تجاوز نظامی روسیه به اوکراین و مقاومت مردم این کشور و ایستادگی رئیس‌جمهور زلنسکی در دفاع از کشورش، نگاهها را متوجه این سیاستمدار و شرایط سیاسی و اجتماعی اوکراین کرده است.
زلنسکی از شرق اوکراین آمده؛ جایی که رایج‌ترین زبان در آن منطقه، روسی است. خارکیف، لوهانسک و دونتسک از مهم‌ترین استان‌های روسی‌زبان اوکراین هستند.
او که روابط تجاری و سیاسی خود را در شرق اوکراین گسترش داده در کریفیی‌ریه، شهری صنعتی در زمینه فولاد در این منطقه با جمعیتی بالغ بر ۶۰۰ هزار نفر، بزرگ شده است. پدرش ریاضیدان، رئیس بخش انفورماتیک و استاد دانشگاه ملی کریفیی‌ریه بود، مادرش نیز یک مهندس بازنشسته است. زلنسکی خود را یک یهودی اهل شوروی معرفی می‌کند و میگوید بیشتر یهودیان ساکن شوروی مذهبی نبودند.
اولین بازرگانان و صنعتگران یهودی در دهه ۱۸۶۰ وارد کریفیی‌ریه شدند و در بسیاری از کارخانجات اوکراین جمعیت قابل توجهی از کارگران و صنعتگران یهودی مشغول به کار بودند. اما در جنگ جهانی دوم و در زمان اشغال اوکراین، بسیاری از این یهودیان به دست نازی‌ها کشته و یا آواره شدند، و تمامی مؤسسات یهودی بازمانده از جمله مدارس و کنیسه‌ها نیز تعطیل شد.
زلنسکی در سالهای کودکی ارتباط چندانی با جامعه یهودیان کریفیی‌ریه نداشت و در مقابل پیوندهایی با جامعه دنیپرو، بزرگترین شهر منطقه داشته است. شموئل کامینتسکی، خاخام اول دنیپرو که اکنون نزدیک به ۵۰ هزار یهودی دارد، اولین بار در سال ۲۰۱۰ در جشن پوریم با زلنسکی به عنوان کمدین ملاقات کرد و از آن زمان به بعد نیز در مناسبتهای مختلف از جمله دیدار با رئیس‌جمهور جدید با جامعه یهودی، دیدارهایی داشتند.
والدین کامینتسکی جزو یهودیانی بودند که از اتحاد جماهیر شوروی به اسرائیل مهاجرت کرده بودند و سپس به عنوان بخشی از خاخامهای چاپاد به امید زنده کردن فرهنگ یهودی در قلمرو شوروی سابق، به اوکراین بازگشتند.
کامینتنسکی میگوید: «در دوران امپراتوری روسیه و سپس اتحاد جاهیر شوروی، مردم نام خود را تغییر میدادند و در رنج و ترس زندگی می‌کردند. اما جامعه یهودی دنیپرو و مناطق اطراف آن اکنون یکی از قوی‌ترین جوامع اوکراین هستند».
ولودیمیر زلنسکی در سال ۲۰۱۹ و اندکی پس از انتخاب به عنوان رئیس‌جمهور اوکراین، با نمایندگان مذهبی این کشور دیدار کرد. در این دیدار یکی از نمایندگان که از جامعه یهودیان اوکراین بود، گفت‌وگوی معروفی را برای زلنسکی بازگو کرد که در آن هنری کیسینجر به گلدا مایر گفته بود: «من ابتدا یک آمریکایی هستم، در درجه دوم وزیر امور خارجه و در آخر یک یهودی»، و مایر پاسخ داده بود: «هنری، فراموش می‌کنی که در اسرائیل ما از چپ به راست می‌خوانیم؟». این خاخام یهودی سپس افزود: «فراموش نکنید که یهودیان اوکراین نیز از راست به چپ مطالعه می‌کردند». سخنانی که احتمالاً علاوه بر تحت تأثیر قرار دادن رئیس‌جمهور جدید، با هدف یادآوری به زلنسکی بود که علاوه بر یک کمدین سابق، یک یهودی نیز هست.
این ظهور سیاسی سریع و غیرمعمول، از جهت دیگری نیز جایگاه او را به عنوان رئیس‌جمهور تحت شعاع قرار داد؛ او اولین رئیس‌جمهور یهودی اوکراین بود. در واقع انتخاب او به این معنا بود که اوکراین در آن زمان برای اولین بار در تاریخ خود، یک رئیس‌جمهور و نیز یک نخست‌وزیر (ولودیمیر گرویسمن) داشت که هم یهودی بودند و هم موضع مشخص و آشکاری داشتند.
زلنسکی البته نه به پشتوانه قومیت خود و نه به جایگاه سابقش به عنوان یک تاجر یا کمدین اتکا کرده بود.
در دهه گذشته، اوکراین یک انقلاب، الحاق کریمه و نیز جنگ در جبهه شرقی خود را تجربه کرده، و جامعه یهودی در هر سه جبهه در خط مقدم حضوری پررنگ داشته‌اند. از سال ۲۰۱۳، اعضای جامعه یهودی در جریان تظاهرات یورومیدان که به برکناری رئیس‌جمهور طرفدار روسیه، ویکتور یاکونویچ انجامید، فعال بودند و همچنین به نبرد علیه جدایی‌طلبان مورد حمایت روسیه در شرق پیوستند.
در سال ۲۰۱۴ کولوویسکی که فرماندار منطقه دنیپرو بود، بودجه یک گردان داوطلب را برای جلوگیری از گرفتار شدن این منطقه به سرنوشت مناطق دونتسک و لوهانسک، که اکنون بخشهایی از آن تحت اشغال جدایی‌طلبان روسیه است، را تأمین کرد.
اواخر سال ۲۰۱۵، یک گروه فرعی یهودی با کنیسه سیار خود، به عنوان بخشی از ارتش دواطلب اوکراین به رهبری دیمیترو یاروش یک ملی‌گرای افراطی، تشکیل شد. همچنین برخی از یهودیان اسرائیلی نیز برای جنگ ودفاع از اوکراین وارد این کشور شدند.
مرکز تحقیقات پیو در سال ۲۰۱۸، در پژوهشی که زلنسکی در مصاحبههایش به آن اشاره کرده است، نشان داد که اوکراین کمترین میزان یهودی‌ستیزی را در اروپای شرقی داراست. این نتیجه‌گیری با تحقیقات سازمانهای یهودی اوکراین مطابقت دارد.
در عین حال گرچه هویت یهودی زلنسکی مانع از تبدیل شدن او به یک سلبریتی یا سیاستمدار محبوب نشد، اما ابزاری برای مبارزات انتخاباتی او نیز نبود. گرچه پیشینه او و پیوندهای او با جامعه پررونق و برجسته یهودی در دنیپرو، نکات زیادی را در مورد ماهیت سیاست و قدرت در اوکراین مدرن آشکار می‌سازد.
