به رغم پاره‌ای از انتظارات خوشبینانه مقامات سیاسی و مطبوعات غربی، سفر محمد البرادعی مدیر کل خاتمه خدمت یافته آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران، از حدود دیدارهای تشریفاتی یک سفیر حسن نیت فراتر نخواهد رفت.
توافق بر سر دیدار البرادعی از تهران کم هزینه ترین موضوعی بود که تهران می توانست طی گفت و گوهای روز اول اکتبر در ژنو به انجام آن رضایت دهد. تدارک فوری این دیدار در عین حال، نشانه جدی بودن گروه ۱+۵ و همچنین آژانس انرژی اتمی برای اجرایی ساختن گفت و گوهایی است که روز اول اکتبر مرحله تشریفاتی خود را پشت سر نهاد.
از این مرحله به بعد، امور باقی مانده مابین ایران و گروه ۱+۵ و آژانس، جنبه فنی و کارشناسی خواهد داشت. در طول هفته های پیش رو، شورای امنیت منتظر خواهد ماند که شرایط لازم برای ارزیابی عملگرایانه نسبت به افزایش یا کاهش بخت رسیدن به توافق های جدی با ایران فراهم شود. ولی در ارزیابی شانس‌های رسیدن به نتیجه نهایی، با وجود ابراز رضایت از نتایج دور اول برخوردها، انتظارات عملگرایانه را از نظر دور نخواهند داشت.
مخالفان برنامه‌های توسعه اتمی ایران طی چهار سال گذشته به اندازه کافی با معادلات امنیتی تغییر یافته ایران آشنا شده و پی برده‌اند که ایجاد ظرفیت‌های بالقوه نظامی اتمی، به عنوان یک هدف استراتژیکی، در معادلات یاد شده از اهمیت بالایی برخوردار است.
به این ترتیب انتظار دست کشیدن داوطلبانه دولت کنونی تهران از دستاوردهای هسته‌ای چهار سال گذشته و عقب‌نشینی از مواضعی که اتخاذ آنها تا کنون به تصویب سه قطعنامه تنبیهی و دو قطعنامه توبیخی علیه ایران در شورای امنیت انجامیده، کاملاً غیرعقلی و دور از ذهن است.
ایران نه تنها در مورد تعلیق غنی سازی اورانیوم کمترین تجدید نظری در سیاست‌های اعلام شده خود به عمل نیاورده که حتی در مورد پروتکل الحاقی نیز که در سال ۲۰۰۶ اجرای آن را به حال تعلیق درآورد تغییر سیاست نداده است.
پیشبرد برنامه‌های توسعه اتمی ایران برای جمهوری اسلامی آن قدر اهمیت داشته که ضمن آمادگی برای تحمل فشارهایی نظیر نتایج قطعنامه‌های تنبیهی، انزوای سیاسی در نظام جهانی و حتی قرار گرفتن در خطر هجوم نظامی خارجی، ایجاد ظرفیت‌های پشتیبانی برای رسیدن به هدف اصلی این برنامه‌ها را نیز پیگیری کند.
تعقیب ابن هدف آن قدر اهمیت داشته که همزمان با آغاز و ادامه غنی‌سازی اورانیوم در نطنز، ایجاد واحد پشتیبانی تازه‌ای در قم مورد توجه قرار گرفته است.
ایجاد واحد غنی‌سازی در قم با ظرفیت محدود، حاکی از اهمیت ادامه غنی‌سازی اورانیوم در تحقق هدف‌های توسعه اتمی است. چهار سال پس از آغاز فعالیت واحد غنی‌سازی در نطنز، ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم ایران، در صورت ادامه تکیه بر منابع داخلی و ادامه روند جاری در زمینه ساخت سانتریفیوژها و دست یافتن به اورانیوم خام و کیک زرد، ده‌ها سال از حدود دست یافتن به سوخت اتمی برای مصرف در یک کارخانه برق اتمی دور، و در عین حال به تولید اورانیوم غنی شده، کافی برای ساختن بمب بسیار نزدیک است. واحد غنی‌سازی قم دقیقاً در این اندازه‌ها قرار دارد.
با درک خطرهایی که ممکن است ادامه غنی سازی در نطنز را با دشواری روبرو سازد، ایران به احداث واحد دیگری در قم دست زده، که بر خلاف واحد نطنز، و به دلیل اندازه‌های آن، حتی قادر به طرح ادعای تولید سوخت برای مصرف در راکتور اتمی نیست، و تنها می‌تواند در تولید مواد انفجاری بمب مورد استفاده قرار گیرد.
حرکت در مسیر دست یافتن به بمب اتمی از راه غنی سازی اورانیوم، و ایجاد واحد پشتیبانی غنی‌سازی در قم، با اجرای برنامه احداث راکتور آب سنگین در اراک که محصول آن تولید پلوتونیوم ۲۳۹ است همراه بوده که از این مسیر نیز پیگیری هدف ایجاد ظرفیت نظامی اتمی پیگیری شود.
محصول راکتور آب سنگین اراک پس از تکمیل، می‌تواند به منظور تولید بمب اتمی برپایه پلوتونیوم فرآورد شده، مورد استفاده قرار گیرد. همزمان با واحد غنی سازی نطنز، ایجاد کارخانه تولید آب سنگین در اراک و همچنین تولید سوخت از اورانیوم خام در اصفهان نیز مورد توجه قرار گرفته که اجزای برنامه ای مرتبط با یکدیگرند.
بیش از ۱۵۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده کنونی در نطنز یکی از کارت‌های برنده و با ارزش ایران در رویارویی با دنیای خارج و مقابله بازدارنده با تهدید های نظامی خارجی بشمار می رود. ایران تنها به صرف احساس ضرورت برای تولید ایزوتوپهای دارویی و یا نگرانی ادامه فعالیت راکتور آزمایشگاهی کهنه و در شرف باز نشستگی تهران، ۱۵۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده خود را با ۲۵۰ کیلو سوخت با غنای ۲۰ در صد روس ها یا فرانسوی ها عوض نخواهد کرد.
برای آقای احمدی نژاد و دولت کنونی ایران آنچه حائز اهمیت است ادامه برنامه‌های اتمی ایران در نطنز، اراک و اصفهان است و نه تولید ایزوتوپهای دارویی در تهران که آماده آن را تاکنون ایران بدون مزاحمت از خارج در یافت کرده و از این پس هم قادر خواهد بود در حد نیاز بدون مانع و مزاحمت از بازارهای مجاز دریافت کند.
به این ترتیب، نه مسیر رسیدن به توافق جدی با تهران هنوز هموار شده و نه برای موفقیت پیش هنگام سفر آقای البرادعی به تهران بخت فراوانی بدست آمده است. چرا که تاکنون نه سیاستی تغییر کرده و نه برخلاف ارزیابی‌های فوری در غرب، امتیاز بزرگی از سوی تهران واگذار شده است.
علت داوطلب شدن البرادعی به انجام این سفر، آشنائی او مسئولان تهران و داشتن احترام نزد آنها است. البرادعی بر این تصور است که نزد مسئولان تهران از احساس اطمینان نسبی بر خور دار است و در نتیجه قادر خواهد شد با استفاده از ظرفیت های شخص خود و در قالب سفیر حسن نیت گروه ۱+۵ و همچنین آژانس، مسئولان تهران را با وضعیت کنونی در نظام جهانی آشناتر ساخته و دولت ایران را برای همکاری واقعی با آژانس تشویق کند.
هدف تهران از پذیرفتن زود هنگام البرادعی نیز این است که در جهت پیشبردن گفت و گوها، جدی و مثبت دیده شود؛ گفتگوهایی که از نگاه تهران و با طرح تاکتیکی «بسته پیشنهادی ایران» از ابتدا به منظور به نتیجه نرسیدن آن طراحی شده است.
به این ترتیب حتی دعوت از البرادعی برای بازدید از واحد غنی سازی قم نیز صورت نخواهد گرفت، چنانچه تلاش‌های در دست اقدام تهران در واحد غنی سازی قم، در جهت ایجاد تغییراتی که پس از انجام می باید آن را عادی و موجه جلوه دهد هنوز تکمیل نشده باشد. راه رسیدن به توافق ملموس گروه ۱+۵ با تهران بسیار دشوار و همچنان بسیار دور است.
توافق بر سر دیدار البرادعی از تهران کم هزینه ترین موضوعی بود که تهران می توانست طی گفت و گوهای روز اول اکتبر در ژنو به انجام آن رضایت دهد. تدارک فوری این دیدار در عین حال، نشانه جدی بودن گروه ۱+۵ و همچنین آژانس انرژی اتمی برای اجرایی ساختن گفت و گوهایی است که روز اول اکتبر مرحله تشریفاتی خود را پشت سر نهاد.
از این مرحله به بعد، امور باقی مانده مابین ایران و گروه ۱+۵ و آژانس، جنبه فنی و کارشناسی خواهد داشت. در طول هفته های پیش رو، شورای امنیت منتظر خواهد ماند که شرایط لازم برای ارزیابی عملگرایانه نسبت به افزایش یا کاهش بخت رسیدن به توافق های جدی با ایران فراهم شود. ولی در ارزیابی شانس‌های رسیدن به نتیجه نهایی، با وجود ابراز رضایت از نتایج دور اول برخوردها، انتظارات عملگرایانه را از نظر دور نخواهند داشت.
مخالفان برنامه‌های توسعه اتمی ایران طی چهار سال گذشته به اندازه کافی با معادلات امنیتی تغییر یافته ایران آشنا شده و پی برده‌اند که ایجاد ظرفیت‌های بالقوه نظامی اتمی، به عنوان یک هدف استراتژیکی، در معادلات یاد شده از اهمیت بالایی برخوردار است.
به این ترتیب انتظار دست کشیدن داوطلبانه دولت کنونی تهران از دستاوردهای هسته‌ای چهار سال گذشته و عقب‌نشینی از مواضعی که اتخاذ آنها تا کنون به تصویب سه قطعنامه تنبیهی و دو قطعنامه توبیخی علیه ایران در شورای امنیت انجامیده، کاملاً غیرعقلی و دور از ذهن است.
ایران نه تنها در مورد تعلیق غنی سازی اورانیوم کمترین تجدید نظری در سیاست‌های اعلام شده خود به عمل نیاورده که حتی در مورد پروتکل الحاقی نیز که در سال ۲۰۰۶ اجرای آن را به حال تعلیق درآورد تغییر سیاست نداده است.
پیشبرد برنامه‌های توسعه اتمی ایران برای جمهوری اسلامی آن قدر اهمیت داشته که ضمن آمادگی برای تحمل فشارهایی نظیر نتایج قطعنامه‌های تنبیهی، انزوای سیاسی در نظام جهانی و حتی قرار گرفتن در خطر هجوم نظامی خارجی، ایجاد ظرفیت‌های پشتیبانی برای رسیدن به هدف اصلی این برنامه‌ها را نیز پیگیری کند.
تعقیب ابن هدف آن قدر اهمیت داشته که همزمان با آغاز و ادامه غنی‌سازی اورانیوم در نطنز، ایجاد واحد پشتیبانی تازه‌ای در قم مورد توجه قرار گرفته است.
ایجاد واحد غنی‌سازی در قم با ظرفیت محدود، حاکی از اهمیت ادامه غنی‌سازی اورانیوم در تحقق هدف‌های توسعه اتمی است. چهار سال پس از آغاز فعالیت واحد غنی‌سازی در نطنز، ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم ایران، در صورت ادامه تکیه بر منابع داخلی و ادامه روند جاری در زمینه ساخت سانتریفیوژها و دست یافتن به اورانیوم خام و کیک زرد، ده‌ها سال از حدود دست یافتن به سوخت اتمی برای مصرف در یک کارخانه برق اتمی دور، و در عین حال به تولید اورانیوم غنی شده، کافی برای ساختن بمب بسیار نزدیک است. واحد غنی‌سازی قم دقیقاً در این اندازه‌ها قرار دارد.
با درک خطرهایی که ممکن است ادامه غنی سازی در نطنز را با دشواری روبرو سازد، ایران به احداث واحد دیگری در قم دست زده، که بر خلاف واحد نطنز، و به دلیل اندازه‌های آن، حتی قادر به طرح ادعای تولید سوخت برای مصرف در راکتور اتمی نیست، و تنها می‌تواند در تولید مواد انفجاری بمب مورد استفاده قرار گیرد.
حرکت در مسیر دست یافتن به بمب اتمی از راه غنی سازی اورانیوم، و ایجاد واحد پشتیبانی غنی‌سازی در قم، با اجرای برنامه احداث راکتور آب سنگین در اراک که محصول آن تولید پلوتونیوم ۲۳۹ است همراه بوده که از این مسیر نیز پیگیری هدف ایجاد ظرفیت نظامی اتمی پیگیری شود.
محصول راکتور آب سنگین اراک پس از تکمیل، می‌تواند به منظور تولید بمب اتمی برپایه پلوتونیوم فرآورد شده، مورد استفاده قرار گیرد. همزمان با واحد غنی سازی نطنز، ایجاد کارخانه تولید آب سنگین در اراک و همچنین تولید سوخت از اورانیوم خام در اصفهان نیز مورد توجه قرار گرفته که اجزای برنامه ای مرتبط با یکدیگرند.
بیش از ۱۵۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده کنونی در نطنز یکی از کارت‌های برنده و با ارزش ایران در رویارویی با دنیای خارج و مقابله بازدارنده با تهدید های نظامی خارجی بشمار می رود. ایران تنها به صرف احساس ضرورت برای تولید ایزوتوپهای دارویی و یا نگرانی ادامه فعالیت راکتور آزمایشگاهی کهنه و در شرف باز نشستگی تهران، ۱۵۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده خود را با ۲۵۰ کیلو سوخت با غنای ۲۰ در صد روس ها یا فرانسوی ها عوض نخواهد کرد.
برای آقای احمدی نژاد و دولت کنونی ایران آنچه حائز اهمیت است ادامه برنامه‌های اتمی ایران در نطنز، اراک و اصفهان است و نه تولید ایزوتوپهای دارویی در تهران که آماده آن را تاکنون ایران بدون مزاحمت از خارج در یافت کرده و از این پس هم قادر خواهد بود در حد نیاز بدون مانع و مزاحمت از بازارهای مجاز دریافت کند.
به این ترتیب، نه مسیر رسیدن به توافق جدی با تهران هنوز هموار شده و نه برای موفقیت پیش هنگام سفر آقای البرادعی به تهران بخت فراوانی بدست آمده است. چرا که تاکنون نه سیاستی تغییر کرده و نه برخلاف ارزیابی‌های فوری در غرب، امتیاز بزرگی از سوی تهران واگذار شده است.
علت داوطلب شدن البرادعی به انجام این سفر، آشنائی او مسئولان تهران و داشتن احترام نزد آنها است. البرادعی بر این تصور است که نزد مسئولان تهران از احساس اطمینان نسبی بر خور دار است و در نتیجه قادر خواهد شد با استفاده از ظرفیت های شخص خود و در قالب سفیر حسن نیت گروه ۱+۵ و همچنین آژانس، مسئولان تهران را با وضعیت کنونی در نظام جهانی آشناتر ساخته و دولت ایران را برای همکاری واقعی با آژانس تشویق کند.
هدف تهران از پذیرفتن زود هنگام البرادعی نیز این است که در جهت پیشبردن گفت و گوها، جدی و مثبت دیده شود؛ گفتگوهایی که از نگاه تهران و با طرح تاکتیکی «بسته پیشنهادی ایران» از ابتدا به منظور به نتیجه نرسیدن آن طراحی شده است.
به این ترتیب حتی دعوت از البرادعی برای بازدید از واحد غنی سازی قم نیز صورت نخواهد گرفت، چنانچه تلاش‌های در دست اقدام تهران در واحد غنی سازی قم، در جهت ایجاد تغییراتی که پس از انجام می باید آن را عادی و موجه جلوه دهد هنوز تکمیل نشده باشد. راه رسیدن به توافق ملموس گروه ۱+۵ با تهران بسیار دشوار و همچنان بسیار دور است.
