رسانه‌های ایران گزارش داده‌اند علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، روز سه‌شنبه ۲۷ اسفند با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه برای آزادی شماری از زندانیان موافقت کرده است؛ این آزادی شامل زندانیان سیاسی با بیش از پنج سال محکومیت نمی‌شود.
ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی، در نامه‌اش به علی خامنه‌ای، با اشاره به گسترش ویروس کرونا و «شرایط حساس کشور و لزوم کاهش جمعیت زندانیان» خواستار «عفو» شماری از آنها شده بود.
بنابر پیشنهاد ابراهیم رئیسی و موافقت رهبر جمهوری اسلامی، از جمله کسانی که باقیمانده حبس آنها بخشیده می‌شود می‌توان به کسانی که به کمتر از ده سال زندان محکوم شده و دست‌کم یک‌سوم از این مدت را گذرانده باشند، کسانی که به بیش از ده سال محکوم شده و دست‌کم یک‌دوم از آن را گذرانده باشند، تمامی محکومان جرائم غیرعمد، مردان بالای ۷۰ سال و زنان بالای ۶۰ سال و شمار زیادی از محکومان به جزای نقدی اشاره کرد.
با این حال گروهی از زندانیان سیاسی که از آنها با عنوان «محکومان جرائم امنیتی با محکومیت بیش از پنج سال حبس» یاد شده از این پیشنهاد استثنا شده‌اند.
در هفته‌های اخیر و با همه‌گیری گسترده کرونا در ایران، درخواست‌ها برای آزادی زندانیان بالا گرفت و از جمله گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در ایران، عفو بین‌المللی، زندانیان سیاسی سابق و گروه‌ها و نهادهایی دیگر خواستار این اقدام شدند.
پس از آن قوه قضائیه جمهوری اسلامی از اعطای مرخصی به شمار زیادی از زندانیان خبر داد و سخنگوی این قوه نیز روز سه‌شنبه گفت تاکنون در مجموع ۸۵ هزار زندانی به دلیل شیوع کرونا مرخصی دریافت کرده‌اند.
اما این ادعا با تردیدهایی روبه‌رو شده و از جمله عبدالکریم حسین‌زاده، نماینده نقده و اشنویه در مجلس، روز سه‌شنبه در توئیتی نوشت هنوز تعدادی از زندانیان مشکوک به کرونا در زندان هستند و احتمالا برخی افراد وابسته به قوه قضائیه بخشنامه رئیس این قوه را «نمایشی و تنها برای بستن دهان افکار عمومی» فرض کرده‌اند.
از سوی دیگر وضعیت زندانیان سیاسی که عمده آنها از «عفو» رهبر جمهوری اسلامی مستثنی شده‌اند نیز اعتراضاتی را برانگیخته است.
نسرین ستوده، حقوق‌دان و فعال حقوق بشر زندانی در اوین، روز دوشنبه اعلام کرد در اعتراض به جلوگیری از آزادی زندانیان سیاسی دست به اعتصاب غذا زده است.
شماری از خانواده زندانیان سیاسی نیز در روزهای اخیر گفته‌اند عزیزان زندانی‌شان مشمول آزادی یا مرخصی نشده و همچنان در زندان هستند.
جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در ایران، هفته گذشته گفته بود: این «تأسف‌آور و آزاردهنده» است که ایران همچنان زندانیان سیاسی را در زندان نگه داشته، آن هم در شرایطی که ویروس کرونا در کشور شیوع یافته است.
از سوی دیگر گزارش‌هایی درباره مبتلا شدن چند تن از زندانیان سیاسی به کرونا منتشر شده است.
از جمله وکیل سام رجبی، از کارشناسان محیط زیست که همچنان زندانی است، از ابتلای او به کرونا خبر داده است. کتایون رجبی، خواهر سام رجبی، در توئیترش نوشت که برادرش را که موقتا به بیمارستان منتقل کرده بودند بار دیگر به زندان برده‌اند.
درباره وضعیت بسیار نامناسب زندان فشافویه در جنوب تهران، که عمدتا محل نگهداری بازداشت‌شدگان اعتراض‌های سراسری آبان‌ماه است، نیز گزارش‌هایی منتشر شده و گفته می‌شود دست‌کم یک تن از آنان به کرونا مبتلا شده است.
با این حال در روزهای اخیر چند تن از زندانیان سیاسی و عقیدتی موقتا آزاده شده‌اند که از جمله آنها می‌توان به نازنین زاغری (حبس خانگی)، عبدالرضا کوهپایه، فرهاد فهندژ و اسماعیل عبدی اشاره کرد.
