جلال شیرزاد که در شهر مزارشریف بزرگ شده است، هر سال شاهد برگزاری بزرگ‌ترین جشن نوروز در افغانستان بود. هزاران نفر از سراسر کشور به این شهر می‌آمدند تا چند روز از جشن و سرور لذت ببرند.
این جشن با آیین کهن برافراشتن عَلَم در زیارتگاهی مشهور با کاشی‌های آبی آغاز می‌شد و سپس با گردهمایی‌های غذا، آهنگ و رقص، بازی‌های ورزشی سنتی و رفتن خانواده‌ها به دامن طبیعت ادامه می‌یافت.
اما اکنون، به گفتهٔ شیرزاد که ۳۰ سال دارد و نویسنده‌ای اهل مزارشریف است، نوروز در دورهٔ حکومت طالبان برای بسیاری از افغان‌ها تنها یک روز عادی شده است.
شیرزاد و چند افغان دیگر که با رادیو آزادی، بخش افغان رادیو اروپای آزاد، گفت‌وگو کرده‌اند، می‌گویند که به دلیل فقر شدید و محدودیت‌های متعدد طالبان، هیچ برنامه‌ای برای جشن گرفتن نوروز ندارند.
او می‌گوید: «دیگر هیچ فرقی بین نوروز و روزهای عادی نیست. مردم مجبورند مثل همیشه سر کار بروند. نوروز حتی دیگر یک تعطیلی رسمی هم نیست.»
طالبان نوروز را از تعطیلات رسمی حذف کرد
گروه تندروی طالبان که در اوت ۲۰۲۱ دوباره در کابل به قدرت رسید، نوروز را از فهرست تعطیلات رسمی افغانستان حذف کرده، اما اعلام کرده است که مردم در صورت تمایل می‌توانند آن را جشن بگیرند.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در همان زمان به رادیو آزادی گفت که نوروز به‌طور رسمی و با برنامه‌های دولتی جشن گرفته نخواهد شد، اما مردم «ممنوعیتی» برای برگزاری خصوصی آن نخواهند داشت.
در دورهٔ قبلی حکومت طالبان در دههٔ ۱۹۹۰ نیز این گروه نوروز را به عنوان یک جشن «غیراسلامی» ممنوع کرده بود.
جشن باستانی نوروز که آغاز بهار و نخستین روز سال نو خورشیدی را نشان می‌دهد، بیش از سه هزار سال است که در این منطقه جشن گرفته می‌شود.
«نوروز دیگر شور و هیجانی ندارد»
بسیاری از افغان‌ها، به‌ویژه زنان، می‌گویند که با وجود ادعای طالبان دربارهٔ «آزاد بودن مردم برای جشن گرفتن نوروز»، محدودیت‌های فراوان این حکومت عملاً امکان برگزاری یک جشن واقعی را از بین برده است.
طالبان موسیقی را ممنوع کرده و زنان را از رفتن به پارک‌های عمومی و مراکز تفریحی محروم کرده‌اند. همچنین زنان باید به قوانین سختگیرانهٔ پوشش پایبند باشند و حتی نباید صدای آن‌ها در مکان‌های عمومی شنیده شود؛ قانونی که طالبان در اواخر سال گذشته اعلام کرد.
مُرسل، یکی از ساکنان کابل که برای حفظ امنیتش تنها نام کوچک خود را اعلام کرده، می‌گوید که نوروز، این جشن محبوب، در دوران حکومت طالبان برای افغان‌ها بی‌معنا شده است و او نیز چاره‌ای جز نادیده گرفتن آن ندارد.
او می‌گوید: «از زمانی که طالبان به قدرت رسیدند، نوروز را جشن نگرفته‌ام. ما همیشه پیک‌نیک می‌رفتیم، با خانواده و دوستان وقت می‌گذراندیم، اما اکنون زنان از انجام همهٔ این کارها منع شده‌اند. همهٔ شور و هیجان نوروز زیر سایهٔ طالبان از بین رفته است.»
«نوروز واقعی دیگر فقط یک خاطره است»
در گذشته، خانواده‌های افغان چند روز پیش از نوروز آماده‌سازی‌های جشن را آغاز می‌کردند. یکی از مهم‌ترین سنت‌ها پختن سُمَنَک (سمنو) بود که با جوانهٔ گندم تهیه می‌شد.
همچنین خانواده‌ها «هفت‌میوه» آماده می‌کردند؛ نوعی خوراکی مخصوص نوروز در افغانستان که از هفت نوع خشکبار تهیه و در شربت گلاب و هل قرار داده می‌شد.
اما محمد طاهر، یکی از ساکنان کابل، می‌گوید که بیشتر افغان‌ها حتی برای خرید نیازهای اولیهٔ زندگی دچار مشکل هستند، چه برسد به تهیهٔ خوراکی‌های ویژهٔ نوروز.
او می‌گوید: «نوروز واقعی حالا فقط یک خاطره است. قبلاً لباس نو می‌خریدیم، برای خرید میوه می‌رفتیم، تفریح می‌کردیم، اما همهٔ این‌ها از بین رفته است.»
