محرم امسال یک دالان بحرانی و چالش برانگیز برای رژیم جمهوری اسلامی است. مردمی که احساساتشان علیه حکومت همانند آتش زیر خاکستر منتظر بر افروخته شدن است در ماه محرم با یاد آوری جنگ میان مظلومیت و خودکامگی در تاریخ شیعه، جنایات ۳۰ ساله حکومت و بالاخص جنایات شش ماه اخیر را از نظر گذرانده و ولی فقیه را با یزید همانندسازی خواهند کرد.
این احساسات و همانندسازی‌ها در کنار گرفتن فرصت از جنبش سبز برای راهپیمایی توسط دولت، تاسوعا و عاشورا را به بستری مناسب برای اعتراض عاشورایی علیه رژیم نظامی و امنیتی موجود تبدیل می‌کند.
بدین ترتیب همراه با آمادگی جنبش سبز برای حرکت‌های اعتراضی در تاسوعا و عاشورا، باید منتظر اقدامات حکومت در مقابله با آنها بود. جناح اقتدارگرا و حاکمان چگونه می‌خواهند با چالش محرم امسال مواجه شوند؟
گفتمان‌سازی
با توجه به گفتمان مطالبه‌محور و شهروندمداری که در چند سال اخیر در جامعه ایران شکل گرفته است حکومت جمهوری اسلامی به مراسم محرم به عنوان فرصتی برای تغییر این گفتمان نگاه می‌کند. رهبر جمهوری اسلامی در توصیه‌هایی که به وعاظ پیش از رسیدن این ماه دارد از آنها می‌خواهد که جریان‌سازی، گفتمان‌سازی و شاخص‌سازی کنند. (کیهان، ۲۳ آذر ۱۳۸۸) خواست حکومت استفاده از فضای محرم برای تغییر فضای اجتماعی و سیاسی جامعه است. حاکمان جمهوری اسلامی به مراسم محرم نیز همانند دیگر امور مذهبی به عنوان ابزاری برای تداوم حکومت و تحکیم ایدئولوژی آن می‌نگرند.
این خواست با سه مشکل بنیادین مواجه است. اول آن که جریان‌ها و گفتمان‌ها و شاخص‌ها را یک گروه خاص در جامعه نمی‌سازند. این امور در یک فرایند طبیعی و اجتماعی و در تبادلات فرهنگی و علمی میان نخبگان ساخته و پرداخته می‌شوند. تقاضای جریان‌سازی و گفتمان‌سازی و شاخص‌سازی توسط کارمندان دیوانسالاری مذهبی حکومت یا یک گروه خاص که ایدئولوژی حکومت را یدک می‌کشند از ویژگی‌های حکومت‌های تمامیت‌طلب است.
ولی فقیه چون قدرت مطلقه دارد (که امروز با جنبش مردم به حوزه قوای قهریه و دولت محدود شده است) می‌پندارد می‌تواند شاخص‌ها و گفتمان‌ها را نیز بسازد. گرچه حکومت ایران تمایلات شدید تمامیت‌خواهانه دارد اما مردم ایران هم به اندازه کافی متنوع‌اند و هم به اندازه کافی معترض تا در برابر این خواست بایستند.
مشکل دوم مربوط به گروهی است که از آنها خواسته شده این گفتمان‌ها را بسازند. وعاظ و مداحان معمولاً از کم‌سوادترین روحانیون در تحصیلات حوزوی و دینی هستند و اصولاً دستی در حوزه‌های فرهنگی ندارند و تنها نقش تبلیغاتی خود را ایفا می‌کنند. و مشکل سوم آن که موج مطالبات مردم ایران و دموکراسی خواهی که به گفتمان حاکم تبدیل شده با چند روضه‌خوانی قابل پاسخ و تغییر نیست.
غیر سیاسی کردن محرم
برخی از گروه‌هایی که بر این باور بودند شیعیان بیش از هزار سال با تمسک به ماجرای محرم سال ۶۱ هجری قمری با حکومت‌های جور و ظلم مبارزه کرده‌اند و خود با تمسک به همین باورها به قدرت رسیده‌اند اکنون غیرسیاسی بودن محرم را تشویق می‌کنند.
این تشویق در جهت کاهش فشار سیاسی به حکومت در محرم سال ۱۴۳۱ هجری قمری یا ۱۳۸۸ هجری شمسی است. نیروهای اقتدارگرای سنتگرا و عملگرا که از راهپیمایی‌های میلیونی عاشورا و تاسوعا علیه حکومت و فروپاشی کل نظام واهمه دارند می‌خواهند با خنثی کردن محیط فرهنگی عاشورا این مرحله دشوار از چالش‌های مقابل رژیم را پشت سر بگذارند.
سیاست غیرسیاسی کردن محرم با تغییر فلسفه قیام محرم سال ۶۱ از مبارزه با ظلم به امنیت و آرامش دنبال می‌شود: «در آستانه ماه محرم‌الحرام که از قضای روزگار برای اهل تشیع حرمت و احترام دوچندانی دارد، انتظار از همه گروه‌های سیاسی این است که بر پایه این سنت عقلایی، که حتی اعراب جاهلی نیز آن را رعایت می‌کردند و در اسلام نیز به خاطر صلح و آرماش نیز بر آنان تأکید شده است، درگیری‌های خود را پایان داده و کمی به گذشته خود بنگرند و این فرصت را مغتنم شمرده و در مجالس حضرت اباعبدالله به جای تأکید بر افتراقات، کمی به خود آیند و به کشور و سرنوشت مردم بیندیشند.» (نکات آموزنده‌ای که باید فرا گرفت، تابناک، ۲۶ آذر ۱۳۸۸) پر رنگ کردن امنیت و آرامش در برابر مبارزه با ظلم در منطق سنتی شیعه ایستادن در کنار یزیدیان است نه همراهی با حسینیان.
پلیسی کردن مراسم محرم
نیروی انتظامی از مسئولان هیئت‌های عزاداری و همچنین شهروندان درخواست کرده است تا «قبل از حركت دستجات در خیابان‌ها به منظور جلوگیری از هرگونه بی‌نظمی و راهبندان، حتماً برنامه مراسم هیئت خود و مسیرهای حركت دستجات رابه كلانتری و راهنمایی و رانندگی محل اعلام كنند.» (الف، ۲۶ آذر ۱۳۸۸) این امر تحت پوشش نظم دادن به اجتماعات و جلوگیری از بدعت‌ها انجام می‌شود اما حضور ۱۸ هزار پلیس‌یار محرم در هیئت‌های مذهبی کارکرد اصلی آن یعنی خبرچینی از حرکت‌های سیاسی و هماهنگ کردن فعالیت‌های ستاد مرکزی سرکوب را یاد آور می‌شود.
بسیج مداحان
حکومت جمهوری اسلامی با اختصاص ده‌ها میلیارد تومان به مداحان حکومتی و برخی هیئت‌های مذهبی، که از دوران شهرداری احمدی‌نژاد شروع شد، تلاش می‌کند جهت‌گیری و فضای مراسم محرم را در اختیار داشته باشد. همچنین تلاش می‌شود از میان برخی از این هیئت‌ها برای نیروهای بسیج و لباس شخصی افرادی استخدام شوند. بسیج این گونه هیئت‌ها برای محرم سال ۱۴۳۱ و تلاش برای جذب مردم به برنامه‌های آنها در سایت‌های وابسته به نیروهای نظامی و بسیجی متوجه به دستکاری فضای محرم به سوی تبلیغات حکومتی و ضد جنبش سبز است.
برنامه‌ریزان تبلیغی حکومت تلاش کرده‌اند مساجد و مراکز اصلی عزاداری در شهر تهران را با برنامه‌های مداحان حکومتی تحت پوشش قرار دهند. (نگاه کنید به برنامه محرم مربوط به شهر تهران در سایت خبرگزاری فارس) نیروهای اقتدارگرای نظامی‌گرا بر خلاف سنتگرایان که می‌خواهند مراسم محرم را غیرسیاسی کنند تلاش می‌کنند مراسم را هرچه بیشتر در جهت ولایتمداری و معرفی مخالفان به عنوان طرفداران یزید و عوامل دشمن برگزار کنند.
و اما این که چگونه می‌توان حکومتی تا دندان مسلح در برابر مردم را حسینی و مردمی را که در دوران پس از انتخابات ریاست جمهوری کشته داده و شکنجه شده‌اند و هنوز صدها نفر از آنها در زندان هستنند، یزیدی معرفی کرد و امواج مردمی را که در روزهای تاسوعا و عاشورا به خیابان‌ها می‌آیند کنترل کرد اموری هستند که باید به نظاره آن نشست.
این احساسات و همانندسازی‌ها در کنار گرفتن فرصت از جنبش سبز برای راهپیمایی توسط دولت، تاسوعا و عاشورا را به بستری مناسب برای اعتراض عاشورایی علیه رژیم نظامی و امنیتی موجود تبدیل می‌کند.
بدین ترتیب همراه با آمادگی جنبش سبز برای حرکت‌های اعتراضی در تاسوعا و عاشورا، باید منتظر اقدامات حکومت در مقابله با آنها بود. جناح اقتدارگرا و حاکمان چگونه می‌خواهند با چالش محرم امسال مواجه شوند؟
گفتمان‌سازی
با توجه به گفتمان مطالبه‌محور و شهروندمداری که در چند سال اخیر در جامعه ایران شکل گرفته است حکومت جمهوری اسلامی به مراسم محرم به عنوان فرصتی برای تغییر این گفتمان نگاه می‌کند. رهبر جمهوری اسلامی در توصیه‌هایی که به وعاظ پیش از رسیدن این ماه دارد از آنها می‌خواهد که جریان‌سازی، گفتمان‌سازی و شاخص‌سازی کنند. (کیهان، ۲۳ آذر ۱۳۸۸) خواست حکومت استفاده از فضای محرم برای تغییر فضای اجتماعی و سیاسی جامعه است. حاکمان جمهوری اسلامی به مراسم محرم نیز همانند دیگر امور مذهبی به عنوان ابزاری برای تداوم حکومت و تحکیم ایدئولوژی آن می‌نگرند.
این خواست با سه مشکل بنیادین مواجه است. اول آن که جریان‌ها و گفتمان‌ها و شاخص‌ها را یک گروه خاص در جامعه نمی‌سازند. این امور در یک فرایند طبیعی و اجتماعی و در تبادلات فرهنگی و علمی میان نخبگان ساخته و پرداخته می‌شوند. تقاضای جریان‌سازی و گفتمان‌سازی و شاخص‌سازی توسط کارمندان دیوانسالاری مذهبی حکومت یا یک گروه خاص که ایدئولوژی حکومت را یدک می‌کشند از ویژگی‌های حکومت‌های تمامیت‌طلب است.
ولی فقیه چون قدرت مطلقه دارد (که امروز با جنبش مردم به حوزه قوای قهریه و دولت محدود شده است) می‌پندارد می‌تواند شاخص‌ها و گفتمان‌ها را نیز بسازد. گرچه حکومت ایران تمایلات شدید تمامیت‌خواهانه دارد اما مردم ایران هم به اندازه کافی متنوع‌اند و هم به اندازه کافی معترض تا در برابر این خواست بایستند.
مشکل دوم مربوط به گروهی است که از آنها خواسته شده این گفتمان‌ها را بسازند. وعاظ و مداحان معمولاً از کم‌سوادترین روحانیون در تحصیلات حوزوی و دینی هستند و اصولاً دستی در حوزه‌های فرهنگی ندارند و تنها نقش تبلیغاتی خود را ایفا می‌کنند. و مشکل سوم آن که موج مطالبات مردم ایران و دموکراسی خواهی که به گفتمان حاکم تبدیل شده با چند روضه‌خوانی قابل پاسخ و تغییر نیست.
غیر سیاسی کردن محرم
برخی از گروه‌هایی که بر این باور بودند شیعیان بیش از هزار سال با تمسک به ماجرای محرم سال ۶۱ هجری قمری با حکومت‌های جور و ظلم مبارزه کرده‌اند و خود با تمسک به همین باورها به قدرت رسیده‌اند اکنون غیرسیاسی بودن محرم را تشویق می‌کنند.
این تشویق در جهت کاهش فشار سیاسی به حکومت در محرم سال ۱۴۳۱ هجری قمری یا ۱۳۸۸ هجری شمسی است. نیروهای اقتدارگرای سنتگرا و عملگرا که از راهپیمایی‌های میلیونی عاشورا و تاسوعا علیه حکومت و فروپاشی کل نظام واهمه دارند می‌خواهند با خنثی کردن محیط فرهنگی عاشورا این مرحله دشوار از چالش‌های مقابل رژیم را پشت سر بگذارند.
سیاست غیرسیاسی کردن محرم با تغییر فلسفه قیام محرم سال ۶۱ از مبارزه با ظلم به امنیت و آرامش دنبال می‌شود: «در آستانه ماه محرم‌الحرام که از قضای روزگار برای اهل تشیع حرمت و احترام دوچندانی دارد، انتظار از همه گروه‌های سیاسی این است که بر پایه این سنت عقلایی، که حتی اعراب جاهلی نیز آن را رعایت می‌کردند و در اسلام نیز به خاطر صلح و آرماش نیز بر آنان تأکید شده است، درگیری‌های خود را پایان داده و کمی به گذشته خود بنگرند و این فرصت را مغتنم شمرده و در مجالس حضرت اباعبدالله به جای تأکید بر افتراقات، کمی به خود آیند و به کشور و سرنوشت مردم بیندیشند.» (نکات آموزنده‌ای که باید فرا گرفت، تابناک، ۲۶ آذر ۱۳۸۸) پر رنگ کردن امنیت و آرامش در برابر مبارزه با ظلم در منطق سنتی شیعه ایستادن در کنار یزیدیان است نه همراهی با حسینیان.
پلیسی کردن مراسم محرم
نیروی انتظامی از مسئولان هیئت‌های عزاداری و همچنین شهروندان درخواست کرده است تا «قبل از حركت دستجات در خیابان‌ها به منظور جلوگیری از هرگونه بی‌نظمی و راهبندان، حتماً برنامه مراسم هیئت خود و مسیرهای حركت دستجات رابه كلانتری و راهنمایی و رانندگی محل اعلام كنند.» (الف، ۲۶ آذر ۱۳۸۸) این امر تحت پوشش نظم دادن به اجتماعات و جلوگیری از بدعت‌ها انجام می‌شود اما حضور ۱۸ هزار پلیس‌یار محرم در هیئت‌های مذهبی کارکرد اصلی آن یعنی خبرچینی از حرکت‌های سیاسی و هماهنگ کردن فعالیت‌های ستاد مرکزی سرکوب را یاد آور می‌شود.
بسیج مداحان
حکومت جمهوری اسلامی با اختصاص ده‌ها میلیارد تومان به مداحان حکومتی و برخی هیئت‌های مذهبی، که از دوران شهرداری احمدی‌نژاد شروع شد، تلاش می‌کند جهت‌گیری و فضای مراسم محرم را در اختیار داشته باشد. همچنین تلاش می‌شود از میان برخی از این هیئت‌ها برای نیروهای بسیج و لباس شخصی افرادی استخدام شوند. بسیج این گونه هیئت‌ها برای محرم سال ۱۴۳۱ و تلاش برای جذب مردم به برنامه‌های آنها در سایت‌های وابسته به نیروهای نظامی و بسیجی متوجه به دستکاری فضای محرم به سوی تبلیغات حکومتی و ضد جنبش سبز است.
برنامه‌ریزان تبلیغی حکومت تلاش کرده‌اند مساجد و مراکز اصلی عزاداری در شهر تهران را با برنامه‌های مداحان حکومتی تحت پوشش قرار دهند. (نگاه کنید به برنامه محرم مربوط به شهر تهران در سایت خبرگزاری فارس) نیروهای اقتدارگرای نظامی‌گرا بر خلاف سنتگرایان که می‌خواهند مراسم محرم را غیرسیاسی کنند تلاش می‌کنند مراسم را هرچه بیشتر در جهت ولایتمداری و معرفی مخالفان به عنوان طرفداران یزید و عوامل دشمن برگزار کنند.
و اما این که چگونه می‌توان حکومتی تا دندان مسلح در برابر مردم را حسینی و مردمی را که در دوران پس از انتخابات ریاست جمهوری کشته داده و شکنجه شده‌اند و هنوز صدها نفر از آنها در زندان هستنند، یزیدی معرفی کرد و امواج مردمی را که در روزهای تاسوعا و عاشورا به خیابان‌ها می‌آیند کنترل کرد اموری هستند که باید به نظاره آن نشست.
