۷۷ سال پس از مرگ آنه فرانک، دخترک یهودی آلمانی-هلندی در اردوگاه مرگ نازیها، تازهترین تحقیقاتی که در این باره انجام شده است، فردی را شناسایی کرده که به احتمال بسیار زیاد خانواده فرانک را به نازیها لو داد و باعث مرگ اکثر آنها شد.
آنه فرانک در پی چاپ دفترچهی خاطرات روزانهاش پس از مرگ بهعنوان یکی از مطرحترین قربانیان نسلکشی یهودیان (هولوکاست) شهرت جهانی یافت و کتابش که آن را نمادی از «امید و مقاومت» توصیف میکنند، تا کنون به دهها زبان از جمله فارسی ترجمه و منتشر شده است.
رسانههای هلند این هفته گزارش دادند که تحقیقات اخیر در طول شش سال، از جمله با بهرهگیری از تازهترین فناوریها شامل هوش مصنوعی، انجام شده و مبنای کتابی تازه درباره سرنوشت آنه فرانک و دیگر نزدیکان کشتهشدهٔ او قرار گرفته است.
نتیجه کار تیم تحقیق، شامل بیست تن از مورخان و جرمشناسان و متخصصان تحلیل دادهها، از جمله یک کارآگاه پیشین افبیآی، نشان میدهد که آرنولد فندنبرگ، یک محضردار یهودی در هلند، آنه فرانک و دیگر افرادی را که همراه خانواده فرانک از ترس نازیها در یک خانه مخفی پناه گرفته بودند، لو داده بود.
پیتر فنتویسک، یکی از اعضای تیم تحقیق، به خبرگزاریها گفته است که این محضردار یهودی، با انگیزه نجات خانواده خودش از دست نازیها، محل پنهان شدن آنه فرانک و خانوادهاش را لو داد و نازیها را روز چهارم اوت سال ۱۹۴۴ به ساختمان محل مخفیگاه خانواده فرانک برد.
آنه فرانک همراه با خانوادهاش پس از به قدرت رسیدن نازیها در آلمان برای زندگی به هلند رفت، اما پس از رسیدن پای نازیها به هلند، همراه با والدین و خواهرش و چهار نفر دیگر بهمدت ۲۵ ماه در پشت دیوارهای یک خانه زندگی مخفی داشتند.
سرانجام کسی که اکنون تیم تحقیق میگوید یک محضردار یهودی بوده، افراد پناهگرفته در آن خانهی واقع در خیابان پرینسگراخت در آمستردام را لو داد و نازیها آنها را بازداشت کردند و به اردوگاه بردند. از میان این جمع نهایتاً تنها اوتو فرانک، پدر خانواده، از مرگ رهایی یافت.
آنه فرانک خاطرات روزانه خود را در دوران زندگی مخفی و نیز در اردوگاه نازیها مینوشت. او که هنگام مرگ فقط ۱۵ سال داشت، هفت ماه پس از بازداشت، در اردوگاه برگسن بلزن، بر اثر بیماری حصبه جان داد. چند روز قبل از مرگ او، خواهرش مارگوت هم در همین اردوگاه بر اثر بیماری درگذشته بود.
کتاب خاطرات این دخترک دو سال بعد از پایان جنگ جهانی دوم بههمت پدرش منتشر شد؛ کتابی که تا به امروز یکی از مهمترین آثار مربوط به دوران هولوکاست محسوب میشود.
خاطرات آنه فرانک تا حال به بیش از شصت زبان ترجمه شده و دهها فیلم سینمایی و سریال تلویزیونی نیز از روی آن ساخته شده است. موزه آنه فرانک هم در آمستردام یکی از اماکن پربازدید در هلند است.
تیم تحقیق در سالهای گذشته با این هدف شکل گرفته بود که معمای سرنوشت آنه فرانک را روشن کند و دریابد که از میان همدستان نازیها چه کسی خانواده فرانک را لو داد، چه انگیزهای داشت و به چه امتیازاتی احتمالی دست یافت.
بهنوشته رسانههای هلند و خبرگزاری فرانسه، هزاران سند و داده، شامل اسناد پلیس و نتایج تمامی تحقیقات گذشته، را پژوهشگران تیم بررسی کردند تا سناریوهای گوناگونی را که به روشن شدن حقیقت کمک میکند، تنظیم کنند.
نتایج این تحقیقات در کتابی که همین هفته به قلم رزماری سالیوان، نویسنده مشهور کانادایی و مؤلف کتاب مشهور «دختر استالین»، منتشر شده، در دسترس عامه است؛ کتابی با عنوان «خیانت به آنه فرانک».
برنامه تلویزیونی آمریکایی «شصت دقیقه» نیز برنامه روز ۲۶ دی خود را به این تحقیقات جدید اختصاص داد.
از زمان انتشار کتاب نام دهها تن بهعنوان خیانتکارانی که خانواده فرانک و دوستان آنها را به کشتن دادند، مطرح شده است.
این نخستین بار نیست که نام یک فرد یهودی ساکن هلند بهعنوان عاملی مطرح میشود که خانواده فرانک را لو داد. در سال ۲۰۱۸ در کتابی با نام «حیاطپشتی بخش مخفی» ادعا شد که یک زن یهودی به نام آنس فندیزک نازیها را به خانه مخفی خانواده فرانک برده بود.
آنس فندیزک در سال ۱۹۴۵ اندکی بعد از پایان جنگ جهانی دوم در یک محاکمه، به جرم لو دادن ۱۴۵ تن، بهدست نیروهای بریتانیایی تیرباران شد.
تا مدتی نیز این نظریه مورد توجه قرار داشت که ممکن است لو رفتن مخفیگاه خانواده فرانک یک رویداد اتفاقی بوده باشد. اکنون اما اعضای تیم جدید تحقیق در این باره تأکید کردهاند که مطالعات تازه کاملاً قابلاطمینان است.
وینس پنکوک، یک عضو ارشد افبیآی و کسی که دههها با کارتلهای مواد مخدر در کلمبیا مبارزه کرده و عضو تیم تحقیقات اخیر بوده، اطمینان داده است که نتایج این مطالعه تا هشتاد درصد و یا بیشتر دقیقتر است.
رسانههای هلند در گزارشهای خود از این نتایج این تحقیقات تأکید کردهاند که هیچگاه تا این حد از تکنیکهای تحقیقاتی مدرن برای رسیدن به سرنخ یک ماجرای قدیمی استفاده نشده بود.