دفتر نخستوزیری بریتانیا میگوید اظهارات وزیرخارجه این کشور درباره عربستان، موضع رسمی دولت نیست و بر سیاست بریتانیا درباره عربستان و نقش این کشور در منطقه تاثیری نخواهد داشت.
بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا گفته ایران و عربستان سعودی جنگ نیابتی بین شیعه و سنی را در خاورمیانه تقویت میکنند.
روزنامه گاردین چاپ لندن روز پنجشنبه ویدیویی از اظهارات آقای جانسون منتشر کرده که مربوط به سفر هفته گذشته او به رم و سخنرانی او در کنفرانس «مد۲» در پایتخت ایتالیا است.
آقای جانسون در این ویدیو میگوید:« ایران و سعودی هرکدام عروسکهای خیمهشببازی خود را وارد بازی میکنند و جنگ نیابتی راه میاندازند و تماشای چنین صحنهای دردناک است.»
اظهارات وزیر خارجه بریتانیا همزمان با شرکت نخست وزیر این کشور در اجلاس کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس و حمایت ترزا می از این کشورها منتشر شده است.
خبرگزاری رویترز گزارش داده که سخنگوی نخستوزیری بریتانیا اعلام کرده اظهارات آقای جانسون نظر رسمی دولت، درباره عربستان نیست و تنها نظر وزیر خارجه این کشور است. با اینحال این سخنگو گفته که خانم می از وزیر خارجهاش حمایت میکند.
عربستان سعودی از متحدان قدیمی بریتانیا و از بزرگترین مشتریان صنایع نظامی این کشور است.
خبرگزاری فرانسه گزارش داده که چنین انتقادهایی به صورت عمومی از عربستان سعودی از سوی بعضی از تحلیلگران «اشتباه بزرگ» خوانده شده است.
اما یکی از سخنگویان وزارت خارجه بریتانیا که نامش فاش نشده به خبرگزاری رویترز گفته که بریتانیا متحد عربستان بوده و هرگونه گمانهزنی مخالف این مساله اشتباه است. این مقام وزارتخارجه بریتانیا به رویترز گفته که موضع دولت همان است که بوریس جانسون به وضوح در روز یکشنبه در گفتوگو با کانال یک شبکه بیبیسی اعلام کرده. او گفته که لندن متحد ریاض است و از تلاشهای عربستان برای امن کردن مرزها و محافظت از مردمش حمایت میکند.
بوریس جانسون که از طرفداران و نظریهپردازان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا است، ۶ ماه پیش به مقام وزارت خارجه منصوب شد.
شهران طبری، تحلیلگر سیاسی و عضو حزب کارگر بریتانیا به رادیوفردا میگوید که بوریس جانسون به زدن حرفهایی بدون فکر و احتیاط مشهور است.
شهران طبری، تحلیلگر مسایل بریتانیا:«روزنامهنگاران بریتانیا میگویند آقای جانسون گاف سیاسی کرده است. او فردی است که ناگهان حرف میزند بدون اینکه فکر کند و جوانب را بسنجد. »
خانم طبری تحلیلگر مسایل بریتانیا میگوید:« گفتههای بوریس جانسون حرف تازهای نیست ولی اینکه وزیر خارجه دولت ترزا می در حالی که خانم می در بحرین صحبت از دوستی با اعراب میکند، در جایی دیگر از عربستان را محکوم میکند، این تضاد جای تعجب دارد. روزنامهنگاران بریتانیا میگویند آقای جانسون گاف سیاسی کرده است. او فردی است که ناگهان حرف میزند بدون اینکه فکر کند و جوانب را بسنجد. برای همین هم وقتی وزیرخارجه شد همه تعجب کردند چون وزیر خارجه پستی است که خیلی حساس است و باید با احتیاط و دیپلماسی حرف زد. چیزی که آقای جانسون اصلا با آن سازگاری ندارد.»
روز چهارشنبه و در پایان اجلاس دو روزه سران شورای همکاری خلیجفارس که در بجرین برگزار شد ترزا می، نخستوزیر بریتانیا و شش کشور عضو شورای همکاری خلیجفارس توافق کردند که با ایران که به گفته آنها فعالیتهایی برای بیثبات کردن منطقه دارد برخورد کنند.
نخستوزیر بریتانیا گفت همه این کشورها باید با هم همکاری کنند تا اقدامات بهگفته او پرخاشگرانه ایران در منطقه را عقب برانند.
خانم می گفت:« میخواهم به شما اطمینان بدهم که درباره تهدید ایران در خلیجفارس و در خاورمیانه اطلاع کامل دارم. بریتانیا به شرکای استراتژیکش در خلیجفارس متعهد است و با این کشورها همکاری میکند تا با این تهدید مقابله کنند. ما به توافقی دست یافتیم که ایران را از نزدیکشدن به ساخت سلاح هستهای تا بیش از یک دهه باز میدارد. تاکنون هم ایران ۱۳ هزار سانتریفیوژ خود را از کار انداخته و مازاد اورانیوم ۲۰ درصد غنیشده خود را از بین برده است. این مساله برای امنیت منطقه اهمیت حیاتی دارد اما باید با هم کار کنیم که اقدامات پرخاشگرانه ایران در منطقه را عقب برانیم. حال میخواهد این اقدامات در لبنان باشد، خواه عراق یا یمن یا سوریه یا حتی خود خلیجفارس.»
صنم وکیل، پژوهشگر بنیاد چتم هاوس در لندن درباره گفتههای نخستوزیر بریتانیا درباره ایران میگوید: «کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس خصوصا با هدایت عربستان سعودی مدتهاست در تلاش برای گذاشتن فشارهای بیشتر بر ایران بدلیل اقدامات مختلفش در منطقه در عراق، یمن و سوریه و بحرین و لبنان است. چنین پیامی از سوی نخستوزیر بریتانیا دقیقا آن چیزی است که این کشورها به آن احتیاج دارند تا به بریتانیا به عنوان یک متحد استراتژیک اطمینان داشته باشند. خصوصا در وضعیتی که منطقه بسر میبرد با تردیدهایی که پس از انتخابات آمریکا ایجاد شده. با اینحال خانم می همچنان از توافق هستهای با ایران حمایت میکند و به نظرم این به همان اندازه مهم است که مورد تاکید قرار گیرد.»
شهران طبری عضو حزب کارگر بریتانیا:«ترزا می از حالا شروع کرده به سفر به کشورهای مختلف که برای کشورش سود تجاری داشته باشد. او میخواهد با آنها مذاکره کند و قراردادهای تجاری را برای دو سال بعد که بریتانیا از اتحادیه اروپا بیرون میآید محکم کند.»
شهران طبری، تحلیلگر سیاسی و عضو حزب کارگر بریتانیا اما به جنبه دیگری اشاره میکند و میگوید:« موضع گیری خانم می در مورد آقای جانسون خیلی ساده است. آقای جانسون گافی کرده و خانم می حرفهای او را رفع و رجوع میکند. در تابستان سال جاری همهپرسی در بریتانیا انجام شد و حدود ۵۲ درصد مردم رای به خروج از اتحادیه اروپا رای دادند که به آن برگزیت میگویند. به این معنی است که دیگر بریتانیا با قوانین اتحادیه اروپا و کشورهای این اتحادیه همکاری تجاری نمیکند. بنابراین خانم می از حالا شروع کرده به سفر به کشورهای مختلف که برای کشورش سود تجاری داشته باشد. او میخواهد با آنها مذاکره کند و قراردادهای تجاری را برای دو سال بعد که بریتانیا از اتحادیه اروپا بیرون میآید محکم کند. خانم می در صحبتهایش هم گفت که حضورش به این منظور است که راه را برای معاهدات تجاری عظیم باز کند.»
شهران طبری میگوید که برای اولین بار بود که نخستوزیر بریتانیا در نشست کشورهای شورای همکاری خلیجفارس شرکت کرد.
در مقابل بهرام قاسمی، سخنگوی وزارتخارجه ایران در واکنش به این گفتهها اعلام کرده که بریتانیا در موقعیتی نیست که دیگران را به دخالت در امور منطقه خاورمیانه متهم کند.
آقای قاسمی با بیاساس خواندن اتهام دخالت ایران در امور داخلی کشورهای منطقه، گفت که سیاست جمهوری اسلامی ایران بر مبنای اصول حسن همجواری، احترام متقابل و عدم دخالت در امور داخلی دیگر کشورها قرار دارد و انتظار دارد شورای همکاری خلیج فارس نیز به جای طرح بهگفته او اتهامهای تکراری و بی اساس، از مداخله در امور داخلی ایران از جمله تلاش برخی از اعضاء برای بهگفته او فتنه انگیزیهای فرقهای و مذهبی دست بردارد.
بهگزارش خبرگزاری صدا و سیما، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران هم روز ۱۸ آذرماه در دیدار با اعضای حزب لیبرال دموکراسی ژاپن گفت که حمایت عربستان سعودی از ترورسیم به خودش باز میگردد.
مقامهای عربستان هم پیشتر بارها ایران را به حمایت از تروریسم و ایجاد بیثباتی در منطقه متهم کردهاند.
روابط ایران و عربستان به دنبال اشغال اماکن دیپلماتیک عربستان در تهران و مشهد بهدست گروهی از بسیجیها قطع شد. گروهی از بسیجیهای معترض در اسفندماه در اعتراض به اعدام شیخ نمر النمر روحانی منتقد شیعه در عربستان، به سفارت و کنسولگری سعودی در تهران و مشهد حمله کردند.
پس از آن پروازهای مستقیم بین تهران و ریاض هم متوقف شد و عربستان بهطور یکجانبه روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد. بهدنبال این مسئله امسال زائران ایرانی نتوانستند به حج بروند.