ماهها و شاید سالها بود که خبری از روابط دو کشور ایران و گرجستان منتشر نشده بود تا آنکه هفته گذشته خبرگزاری‌های ایران از سفر سه روزه رییس کمیسیون روابط خارجی پارلمان گرجستان به تهران خبر دادند.
در جریان این سفر رییس مجلس شورای اسلامی، علی لاریجانی گفته بود که ایران هیچگونه محدودیتی در گسترش همکاری‌ها با گرجستان قائل نیست. رییس قوه مقننه ایران افزوده است که بسترهای مناسبی در بخش های انرژی و صنایع در ایران و گرجستان جهت گسترش همکاری‌های دو کشور وجود دارد که می توان با فعال کردن بخش‌های خصوصی فصل نوینی در روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور گشود.
درباره روابط ایران و گرجستان، رادیوفردا با تِدو جاپاریدزه، رییس کمیسیون روابط خارجی پارلمان گرجستان که به تازگی از تهران بازگشته، گفتگو کرده است.
آقای جاپاریدزه، سفر خود را به تهران چگونه ارزیابی می کنید؟
من به عنوان رییس کمیته روابط خارجی پارلمان گرجستان، توسط همتای ایرانی خود به تهران دعوت شده بودم. اگر بخواهم خیلی کوتاه این ارزیابی را ارائه کنم این است که سفری هیجان انگیز ، مفید و با دورنما بود.
من پیشتر در سال ۱۹۹۳ به همراه پرزیدنت شواردنادزه به تهران رفته بودم ، و این بار که به این شهر رفتم، کاملا با مکانی متفاوت و بسیار پویا مثلا در زمینه اقتصاد و بازرگانی مواجه شدم. در هتلی که ما اقامت داشتیم من تقریبا تمام پرچم های اروپایی را دیدم و بسیاری از زبانهای اروپایی در خیابانها و هتلهای تهران شنیده می شد. ایران ، کشوری خاص برای گرجستان است و این نه فقط به دلایل جغرافیایی بلکه مربوط به تاریخ مشترک طولانی بین دو کشور است.
در برخی از وبسایت های گرجی به نقل از شما نوشته شده که سفر به تهران، نه تنها سفری خوب و مفید بلکه سخت هم بوده است. از چه جهت این سفر سخت بود؟
اولا من باید این را روشن کنم که این گفته ها در جلسه ای غیرعلنی در صحن پارلمان مطرح شد، و بعد متوجه شدم که خبرنگاری این صحبتهای غیرعلنی من را منتشر کرده است. اما به هر حال چرا من این حرف را زدم ؟
گفتم سفر هیجان انگیز بود به دلیل دیدارهای استراتژیک و مهم با رییس مجلس ایران، آقای لاریجانی، و همتای خودم و همچنین وزارت خارجه و شورای امنیت ملی داشتم. اما وقتی من از سختی حرف زدم منظور از طرف گرجی بود. این اولین سفر هیئاتی از گرجستان به ایران، از سال ۲۰۱۰ بود. در نتیجه روابط دو جانبه گویی منجمد شده بود و به این دلیل سفر هر مقام گرجی ای به ایران کار سختی بود چرا که ما اطلاعات و دانش کافی نداشتیم. و ما به ایران رفتیم تا ببینیم که اوضاع چگونه است و رویکرد استراتژیک چگونه است.
ما در این ۵ سال تقریبا ایران را کنار گذاشته بودیم، و من دلیل آن را نمی دانم. من نمی خواهم از دولت پیشین گرجستان انتقاد کنم، ولی به دلایلی که برای من روشن نیست، این کشور کوچک در جنوب قفقاز، روابط درستی با ایران که قدرت منطقه ای محسوب می شود، نداشته است. اما از سوی ایران سفر سختی نبود، برعکس، آنها بسیار دوستانه، گرم و با احترام برخورد کردند. مطمئننا ما درباره مسائل مختلفی صحبت کردیم که شاید خب برخی از آنها هم موضوعات آسانی نیستند.
حال که شما به ایران رفته اید، آیا این بدین معناست که در سیاست خارجی دولت کنونی گرجستان در قبال ایران تغییر رویکرد ایجاد شده است؟
بسیاری مسائل در سیاست گذاری های دولت تازه گرجستان تغییر کرده است و این شامل روابط با ایران نیز می شود. تغییری که از آن صحبت می کنم، سه عنصر مشخص دارد: واقع گرایی، پراگماتیسم و سومی بازگشت درک رئال پولیتیک منطقه ای است. بدین معنی که این فقط مهم نیست که گرجستان چه خوب و زیباست، مهم این است که در کجا و در چه جغرافیایی و با چه پیچیدگی هایی واقع شده است. دولت پیشین، گویی گرجستان را مرکز دنیا قلمداد می کرد اما حال رویکرد این است که گرجستان به عنوان عضوی از یک منطقه و پس از آن امور جهانی باشد و نه برعکس. در نتیجه روابط با همسایگان خصوصا ایران، نه فقط برای گرجستان بلکه برای جامعه بین المللی مهم است.
ایران هم در یکسال گذشته سعی در ترمیم رویکردش در زمینه سیاست خارجی داشته است. هیات های اروپایی زیادی این روزها به تهران می روند. و البته همه اینها در زمانیست که ایران در گیر مذاکرات هسته ای است. رابطه تفلیس با تهران تا چه حد به حل مناقشه هسته ای وابسته است؟
ما به دقت نظاره گر گفتگوهای ایران و پنج به علاوه یک هستیم. چرا که هر اتفاقی که برای روابط ایران و جامعه بین المللی از جمله آمریکا و اروپا بیفتد، در حوزه قفقاز جنوبی هم تاثیرگذار خواهد بود و شکل و شمایل منطقه ما را نیز تغییرخواهد داد. ما پیش از سفر و در طی سفر از مقام های ایرانی یک خوش بینی محتاطانه را در مورد حل مناقشه هسته ای شنیدیم. توقعات بالاست، و در عین حال واقعگرایانه و پراگماتیک است. ما باید صبر کنیم و منتظر بمانیم، این مذاکراتی حساس است و طول می کشد و پیش بینی نتیجه آن کار آسانی نیست.
اما هر آنچه که من از بازیگران متعدد بین المللی از جمله آمریکایی، اروپایی و ایرانی شنیدم، همگی حاکی از یک خوشبینی محتاطانه بوده است. و من امیدوارم که این مذاکرات به پایان برسد اما باید صبور بود. موضوع دیگری هم که در گفتگو با مقامهای ایرانی مثبت بود این بود که آنها درک می کردند که چرا ما به روابط با اتحادیه اروپا تمایل داریم اما در عین حال از تمایل خود به روابط تجاری با گرجستان سخن می گفتند و مثلا من از مقام های ایرانی می شنیدم که چرا گرجستان مثلا از توافق اقتصادی ای که اخیرا با اتحادیه اروپا امضا کرده، برای پیشبرد روابط تجاری در منطقه و با همسایگان استفاده نمی کند. این را هم باید اضافه کنم که مذاکره کنندگان ایرانی بسیار پراگماتیک هستند ، در لفافه مذاکره می کنند و نگرانی ها و چالش های خود را نیز دارند که در عین حال باید ما را متحد نیز بکند. مانند بروز گروه خلافت اسلامی و تروریسم در منطقه. موضوعاتی که ایران آنها را برای ثبات خود و منطقه خطرناک قلمداد می کند.
شما اشاره کردید که از سال ۲۰۱۰ تا هفته پیش که شما به تهران رفتید، نوعی انجماد در روابط بوده است. این در حالیست که در همین سالها تصمیم به رفع ویزا برای ایرانیانی که می خواستند به گرجستان روند اعمال شد، و در هفته های اخیر بود که این محدودیت بار دیگر اعمال شد. موضوعاتی که مشکلاتی را برای ایرانی ها ایجاد کرده است. آیا در این سفر صحبتی در اینباره با مقام های ایرانی شد؟
مسلم است. دست بر قضا اقدامات تازه در زمینه ویزا برای ایرانیان، دقیقا در همان روز سفر ما به تهران، اجرایی شد. در نتیجه صحبتهای زیادی در این زمینه در تهران داشتیم. باید بگویم که این موضوعی حساس است و ما می دانیم که به دلیل این تصمیمات جدید مشکلاتی برای ایرانی ها به وجود آمده است. اما وقتی ما توافق با اتحادیه اروپا را در ماههای گذشته امضا کردیم، یکی از مسائلی که باید به آن رسیدگی می کردیم، این آمد و شدها به کشورمان بود.
اما آنچه می توانم بگویم این است که اگر چه قطعی نیست، اما مقام های ایرانی و گرجی در آینده نزدیک دیدارهایی را در این زمینه انجام خواهند داد تا درباره راههای تسهیل سفر ایرانی ها چه بازرگانان و چه گردشگران گفتگو کنند. به نظرم با توجه به این سابقه تاریخی روابط، ما باید در هر حالتی تصمیمات حساب شده اتخاذ کنیم. نه مانند دولت پیشین که به یکباره دست به رفع ویزا زد و حال هم باید کاری کنیم که راه ایرانی ها برای آمدن به گرجستان سد نشود. اینها مسایلی فنی است. مثلا ما باید کنسولگری های بیشتری در شهرهای مختلف ایران داشته باشیم تا رابطه میان دو کشور دوست، راحتتر شود.
سفر مقام های گرجی به ایران در آینده نیز آنطور که در اخبار آمده، با سفر رییس پارلمان گرجستان پی گرفته خواهد شد. درست است؟
بله رییس پارلمان، آقای اوسوپاشویلی، توسط همتایش به تهران دعوت شده که این سفر در ماه دسامبر انجام خواهد شد. به نظرم در آینده شاهد سفرهای بسیاری میان هیات های ایرانی و گرجی خواهیم بود. باید بگویم که با وجود همه پیچپیدگی ها رویای من این است روابط گرجستان و ایران روزی نمونه ای از یک رابطه منطقه ای موفق باشد. رابطه ای نزدیک و شفاف در زمینه های مختلف اقتصادی،تجاری و بازرگانی که نه تنها به سود ایران و گرجستان باشد، بلکه بازیگران منطقه ای و سایر کشورهای نیز از آن استفاده کنند. من خوشحالم که قدم اول در این زمینه را بعد از سالها من برداشتم ، زمان خواهد برد، اما قدم اول به نظرم قدم در راه درستی بوده است.
