در پی اعلام تصمیم آمریکا مبنی بر عدم تمدید معافیت خریداران نفت ایران، اسرائیل از این تصمیم استقبال کرد، ترکیه واکنشی منفی به آن نشان داد و عراق و عربستان سعودی نیز گفتند آماده افزایش صادرات نفت خود برای جبران کسری بازار هستند.
دولت آمریکا روز دوشنبه، دوم اردیبهشت، اعلام کرد با پایان معافیت فعلی هشت خریدار نفت ایران از تحریم‌ها، این معافیت‌ها تمدید نخواهد شد.
آمریکا پس از بازگرداندن تمامی تحریم‌ها علیه ایران، در ماه نوامبر به هشت کشور چین، هند، ترکیه، یونان، ایتالیا، ژاپن، کره جنوبی و تایوان شش ماه مهلت داد که به طور محدود خرید نفت از ایران را ادامه دهند اما تا دوم مه، ۱۲ اردیبهشت، این خرید را به صفر برسانند.
در هفته‌های اخیر شماری از رسانه‌ها و تحلیل‌گران با اشاره به تلاطم احتمالی در بازار جهانی نفت در صورت عدم تمدید معافیت‌ها، گمانه‌زنی‌های مختلفی در این باره مطرح کرده بودند اما مقام‌های آمریکا روز دوشنبه تأکید کردند با تداوم کارزار «فشار حداکثری بر ایران»، معافیت‌های نفتی متوقف خواهد شد.
ترکیه، یکی از هشت کشوری که مشمول معافیت‌ها بود، از تصمیم جدید آمریکا به شدت انتقاد کرده و گفته است این تصمیم را نمی‌پذیرد.
مولود چاوش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، ساعتی پس از اعلام تصمیم آمریکا به خبرگزاری رسمی آناتولی گفت: «ما زیر بار تحریم‌های یک‌جانبه درباره چگونگی روابط با همسایگان‌مان نمی‌رویم».
وزیر خارجه ترکیه همچنین هشدار داد که تصمیم آمریکا برای عدم تمدید معافیت‌ها «در خدمت صلح و ثبات منطقه نخواهد بود».
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، ساعاتی پیش از اظهارات چاووش‌اوغلو گفته بود: «اگر از این [تصمیم جدید] پیروی نکنید شما هم مشمول تحریم خواهید شد ... زیرا در پی آن هستیم که اِعمال تحریم‌ها [علیه ایران] را تقویت کنیم».
از هشت کشوری که معافیت شش ماهه دریافت کرده بودند پنج کشور یونان، ایتالیا، ژاپن، کره جنوبی و تایوان خرید نفت از ایران را در ماه‌های اخیر به شدت کاهش داده‌اند.
در همین حال عربستان سعودی و عراق اعلام کرده‌اند در صورتی که عدم تمدید معافیت‌ها به کمبود عرضه در بازار جهانی نفت منجر شود برای جبران این کمبود آمادگی دارند.
خالد الفالح، وزیر نفت عربستان سعودی، دقایقی پس از نشست خبری مایک پومپئو با اشاره به اینکه کشورش متعهد به ثبات بازار نفت است گفت: «با هماهنگی با دیگر تولیدکنندگان، مطمئن خواهیم شد بازار با کمبود نفت مواجه نخواهد شد».
وزیر نفت سعودی همچنین گفته است که با اعلام تصمیم آمریکا «تحولات بازار را به دقت زیر نظر داریم».
از سوی دیگر عراق، دومین تولیدکننده نفت در بین اعضای اوپک، نیز از آمادگی برای افزایش ۲۵۰ هزار بشکه‌ای صادرات نفت خود خبر داده است.
یک مقام ارشد دولت عراق که نام او ذکر نشده به خبرگزاری فرانسه گفت: «آماده‌ایم که روزانه ۲۵۰ هزار بشکه دیگر به صادرات خود اضافه کنیم. روزهای آینده وضعیت تقاضا در بازار روشن‌تر خواهد شد».
این مقام دولت عراق نگفته است که آیا این تصمیم در پی مذاکره با مقام‌های آمریکایی اتخاذ شده است یا خیر.
عراق در حال حاضر معافیت دیگری از آمریکا گرفته است که موقتا به خرید برق و گاز از ایران ادامه دهد. این معافیت تاکنون دو بار تمدید شده و قرار است حدود دو ماه دیگر به پایان برسد.
همزمان، اسرائیل از تصمیم جدید آمریکا مبنی بر توقف معافیت خریداران نفت ایران استقبال کرده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تصمیم آمریکا را «دارای اهمیتی فزاینده در تشدید فشار بر رژیم تروریستی ایران» توصیف کرد.
وزارت خارجه ایران گفته است اصل تحریم‌ها را «غیرقانونی» می‌داند و از این رو، برای معافیت‌ها هم «ارزش و اعتباری قائل نیست».
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در عین حال گفت که روز دوشنبه تماس‌هایی مستمر با نهادهای داخلی و رایزنی‌هایی فشرده با بسیاری از شرکای خارجی صورت داده است.
