مذاکرات وین، سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرد که در دور آتی مذاکرات اتمی قرار است درباره جزییات تبادل اورانیوم غنی شده از جمله قیمت و نحوه وصول آن صحبت کنند. چه موانعی وجود دارد که ممکن است سه کشور مذاکره‌کننده در نشست وین پیشنهاد ایران را نپذیرند؟
یکی از مسایل این است که ایران چه میزان از اورانیوم ۳.۵ درصد را به روسیه بدهد و چه میزان تحویل بگیرد و باید در مورد این جزییات مذاکره شود، چون مثلاً اگر ایران از قیمت اورانیوم ۲۰ درصدی که تحویل می‌گیرد راضی نباشد باید چانه‌زنی کند.
جدای از بحث اورانیوم غنی شده با درصد بالاتر، گویا در ژنو مسایل دیگری از جمله بحث حقوق بشری ایران نیز مطرح شده و حالا باید دید آیا مسایلی از این قبیل در نشست وین هم مطرح خواهد شد یا همه چیز فقط به بحث درباره تبادل اورانیوم محدود می‌شود.
اگر چنین مسایلی مطرح شود و ایران از آن ناخرسند باشد، این مسئله می‌تواند مشکل جدیدی در تعاملی که در حال شکل گرفتن بین ایران و سایر کشورها است، به وجود بیاورد.
- سخنگوی وزارت خارجه ایران ابراز امیدواری کرد کشورهای غربی با پیشنهاد ایران در ارتباط با تبادل اورانیوم موافقت کنند، اما هم زمان تأکید کرد دست جمهوری اسلامی بسته نیست و اگر با این طرح موافقت نشود، ایران اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده مورد نیاز خود را به دست خواهد آورد. آیا تهران به لحاظ حقوقی می‌تواند اورانیومی که در مجتمع نطنز غنی می‌کند را تا ۲۰ درصد غنی کند؟
اگر از نظر قانونی به مسئله نگاه کنیم و مبنای قانون را قطعنامه‌های سازمان ملل در نظر بگیریم کل روند غنی‌سازی در ایران غیر قانونی است، چون قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل ایران را از چنین کاری منع می‌کند.
ولی مقام‌های جمهوری اسلامی همیشه تأکید دارند آن چه در مجتمع صنعتی نطنز می‌گذرد بر اساس پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که به جمهوری اسلامی اجازه می‌دهد اورانیوم را تا میزان ۳.۵ درصد غنی کند.
یک بحث، بحث توان فنی است که آیا ایران چنین توانی را دارد یا نه. ایرانی‌ها به طور جدی تهدید کرده‌اند که اگر به توافق نرسند خودشان این کار را انجام خواهند داد. سؤال بعدی این است که آیا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر این روند نظارتی خواهد داشت یا نه.
اینکه کشوری تا چه حد می‌تواند اورانیوم را غنی کند بر می‌گردد به روابطی بین این کشور و آژانس بین‌المللی از یک طرف و از طرف دیگر ارتباط با کشورهای عمده جهان.
مسئله کلیدی در مورد ایران عدم وجود اعتماد بین کشورهای عمده جهان و ایران در ارتباط با کل برنامه هسته‌ای ایران است، بنابراین بحث بیشتر آکادمیک می‌شود و این که ایران به طور قانونی می‌تواند از غنی کردن ۳.۵ درصد تجاوز کند.
ایران باید آژانس را متقاعد کند کاری که انجام می‌دهد در قالب توافقات گذشته با آژانس است ولی ظاهراً در هیچ یک از توافقات گذشته به ایران اجازه داده نشده که اورانیوم را تا ۲۰ درصد غنی کند.
