آیا رهبری انقلاب ایران به سرقت رفت؟
آنانکه می‌گویند آری -از جمله- یادآوری می‌کنند که ترکیب تشکل‌ها و گرایش‌های سیاسی و صنفی که در سال‌های پیش از انقلاب نظام شاهنشاهی را به چالش می‌کشید بسیار رنگارنگ و متنوع بود -از طیف‌های مختلف مصدقی گرفته تا طیف‌های گوناگون روحانیت سیاسی و گرایش‌های مختلف چپ، و از ملی-مذهبی و نظریه‌پردازان جدید مذهبی-سیاسی تا پیروان انواع مارکسیسم (از حزب توده تا مخالفان مائوئیست و تروتسکیست این حزب)، و البته اسلامگرایان حامی آیت‌الله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران؛ و از لحاظ صنفی: از دانشجویان، دانشگاهیان، مهندسان، پزشکان، کانون نویسندگان، کانون وکلا، وکلای پیشرو و نویسندگان نامه‌های انتقادی سرگشاده بلند و کوتاه گرفته تا هیئت‌های مذهبی و طلاب مخالف.
آیا رهبری انقلاب ایران به سرقت رفت؟
آنانکه می‌گویند نه رهبری انقلاب سرقت نشد -از جمله- استدلال می‌کنند که با ممنوعیت فعالیت احزاب قدیمی، مثل تشکل‌های ریشه‌دار در جبهه ملی و حزب توده، و با سرکوبی سازمان‌های چریکی مثل فداییان و مجاهدین خلق تا سال ۱۳۵۵ از طرفی، و با گسترش شبکه مساجد و نهادهای مرتبط سنتی و مذهبی در سراسر ایران در دهه ۱۳۵۰، و بیرون راندن آیت‌الله خمینی از عراق تحت فشار حکومت ایران و باز شدن پای او به پاریس از طرف دیگر، به مرور از پایگاه اجتماعی احزاب و اصناف برآمده از طبقات متوسط تحصیل‌کرده یا کارگری مدرن کاسته شد، و فضا آماده شد تا روحانیت سیاسی حامی آیت‌الله خمینی، با همکاری بازاریان ناراضی و دانشجویان و جوانان همسو، تهیدستان شهری و «از ده رانده‌ها و در شهر مانده‌ها» را سازماندهی کند، و رهبری اعتراض‌های فراگیر را در دست بگیرد، و اعتراض سرکوبی‌شده سنتی‌های مذهبی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ را در ابعادی بزرگتر بازسازی کند.
هر دو طرف البته استدلال‌های دیگری هم دارند. اما آیا رهبری انقلاب ایران به سرقت رفت یا نه؟
در دومین برنامه از حد معمول طولانی‌تر «دیدگاهها» ویژه ۴۰ سالگی انقلاب ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ این پرسش را با چهار میهمان میزگرد که زنده و مستقیم روی خط تلفن استودیوی رادیو فردا بودند، در میان گذاشتیم:
- مهدی نوربخش استاد روابط بین‌الملل دانشگاه هریزبرگ آمریکا، عضو نهضت آزادی ایران و از بنیانگذاران وبسایت زیتون که ۴۰ سال پیش در خارج از ایران با گرایش ملی-مذهبی در انجمن اسلامی دانشجویان در آمریکا فعال بود.
- مهرانگیز کار حقوقدان، نویسنده و فعال مدافع حقوق بشر و حقوق زنان ساکن واشینگتن دی سی که ۴۰ سال پیش در ایران از آینده انقلاب به رهبری آیت‌الله خمینی به دیده تردید می‌نگریست.
- مهران مصطفوی استاد رشته شیمی فیزیک در پاریس، و پناهجو در همین شهر در ۳۸ سال گذشته و فعال سیاسی خواستار استقرار جمهوری ایران که ۴۰ سال پیش در ۱۶ سالگی در صف معترضان از جمله در تظاهرات معروف ۱۷ شهریور در میدان ژاله بود.
- و محمد امینی، پژوهشگر تاریخ ساکن کالفرنیا، از چهره‌های شاخص فعالیت‌های دانشجویی خارج از کشور که ۴۰ سال پیش در ایران از حامیان دولت شاپور بختیار بود و یکی از سازمان‌دهندگان نخستین راهپیمایی زنان علیه حجاب اجباری.
حاصل ترکیب و ترتیب پاسخ دادن این میهمان‌ها که یکی در میان در پاسخ به پرسش اصلی برنامه، آری و نه گفته‌اند، مناظره جذابی شده است؛ شبیه‌بازی تنیس چهارنفره یا دو به دو.
