به مناسبت روز ۲۹ فروردین ماه، روز ارتش، یکان‌های ارتش در شهرهای مختلف ایران رژه رفتند. با این حال رژه بزرگ هوایی هم که با تبلیغات فراوان قرار بود با ۱۴۰ فروند هواپیما در آسمان تهران برگزار شود، لغو و دلیل آن غبارآلود بودن هوای تهران اعلام شد.
اما نا مساعد بودن وضع جوی مانع رژه هلیکوپترها نشد و به گزارش خبرگزاری فارس، رکورد رژه هوایی هلیکوپترهای ایران شکسته شد و ۱۵۰ بالگرد هوانیروز و نیروی دریایی ارتش رژه رفتند.
در گفت‌وگو با حسین آرین کارشناس نظامی رادیو فردا به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم که سی سال پس از انقلاب اسلامی وضع ارتش ایران، ارتشی که زمانی گفته می‌شد در ردیف بزرگترین ارتش‌های دنیا است، کجاست.
رادیو فردا: آقای آرین، توان ارتش ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حسین آرین: توان ارتش ایران را می‌توان از جهات پرسنلی، سازمانی، سلاح و تجهیزات و بالاخره استراتژی آن برای دستیابی به مأموریت‌های محوله بررسی کرد. از جهت کمی و تعداد پرسنل، ارتش تغییرات آنچنانی نکرده و در مجموع نزدیک به ۴۲۰ هزار نفر پرسنل دارد اما از نظر توانایی‌های رزمی، در مقایسه با زمان شاه، افول کرده است.
بدین معنی که ارتش ایران از نظر سلاح و تجهیزات و ساز و کار رزم، از یک فرسودگی تام و تمام رنج می‌برد. ناگفته نماند که در اثر کوشش‌های متمادی و بی‌شائبه پرسنل ارتش در دو سه دهه اخیر، بویژه پس از جنگ ایران و عراق، چه در چارچوب جهاد خودکفایی و چه در چارچوب سایر برنامه‌ها، بیشتر ساز و کارهای رزم، از جمله ناوها، هواپیماها، تانک‌ها، نفربرها و دیگر سلاح‌ها و تجهیزات قدیمی نیروی‌های سه‌گانه زمینی و دریایی و هوایی تعمیر و نوسازی و یا بهینه‌سازی شدند.
ولی به رغم این کوشش‌های قابل تقدیر ارتشیان، در مجموع سلاح‌ها و تجهیزات ارتش، قابل مقایسه با ارتش‌های همسان در منطقه نیست. اغلب این سلاح‌ها فرسوده‌اند و در بیشتر موارد عمر قانونی آنها سال‌ها پیش به پایان رسیده است. این فرسودگی به ویژه در نیروی هوایی ایران مشهود است.
همانطورکه گفته شد قرار بود ۱۴۰ فروند هواپیما در رژه هوایی شرکت کند اما بیشتر هواپیماهای ایران مثل هواپیماهای اف ۵، اف ۴ (فانتوم)، اف ۱۴ (تام کت) یا اف ۷ چینی که در واقع همان میگ ۲۱ روسی است، هواپیماهایی قدیمی هستند.
نیروی هوایی تعداد کمی سوخوی ۲۴ و میگ ۲۹ دارد که می‌شود آنها را هواپیماهای نسبتاً جدید قلمداد کرد. بعضی از هواپیماهای مورد استفاده ایران مثل فانتوم را فقط در موزه‌های آمریکا می‌توان پیدا کرد.
باید بگویم که هواپیماهای اف ۱۴ در زمان شاه تحویل شد و ایران جزو نادر کشورهای جهان بود که این گونه هواپیما را داشت. ولی از آن موقع تابه حال، چه در روسیه و چه در آمریکا و چه در اروپا، هواپیماهای بسیار مدرن‌تری وارد عمل شده‌اند، ولی ایران به این گونه هواپیماها دسترسی ندارد و بخشی از این برمی‌گردد به استراتژی ایران که با توجه به تصوری که از تهدیدهای بالقوه منطقه‌ای دارد، تغییر کرده است.
بله. چنین پرسشی هم هست. ارتش‌ها معمولاً اهداف استراتژیکی دارند و برای مقابله با دشمن یا دشمنان مشخصی برنامه‌ریزی می‌شوند. این امر در ارتش ایران هم مصداق دارد یا نه و به چه صورتی؟
دکترین و استراتژی ایران به طور کلی تغییر کرده است. در زمان شاه، بیشتر نیروی زمینی و پایگاه‌های هوایی ایران در غرب کشور بود و آن موقع برای ایران دشمن بالقوه عراق بود. در حال حاضر عراق دشمن بالقوه نیست. افغانستان هم به آن معنا دشمن بالقوه‌ای نیست و ایران آمریکا را، با توجه حضور نیروهای نظامی‌اش در عراق، افغانستان و در خلیج فارس، دشمن بالقوه می‌داند.
دیگر دشمن بالقوه ایران اسرائیل است. با توجه به این تهدیات بالقوه و راهبردی که ایران در پیش گرفته، منابع زیادی را برای توسعه توان رزمی نیروی هوایی ارتش به کار نمی‌برد و توجه جمهوری اسلامی به تقویت بازدارندگی است. برای رسیدن به این هدف، آن هم در مدتی کوتاه و با هزینه کمتر و با تکیه به توانایی‌های موجود در کشور، جمهوری اسلامی تولید موشک‌های گوناگون و توسعه برنامه موشکی را در مرکز توجه خود قرار داده است.
آقای آرین، ایران جزو معدود کشورهایی است که دو ارتش دارد: ارتش و سپاه پاسداران. تناسب ارتش در مقابل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی چیست؟ آیا تقسیم وظایف مشخصی بین ارتش و سپاه است؟
بله، تقسیم وظایف وجود دارد. به این معنا که ارتش برای مقابله با خصم خارجی است و سپاه پاسداران درعین حال که وظیفه‌ای در این بعد هم دارد، بیشتر تمرکزش بخصوص در سال‌های اخیر به مسائل و تهدیدات داخلی است. از نظر پرسنلی و کمی، ارتش همان طور که پیشتر گفتم، قوی‌تراز سپاه پاسداران است ولی به هیچ وجه نفوذ سپاه پاسداران را در هیئت حاکمه ندارد.
سپاه پاسداران و نیروی تحت امر آن، بسیج ۱۳ میلیون نفری به گفته مقام‌های جمهوری اسلامی، از حمایت بی‌دریغ رهبری، دولت، مجلس و روحانیون با نفوذ برخوردار است. سپاه پاسداران چه از نظر سیاسی، مالی و اقتصادی و چه از نظر گستره وظایفی که به آن محول شده، به مراتب از ارتش پیشی گرفته است.
سپاه پاسداران ضامن بقا، دوام و ادامه رژیم اسلامی در ایران است. تأمین امنیت داخلی کشور، به عنوان یکی از بزرگترین دلمشغولی رژیم، به عهده سپاه پاسداران است.
بعد از جنگ ایران و عراق برخی از مقام‌های جمهوری اسلامی ادغام سپاه در ارتش را پیش کشیده بودند حالا کار به جایی رسیده که عکس این موضوع، یعنی ادغام ارتش در سپاه، قابل تصور است.
اما نا مساعد بودن وضع جوی مانع رژه هلیکوپترها نشد و به گزارش خبرگزاری فارس، رکورد رژه هوایی هلیکوپترهای ایران شکسته شد و ۱۵۰ بالگرد هوانیروز و نیروی دریایی ارتش رژه رفتند.
در گفت‌وگو با حسین آرین کارشناس نظامی رادیو فردا به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم که سی سال پس از انقلاب اسلامی وضع ارتش ایران، ارتشی که زمانی گفته می‌شد در ردیف بزرگترین ارتش‌های دنیا است، کجاست.
رادیو فردا: آقای آرین، توان ارتش ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حسین آرین: توان ارتش ایران را می‌توان از جهات پرسنلی، سازمانی، سلاح و تجهیزات و بالاخره استراتژی آن برای دستیابی به مأموریت‌های محوله بررسی کرد. از جهت کمی و تعداد پرسنل، ارتش تغییرات آنچنانی نکرده و در مجموع نزدیک به ۴۲۰ هزار نفر پرسنل دارد اما از نظر توانایی‌های رزمی، در مقایسه با زمان شاه، افول کرده است.
بدین معنی که ارتش ایران از نظر سلاح و تجهیزات و ساز و کار رزم، از یک فرسودگی تام و تمام رنج می‌برد. ناگفته نماند که در اثر کوشش‌های متمادی و بی‌شائبه پرسنل ارتش در دو سه دهه اخیر، بویژه پس از جنگ ایران و عراق، چه در چارچوب جهاد خودکفایی و چه در چارچوب سایر برنامه‌ها، بیشتر ساز و کارهای رزم، از جمله ناوها، هواپیماها، تانک‌ها، نفربرها و دیگر سلاح‌ها و تجهیزات قدیمی نیروی‌های سه‌گانه زمینی و دریایی و هوایی تعمیر و نوسازی و یا بهینه‌سازی شدند.
ولی به رغم این کوشش‌های قابل تقدیر ارتشیان، در مجموع سلاح‌ها و تجهیزات ارتش، قابل مقایسه با ارتش‌های همسان در منطقه نیست. اغلب این سلاح‌ها فرسوده‌اند و در بیشتر موارد عمر قانونی آنها سال‌ها پیش به پایان رسیده است. این فرسودگی به ویژه در نیروی هوایی ایران مشهود است.
همانطورکه گفته شد قرار بود ۱۴۰ فروند هواپیما در رژه هوایی شرکت کند اما بیشتر هواپیماهای ایران مثل هواپیماهای اف ۵، اف ۴ (فانتوم)، اف ۱۴ (تام کت) یا اف ۷ چینی که در واقع همان میگ ۲۱ روسی است، هواپیماهایی قدیمی هستند.
نیروی هوایی تعداد کمی سوخوی ۲۴ و میگ ۲۹ دارد که می‌شود آنها را هواپیماهای نسبتاً جدید قلمداد کرد. بعضی از هواپیماهای مورد استفاده ایران مثل فانتوم را فقط در موزه‌های آمریکا می‌توان پیدا کرد.
باید بگویم که هواپیماهای اف ۱۴ در زمان شاه تحویل شد و ایران جزو نادر کشورهای جهان بود که این گونه هواپیما را داشت. ولی از آن موقع تابه حال، چه در روسیه و چه در آمریکا و چه در اروپا، هواپیماهای بسیار مدرن‌تری وارد عمل شده‌اند، ولی ایران به این گونه هواپیماها دسترسی ندارد و بخشی از این برمی‌گردد به استراتژی ایران که با توجه به تصوری که از تهدیدهای بالقوه منطقه‌ای دارد، تغییر کرده است.
بله. چنین پرسشی هم هست. ارتش‌ها معمولاً اهداف استراتژیکی دارند و برای مقابله با دشمن یا دشمنان مشخصی برنامه‌ریزی می‌شوند. این امر در ارتش ایران هم مصداق دارد یا نه و به چه صورتی؟
دکترین و استراتژی ایران به طور کلی تغییر کرده است. در زمان شاه، بیشتر نیروی زمینی و پایگاه‌های هوایی ایران در غرب کشور بود و آن موقع برای ایران دشمن بالقوه عراق بود. در حال حاضر عراق دشمن بالقوه نیست. افغانستان هم به آن معنا دشمن بالقوه‌ای نیست و ایران آمریکا را، با توجه حضور نیروهای نظامی‌اش در عراق، افغانستان و در خلیج فارس، دشمن بالقوه می‌داند.
دیگر دشمن بالقوه ایران اسرائیل است. با توجه به این تهدیات بالقوه و راهبردی که ایران در پیش گرفته، منابع زیادی را برای توسعه توان رزمی نیروی هوایی ارتش به کار نمی‌برد و توجه جمهوری اسلامی به تقویت بازدارندگی است. برای رسیدن به این هدف، آن هم در مدتی کوتاه و با هزینه کمتر و با تکیه به توانایی‌های موجود در کشور، جمهوری اسلامی تولید موشک‌های گوناگون و توسعه برنامه موشکی را در مرکز توجه خود قرار داده است.
آقای آرین، ایران جزو معدود کشورهایی است که دو ارتش دارد: ارتش و سپاه پاسداران. تناسب ارتش در مقابل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی چیست؟ آیا تقسیم وظایف مشخصی بین ارتش و سپاه است؟
بله، تقسیم وظایف وجود دارد. به این معنا که ارتش برای مقابله با خصم خارجی است و سپاه پاسداران درعین حال که وظیفه‌ای در این بعد هم دارد، بیشتر تمرکزش بخصوص در سال‌های اخیر به مسائل و تهدیدات داخلی است. از نظر پرسنلی و کمی، ارتش همان طور که پیشتر گفتم، قوی‌تراز سپاه پاسداران است ولی به هیچ وجه نفوذ سپاه پاسداران را در هیئت حاکمه ندارد.
سپاه پاسداران و نیروی تحت امر آن، بسیج ۱۳ میلیون نفری به گفته مقام‌های جمهوری اسلامی، از حمایت بی‌دریغ رهبری، دولت، مجلس و روحانیون با نفوذ برخوردار است. سپاه پاسداران چه از نظر سیاسی، مالی و اقتصادی و چه از نظر گستره وظایفی که به آن محول شده، به مراتب از ارتش پیشی گرفته است.
سپاه پاسداران ضامن بقا، دوام و ادامه رژیم اسلامی در ایران است. تأمین امنیت داخلی کشور، به عنوان یکی از بزرگترین دلمشغولی رژیم، به عهده سپاه پاسداران است.
بعد از جنگ ایران و عراق برخی از مقام‌های جمهوری اسلامی ادغام سپاه در ارتش را پیش کشیده بودند حالا کار به جایی رسیده که عکس این موضوع، یعنی ادغام ارتش در سپاه، قابل تصور است.
