اواخر اکتبر امسال، همزمان با نشست دو روزه منامه به میزبانی مشترک آمریکا، لهستان و بحرین، با موضوع تأمین امنیت هوانوردی و دریانوردی -به بیان دیگر بحث درباره شیوه‌های مقابله با تهدیدهای جمهوری اسلامی در منطقه- آمریکا و همپیمانانش، رزمایش گسترده‌ای را در خلیج فارس و آب‌های اطراف آن آغاز کردند.
این رزمایش، موسوم به «رزمایش دریایی بین‌المللی ۲۰۱۹»، که برنامه‌ریزی نهایی آن با همکاری نمایندگان کشورهای شرکت‌کننده، در اواخر تیر ماه سال جاری، در بحرین صورت گرفته بود، روز دوشنبه ۲۹ مهر، آغاز شد و به مدت ۲۲ روز تا ۲۱ آبان در محدوده‌ای به وسعت ۸.۱ میلیون کیلومتر مربع ادامه خواهد شد.
این محدوده آبی که در اصل گستره عملیاتی ناوگان پنجم آمریکا است، سه گلوگاه استراتژیک در خاورمیانه یعنی تنگه هرمز، باب المندب و کانال سوئز و همچنین بخشی از اقیانوس هند را در بر می‌گیرد.
شرکت‌کنندگان، فرماندهی و کنترل رزمایش
در این رزمایش که ششمین رزمایش بین‌المللی از این نوع است، ۵۰ کشور و هفت سازمان دریایی بین‌المللی شرکت دارند. از زمان برگزاری اولین رزمایش بین‌المللی آمریکا در منطقه در سال ۲۰۱۲، دامنه، اهداف و شمار شرکت‌کنندگان این رزمایش‌ها، افزایش چشمگیری داشته است.
رزمایش فعلی، مانند رزمایش‌های پیشین که با پیشگاهی و ابتکار آمریکا شکل گرفت، با کنترل و فرماندهی شاخه دریایی سنت کام (فرماندهی مرکزی) اجرا می‌شود.
شاخه دریایی مذکور از دو بخش، یعنی ناوگان پنجم آمریکا و «نیروهای دریایی مشترک» یا «سی اِم اِف» تشکیل شده است.
«نیروهای دریایی مشترک»، در واقع یک مشارکت چند ملیتی است که ستاد آن مانند ستاد ناوگان پنجم در بحرین قرار دارد و تأمین امنیت خطوط کشتیرانی و تردد آزاد در دریا، مبارزه با تروریسم و راهزنی دریایی، در محدوده‌ای به مساحت ۱۰ میلیون کیلومتر مربع در آب‌های بین‌المللی، از وظایف اصلی این نیروهاست.
«سی اِم اِف» متشکل از سه نیروی رزمی (نیروهای رزمی ۱۵۰، ۱۵۱ و ۱۵۲) است و ۳۳ کشور از جمله آلمان، فرانسه، بریتانیا، کانادا، استرالیا، نیوزیلند، یونان، ترکیه، عراق، اردن، عربستان، سنگاپور، فیلیپین و تایلند در آن عضویت دارند. مشارکت اعضا به توافقنامه و یا پیمان نظامی و یا سیاسی تکیه ندارد و انعطاف‌پذیر است. لذا هر کشور به قدر توانایی خود به «سی اِن اِف» کمک می‌کند و این کمک می‌تواند حتی در حد اعزام چند افسر به ستاد این نیروها باشد.
با اینکه نام کشورهای شرکت‌کننده در «رزمایش دریایی بین‌المللی ۲۰۱۹» اعلام نشده ولی با توجه به کثرت شرکت‌کنندگان، به احتمال قوی شمار زیادی از اعضای «نیروهای دریایی مشترک» به این رزمایش پیوسته‌اند.
اهداف
«نیروهای دریایی مشترک»، در واقع یک مشارکت چند ملیتی است که ستاد آن مانند ستاد ناوگان پنجم در بحرین قرار دارد و تأمین امنیت خطوط کشتیرانی و تردد آزاد در دریا، مبارزه با تروریسم و راهزنی دریایی، در محدوده‌ای به مساحت ۱۰ میلیون کیلومتر مربع در آب‌های بین‌المللی، از وظایف اصلی این نیروهاست.
اهداف کلی از برگزاری این رزمایش، تأمین آزادی دریانوردی، باز نگهداشتن خطوط مواصلات دریایی برای تردد آزاد کشتی‌ها و نفتکش‌ها، و به تبع آن جریان آزاد تجارت توصیف شده است.
در این راستا، دریابان جیم مالوی، فرمانده شاخه دریایی سنت‌کام، در مراسم آغاز این رزمایش با تأکید بر گسترش بی‌سابقه حوزه جغرافیایی و ارتقای دامنه آن، گفت: «این رزمایش نمایانگر مهمی از پایداری و تعهد جهانی به آزادی دریانوردی و جریان آزاد تجارت در منطقه است... مفتخرم که کشورهای زیادی از سراسر جهان در این [رزمایش] شرکت دارند... ۲۰ کشور به شمار شرکت‌کنندگان افزوده شده و ثبات و امنیت در عرصه دریا، هدف مشترک همه این کشورها است».
مراحل رزمایش
به گزارش تارنمای «سنت کام»، این رزمایش در چهار مرحله اجرا خواهد شد.
مرحله اول رزمایش، آموزش و آماده‌سازی‌های اولیه یکان‌های شرکت‌کننده را در بر می‌گیرد، از جمله ورود پرسنل و یکان‌های شرکت‌کننده به محل تجمع اولیه، آزمایش سلاح‌ها و یکپارچه‌سازی سامانه‌ها، حرکت یکان‌ها به سوی محل‌های مأموریت، و بالاخره ورود یکان‌ها به مناطق تجمع تاکتیکی و ادغام در ساختار فرماندهی و کنترل رزمایش.
مرحله دوم رزمایش درباره سمینارها و تبادل نظر درباره موضوعات مختلف خواهد بود، از جمله: حفاظت از زیرساختارهای بنادر مبدأ و مقصد کشتی‌ها؛ ارائه بهترین راه‌ها و تجارب گذشته برای پیاده شدن، کاوش و توقیف کشتی‌ها؛ و پذیرفتن رهبران و مقام‌های بلندپایه کشورهای شرکت‌کننده برای بازدید از مراکز فرماندهی و کنترل، تسهیلات آموزشی، ناوها و همچنین توجیه و آگاه کردن آنها از تکنولوژی‌ها و توانایی‌های جدید به‌کار رفته در رزمایش، به ویژه سامانه لیزری کشف مین از هوا، و وسیله‌های جدید زیر آبی بدون سرنشین (وسایل زیر آبی هدایت‌پذیر از راه دور).
مرحله سوم به اجرا و تمرین ابعاد رزمایش در عرصه دریا اختصاص خواهد داشت. در این مرحله، عملیات ضد مین و مین‌روبی از هوا، سطح و زیر سطح با هماهنگی سازمان‌های کشتیرانی صورت خواهد گرفت. برای حفاظت از بنادر و تأسیسات فراساحلی از وسایل زیر آبی بدون سرنشین و حیوانات دریایی (مانند دولفین‌های دماغ بطری و شیرهای دریایی) نیز استفاده خواهد شد.
سنت‌کام یکی از مشکلات رزمایش‌های پیشین در زمینه فرماندهی و کنترل را، ایجاد یک سیستم مخابراتی مؤثر بین نیروهای شرکت‌کننده از کشورهای مختلف، برای اجرای روش‌ها و تاکتیک‌های مین‌روبی ارزیابی کرده و امیدوار است در رزمایش امسال این نقیصه بر طرف شود.
برای مین‌روبی از هوا، هلی‌کوپترهای سنگین وارد میدان خواهند شد. این هلی‌کوپترها، با کشیدن دستگاه‌های مین‌روبی بر روی آب، می‌توانند انواع مین‌ها را بروبند، ضمن اینکه با حفظ فاصله مطمئن از دستگاه‌های یاد شده، خود را از انفجار مین‌های روبیده شده، مصون نگه می‌دارند.
برای مین‌روبی سطحی، ناوهای مین‌روب و مین شکار به کار گرفته خواهند شد. مین‌روب‌ها با یدک کردن دستگاه‌های مختلف، می‌توانند مین‌های شناور مکانیکی و یا مین‌های صوتی و مغناطیسی کار گذاشته شده در بستر دریا را از بین ببرند.
ناوهای مین شکار با بهره‌گیری از سونارهای خود، موقعیت مین‌های کار گذاشته را تعیین می‌کنند و سپس آنها را با وسیله‌های زیرآبی بدون سرنشین یا غواصان منفجر می‌کنند.
مرحله پایانی این رزمایش به بحث و ارزیابی عملکرد یکان‌های شرکت‌کننده و درس‌های آموخته شده و قابل استفاده در رزمایش‌های آتی اختصاص خواهد داشت.
به گزارش تارنمای سنت‌کام، یکی از مشکلات رزمایش‌های پیشین در زمینه فرماندهی و کنترل، ایجاد یک سیستم مخابراتی مؤثر بین نیروهای شرکت‌کننده از کشورهای مختلف، برای اجرای روش‌ها و تاکتیک‌های مین‌روبی بود. به طوری که، برخی از کشورها فاقد یک سیستم مخابراتی امن در دریا بودند و سیستم‌های برخی دیگر قابل تلفیق و سازگار با دیگر سیستم‌ها نبود. لذا با ماه‌ها کوشش و ممارست قبل از رزمایش اخیر برای رفع این نقصیه، انتظار می‌رود که نتایج بهتری از رزمایش جاری گرفته شود.
مین‌گذاری، خط قرمز آمریکا
آمریکا با سازماندهی و هدایت این رزمایش گسترده و کم‌سابقه، و همچنین تشکیل یک ائتلاف دریایی برای تأمین امنیت عبور و مرور کشتی‌ها در خلیج فارس و تنگه هرمز، تلاش فوق‌العاده‌ای را برای یک اجماع نظامی در عرصه دریا علیه جمهوری اسلامی به خرج داده و تا حد زیادی نیز موفق بوده است.
بی‌شک رویدادهای ماه‌های گذشته در عرصه دریا از جمله، انفجار چهار نفتکش در لنگرگاه فجیره در اردیبهشت ماه، حمله به دو نفتکش در دریای عمان در خردادماه، و توقیف نفتکش بریتانیایی در ماه تیر توسط سپاه، در بالا رفتن شمار شرکت‌کنندگان این رزمایش تأثیر بسزایی دشته است.
توجه ویژه به تمرینات مین‌روبی در فاز سوم این رزمایش، با هدف بالا بردن سطح کارایی کشورهای شرکت‌کننده، برای مقابله با شیوه جنگ نامتقارن ایران در خلیج فارس و آب‌های اطراف آن صورت گرفته که مین‌گذاری یک بعد مهم آن محسوب می‌شود.
ایران بیش از دو هزار مین از جمله مین‌های پیشرفته دریا بستر «ئی اِم ۵۲» چینی را در اختیار دارد که به چالشی برای نیروهای آمریکایی تبدیل شده، ضمن اینکه عامل بازدارنده و دفاعی بسیار مناسبی برای ایران به حساب می‌آید.
با اینکه فرماندهان سپاه بارها، از اشراف کامل به خلیج فارس و توان بازدارندگی ایران در عرصه دریا به ویژه از بستن تنگه هرمز در صورت نیاز، سخن به میان آورده‌اند، ولی مین‌گذاری از سوی نیروی دریایی سپاه و یا هر نیروی دیگر، حتی در سطح بسیار محدود و در قالب عملیات پوشیده و قابل انکار، عبور از یک خط قرمز تعیین شده آمریکا برای جمهوری اسلامی محسوب می‌شود و به احتمال بسیار قوی درگیری مستقیم نظامی را به دنبال خواهد داشت.
