حمله مسلحانه روز جمعه دوم دی به مرکز فرهنگی کردها در پاریس، نه تنها خون تعدادی از انسان‌ها را به زمین ریخته، بلکه بار دیگر زخم‌های سیاسی کهنه را در فرانسه باز کرده است.
روز شنبه سوم دی، کردها تجمعی را در میدان رپوبلیک پاریس برگزار کردند و پس از آن، پاریس صحنه اعتراضات کردها و درگیری آنان با پلیس شد.
حمله اخیر به دلیل آنکه در آستانه دهمین سالگرد یک حمله مرگبار مشابه دیگر در پاریس صورت گرفته، که در آن نیز کردها هدف گرفته شده بودند، بار معنایی بیشتری پیدا کرده است.
کردها تلاش می‌کنند میان این دو کشتار ارتباط برقرار کنند، هر چند که مقام‌های رسمی جانب احتیاط را گرفته‌اند.
دولت و دستگاه قضایی فرانسه از همان ابتدا، با تاکید بر این که هنوز انگیزه‌های اصلی این حمله مشخص نیست، به ملیت «فرانسوی» و سوابق «نژادپرستانه» ضارب ۶۹ ساله آن اشاره کردند.
با این حال، اغلب موضع‌گیری‌های سیاسی رهبران احزاب و شخصیت‌هایی سیاسی درباره این حادثه، مثل هر حادثه دیگری، حتی بلایای طبیعی، فرصتی برای تسویه حساب‌های سیاسی بوده است.
احزاب چپگرا از این حادثه برای متهم کردن راست افراطی از یکدیگر سبقت می‌گیرند و احزاب و شخصیت‌های راستگرا که همواره بر تامین امنیت در فرانسه تاکید دارند، آنچه را «سستی فراگیر» خواندند، محکوم کرده‌اند.
اریک زمور چهره راست افراطی فرانسه که از ایده نژادپرستانه «جابجایی بزرگ» دفاع می‌کند، «وحشیگری تعمیم‌یافته» در فرانسه را محکوم کرده است.
چهره‌های راستگرا تاکید می‌کنند که فرد ضارب که دارای محکومیت بوده، نباید از زندان آزاد می‌شد.
اعتراض کردها به روایت رسمی
اما در این میان، کردها خود را «فراموش‌شده» دیده‌اند.
این احساس به ویژه به دلیل پرسش‌ها و تردیدهای بسیاری است که درباره ترور ده سال پیش سه مبارز زن کرد در پاریس همچنان وجود دارد. به همین خاطر، کردها اظهارات رسمی درباره «انگیزه‌های نژادپرستانه» حمله اخیر را باور نمی‌کنند.
جمعی از کردهای پاریس در همان ساعات اولیه پس از حمله، به طور خودجوش خود را به نزدیکی محل تیراندازی رساندند تا تاسف و خشم خود را از آن چه «اهمال» مقام‌های فرانسوی در مورد حفاظت از کردها خواندند، ابراز کنند.
رسانه‌های فرانسوی واکنش یک جوان پناهجوی کرد را بازتاب داده‌اند که در وسط خیابان فریاد می‌زد: «دوباره شروع شد. شما از ما محافظت نمی‌کنید. دارند ما را می‌کشند!»
همه آنانی که عصر جمعه و روز شنبه در پاریس تظاهرات کردند معتقد بودند که این یک «حمله سیاسی» است و با شعار «اردوغان قاتل»، انگشت اتهام را بلافاصله به سمت حکومت ترکیه گرفتند.
ژینا، یک زن کرد ۳۹ ساله، درباره این که چرا معترضان دولت‌های فرانسه و ترکیه را متهم می‌کنند، به خبرگزاری فرانسه گفت این اولین بار نیست که جامعه کردهای فرانسه هدف گرفته می‌شود. او تاکید کرد خشم معترضان برای «نبود امنیت در مورد پناهندگان سیاسی کرد» در فرانسه است.
همچنین یک برادر و خواهر کرد که قرار بود ظهر جمعه در رستورانی در همان خیابان محل وقوع حادثه با هم ناهار بخورند، وقتی به خیابان رسیدند نیروهای پلیس را دیدند که خیابان را بسته بودند. یکی از آنان به خبرگزاری فرانسه گفته: «می‌دانستیم که دوباره [حمله به کردها] شروع خواهد شد.»
کردها می‌گویند همین که ضارب یک مرکز کردهای فرانسه، یک «مکان نمادین»، را هدف گرفته نشان‌دهنده این است که این حمله ابعاد وسیع‌تری نسبت به یک «حمله ساده نژادپرستانه» دارد.
علاوه بر افراد معمولی اقلیت کردها، «شورای دموکراتیک کرد در فرانسه» که یک نهاد ثبت‌شده است، اعلام کرد این که حمله روز جمعه به عنوان یک حمله تروریستی شناخته نشده، برای این نهاد «غیرقابل قبول» است.
آگیت پولات سخنگوی این شورا شامگاه جمعه در یک نشست خبری در رستورانی در نزدیکی محل حادثه گفت: «وضعیت سیاسی در ترکیه در رابطه با جنبش کردها ما را به وضوح به این باور می‌رساند که این ترورها سیاسی هستند.»
اشاره این فعال کرد به تنش‌های اخیر میان دولت ترکیه و کردهای شمال سوریه است.
آنکارا مدتی است حملات هوایی علیه کردهای شمال سوریه را آغاز کرده و پیشتر تمایل خود برای آغاز حمله زمینی به این منطقه برای ایجاد یک «نوار حائل مرزی» میان ترکیه و سوریه را ابراز کرده است.
اظهارات سخنگوی شورای دموکراتیک کرد در فرانسه در حالی است که ژرالد دارمنن وزیر کشور فرانسه تاکید کرده که بر اساس وضعیت فعلی تحقیقات، ضارب به تنهایی عمل کرده و قصد او فقط حمله به خارجی‌ها بوده است.
مقام‌های فرانسوی هنوز این فرضیه را که این فرد به طور ویژه به سراغ کردها رفته، یا این را که این حمله ارتباطی با دولت‌های خارجی یا یک گروه با ایدئولوژی افراطی دارد، مطلقا تایید نکرده‌اند.
اما سخنگوی شورای دموکراتیک کرد در فرانسه علنا مقام‌های فرانسوی را به «خوش‌خدمتی» به مقام‌های ترکیه در مورد کردها متهم کرد و گفت: «مقام‌های فرانسوی باید ما را بپذیرند و این بازی بی‌شرمانه را متوقف کنند.»
مقام‌های فرانسوی هنوز این فرضیه را که این فرد به طور ویژه به سراغ کردها رفته، یا این را که این حمله ارتباطی با دولت‌های خارجی یا یک گروه با ایدئولوژی افراطی دارد، مطلقا تایید نکرده‌اند
اشاره این فعال کرد به حضور وزیر کشور در محل حادثه در روز جمعه بود که در جریان آن هیچ نماینده‌ای از کردها حضور نداشت.
پولات گفت که او نگرانی‌ها نسبت به امنیت کردها در فرانسه را «دقیقا ۲۰ روز پیش» به سرویس‌های امنیتی فرانسه منتقل کرده بود.
ژان لوک ملانشون، نماینده چپگرای پارلمان فرانسه و رهبر حزب چپ رادیکال «فرانسه نافرمان» نیز در این کنفرانس مطبوعاتی حضور داشت. او تاکید کرد که «به تصادف در مورد ترور کردها در پاریس» اعتقادی ندارد.
یکی از سه قربانی حمله روز جمعه، یک هنرمند کرد بود که به فرانسه پناهنده شده بود؛ شورای دموکراتیک کرد در فرانسه تاکید کرده که این هنرمند «به دلیل هنرش در ترکیه تحت پیگرد قانونی قرار داشت».
یکی دیگر از قربانیان، زنی بود که درخواست پناهندگی کرده بود اما این درخواستش «از سوی مقام‌های فرانسه رد شده بود».
حادثه روز جمعه، واکنش ارمنی‌های ساکن فرانسه را نیز برانگیخته است؛ اقلیتی که آنان نیز درگیر با دولت کنونی ترکیه هستند.
شورای هماهنگی سازمان‌های ارمنی در فرانسه روز جمعه بلافاصله پس از این حمله در پیامی با کردها ابراز همدردی و بر مبارزه مشترک خود علیه آنچه «پان‌ترکیسم» و «فاشیسم ترک» خواند، تاکید کرد.
«اسرار» پرونده حمله به سه فعال زن
اما پرونده حمله ۱۰ سال پیش به کردهای فرانسه چه بوده که کردها اکنون با استناد به آن دولت‌های فرانسه و ترکیه را متهم می‌کنند؟
در روز دهم ژانویه سال ۲۰۱۳، در حمله‌ای که در همین منطقه دهم پاریس به کردهای ساکن فرانسه شد، سه فعال زن کرد به نام‌های سکینه جانسیز، فیدان دوغان و لیلا سویلمز به ضرب گلوله کشته شدند.
کمتر از سه هفته پیش از وقوع حمله اخیر به کردهای پاریس، شورای دموکراتیک کرد در فرانسه با انتشار بیانیه‌ای از مقام‌های فرانسوی خواسته بود که ممنوعیت افشای «راز دفاعی» مربوط به ترور این سه فعال کرد را لغو کند و خواهان پایان دادن به «مصونیت از مجازات» در این پرونده شد.
پرونده کشته شدن این سه زن هیچ محاکمه‌ای در پی نداشت، زیرا عمر گونی، تبعه ترکیه، تنها متهم این قتل‌ها که همان سال ۲۰۱۳ دستگیر و زندانی شده بود در اواخر سال ۲۰۱۶ و درست چند هفته پیش از برگزاری دادگاهش در زندان درگذشت.
تاکید کردهای فرانسه بر افشای «اسرار» دولتی درباره این ترورها در حالی است که تحقیقات در فرانسه به «دست داشتن» اعضای سرویس‌های مخفی ترکیه در این ترورها دلالت داشت.
سرویس اطلاعاتی ترکیه هرگونه نقش داشتن در ترور سه فعال زن در پاریس را رد کرده است
رسانه‌های ترکیه نیز به طور مشخص سندی را منتشر کرده بودند که به عنوان «فرمان ماموریت» از میت (سرویس اطلاعاتی ترکیه) برای عمرگونی صادر شده بود. اما میت در ژانویه سال ۲۰۱۴، یعنی یک سال پس از حمله، هرگونه دخالت در آن را رد کرد.
درباره این که عمر گونی که بود فرضیه‌های مختلفی مطرح شده؛ برخی او را یک ناسیونالیست ترک می‌دانستند که با در ارتباط با میت، در میان کردها نفوذ کرده بود.
اما در عین حال، تردیدهایی هم در انگیزه دستگاه اطلاعاتی ترکیه برای چنین تروری وجود داشت؛ چون کمی قبل از آن، یعنی در اواخر سال ۲۰۱۲، آنکارا از آغاز روند صلح با حزب کارگران کردستان خبر داده بود.
در هر صورت، عمر گونی یک سال پیش از انجام ترور، رفت‌وآمدهای خود به ترکیه را چند برابر کرده بود.
کمتر از دو سال پس از مرگ تنها متهم، در ماه مه ۲۰۱۹، از یک قاضی ضدتروریسم فرانسوی خواسته شد تا تحقیقات درباره «همدستی‌ها» در این پرونده را از سر بگیرد. این تحقیقات بر اساس شکایت جدیدی و ارائه مدارک جدیدی آغاز شد.
روابط پرتنش میان فرانسه و ترکیه
گرچه هنوز نتایج این تحقیقات مشخص نیست، اما روابط فرانسه و ترکیه در سال‌های اخیر بسیار فراز و فرود داشته است؛ به ویژه بر سر مسئله مهاجران مسلمان در فرانسه و حمایت پاریس از ارمنستان در جنگ قره‌باغ.
تنش‌ها میان فرانسه و ترکیه به حدی بالا گرفت که اردوغان در یک اظهارنظر غیرمعمول، «سلامت روانی» امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه را زیر سوال برد.
دو سال پیش، دولت فرانسه اعلام کرد که یک گروه افراطی ترک به نام «گرگ‌های خاکستری» را به دلیل «نفرت‌افکنی و اقدامات خشونت‌آمیز» منحل کرده است. این اقدام فرانسه با اعتراض رسمی وزارت خارجه ترکیه مواجه شد.
کمی قبل از انحلال این گروه، اعضای آن در فرانسه به یک بنای یادبود نسل‌کشی ارامنه حمله کرده بودند.
اکنون حمله به کردها در پاریس، با هر انگیزه‌ای که صورت گرفته باشد، در شرایطی است که ماه‌های اخیر ماه‌های خوبی برای کردها نبوده است.
علاوه بر حملات مرگبار ترکیه و سپاه پاسداران علیه کردها در شمال عراق و سوریه، جان باختن مهسا امینی که یک دختر کرد ایرانی بود، نمادی از وضعیت کردها در ایران است.
اعتراضات پس از مرگ مهسا هر چند که فراتر از یک منطقه بود و ماهیتی ضدحکومتی در سراسر کشور داشت، اما چشم رسانه‌های جهان را بار دیگر به تبعیض علیه کردها در ایران نیز جلب کرد.
پیش از حمله اخیر به کردها در فرانسه، اعلام شده بود که در روز چهارم ژانویه، تظاهراتی در خیابان لافایت پاریس، جایی که سه فعال زن کرد ده سال پیش ترور شدند، برگزار خواهد شد.
در شرایط کنونی و با اضافه شدن مسائل و قربانی‌های بیشتر، کردهای معترض دلایل تازه‌تری برای شرکت در این تظاهرات دارند.
