«نفتکش هندی در چند نوبت آب‌های ایران را آلوده کرد»

مقام های ایرانی که پیشتر بر غیر سیاسی بودن توقف نفتکش هندی تاکید کرده بودند، می گویند تخلف کشتی نفتکش هندی محرز شده است. از سوی دیگر رسانه های هند گزارش می دهند که گروههای بازرسی به ایران رفته اند تا این موضوع را بررسی کنند و آنطور که روزنامه وال استریت جورنال نوشته است، ‌مقام های هندی همچنان به عدم اقدام به تخلیه آب آلوده توسط نفتکش هندی تاکید می کنند.

این نفتکش که هم اکنون در بندرعباس متوقف شده است،‌ بیش از دو هفته پیش در آب‌های خلیج فارس توسط نیروهای ایرانی توقیف شده است. اقدامی که با هشدار دفتر بحرینی مرکز کمک های متقابل در موارد اضطراری در دریا یا همان ( مِماک ) انجام شده است. سازمانی که کشورهای ایران، بحرین، عراق، عربستان، قطر، کویت، عمان و امارات از اعضای آن هستند و برای حفاظت از آبهای مشترک بین خود تلاش می کنند.

رییس مِماک در بحرین، کاپیتان عبدالمنعم جناحی در گفتگویی اختصاصی با رادیو فردا از تخلف این نفتکش هندی، نحوه شناسایی آن و فعالیت کشورها برای حفظ سلامت ِ آب‌های مشترک گفته است.

کاپیتان جناحی، اگر ممکن است ابتدا مروری بر فعالیت های مرکز کمک های متقابل در موارد اضطراری در دریا ( مِماک) داشته باشیم.

مماک سازمانی است که متعلق به یک کشور نیست بلکه مجموعه ای کشورهای بحرین،‌ایران، عراق،‌ عربستان سعودی، قطر ،‌کویت، عمان و امارات متحده عربی است. این سازمان نتیجه کنوانسیونی است که در سال ۱۹۷۸ ( ۳۵ سال پیش) توسط همه کشورهای عضو امضا شده است و مماک پروتکلی از این کنوانسیون است. کار اصلی ما حفاظت از آبهای مشترکمان است و در کنار آن برنامه های متعدد آموزشی و آماده سازی داریم و همچنین بر وضعیت این آبها نظارت می کنیم.

آیا تخمینی دارید از میزان نقض حقوق این آب ها ، منظورم مثلا آلودگی آب است؟

ما در سال ۱۹۹۹ میلادی،‌ چیزی حدود ۱۵۵ هزار تن نفت در این آبها اندازه گیری کرده بودیم، که بیشتر در پی حادثه و برخی اوقات به صورت عمدی وارد آب شده بود. کشورهای منطقه که اعضای مِماک یا سازمان های منطقه ای برای حفاظت از از محیط زیست دریایی بودند، حدود ۱۵ سال تلاش کردند تا قطعنامه ای از سوی سازمان بین المللی دریانوردی صادر شود، و این منطقه دریایی به عنوان یک منطقه خاص شناخته شود.

این منطقه آبی از اروند رود شروع می شود و مرزهای آبی ایران و پاکستان را از شمال شامل می شود،‌ و از جنوب به مرز آبی یمن و عمان ختم می شود. این آبها منبع اصلی همه ما هستند چه از لحاظ موجودات زنده ِ این آبها و چه از لحاظ منابع نفت و گاز. و پنجاه درصد منابع جهان از همین منطقه تامین می شود. در سال ۲۰۰۵ میلادی تنها ۲۸ هزار و پانصد کشتی که بیشتر تانکر بودند از تنگه هرمز عبور کردند. این رقم در سال ۲۰۱۲ میلادی به دو برابر و به رقم ۴۶ هزار و نهصد کشتی رسیده است.

این رقم سالانه عبور کشتی هاست؟

بله سالانه. البته پیش بینی ما شصت هزار کشتی در سال ۲۰۱۲ بود اما به دلیل بحران مالی و مسایل دیگر، این رقم کمتر شد. حال با این رقم بالا و با توجه به میزانی که پیشتر از نفت داخل آب گفته بودم، ما تلاش کردیم که میزان نظارت و همکاری را افزایش دهیم و موفق شدیم که رقم میزان آلودگی را به بیست هزار تن برسانیم که هنوز رقم بسیار بالایی است.

ما توافق کردیم که اگر در آبهای هر کدام از کشورها خلافی صورت گرفت،‌ این مشکل را بین کشورهای عضو مماک و صاحبان کشتی ها حل می کنیم و به صورت عمومی گزارش نمی شود، اما اگر کسی به حرف ما گوش نداد یا بار دیگر اقدام به عمل خلاف کرد، ما آن را رسانه ای خواهیم کرد.

آیا نفتکش هندی یک مثال از این گونه برخورد بود؟

​ما در حال نظارت بر نحوه عمل تانکر هندی چه از طریق ماهواره و چه از طریق دریا بودیم. کشتی در صبح آن روز مقداری نفت در آب تخلیه کرد. و بار دیگر در هنگام شب هم مقداری نفت به آب ریخت. نیروی دریایی ما با آنها در ارتباط بود. چرا که برخی اوقات پیش می آید که کشتی ها از اینکه در حال به آب ریختن نفت هستند اطلاع ندارند.

اما نفتکش هندی به درخواست ما برای ارتباط پاسخ نداد. در نتیجه ما به بررسی اقدامات این کشتی ادامه دادیم و آن را از زمانی که نفت را در بصره دریافت کرد و به راه افتاد و سپس توسط نیروهای ایرانی توقیف شد،‌ دنبال می کردیم. در طول این زمان مکاتبات فراوانی بین مِماک، ایران و عراق و سایر اعضا در جریان بود.

و این نفتکش دقیقا در مرز دریایی کدام کشور بود؟

در حوزه آبی ایران بود. دقیقا می توانم بگویم که در منطقه انحصاری اقتصادی ایران بود. در نتیجه بررسی این موضوع تحت قانون ایران انجام می شود و البته در کنار قانون منطقه ای ، و از همین رو ایران این کشتی را توقیف کرده است.

اگر چه ما نظام دیگری هم داریم که مثلا اگر کشتی ای در آبهای عمان خلاف کند و وارد آب کویت شود، کویت این کشتی را توقیف خواهد کرد.

مقام های ایرانی می گویند که این آب توازن نفتکش بوده است که آب را آلوده کرده است. لطفا توضیح بدهید که این آب چیست و چگونه می تواند به آلودگی بیانجامد.

مشکلی که در این زمینه داریم،‌این است که آبی که تخلیه شده،‌آلوده به نفت هم بوده است. البته در مناطق مخصوص، مثل منطقه تحت نظارت ما، تخلیه آب توازن به طور کلی باید صفر باشد. مشکلی که با آب توازن وجود دارد این است که این آب می تواند به اکوسیستم آب ضربه بزند و موجودات آب زی را از یک دریا به دریای دیگر منتقل کند.

این اتفاق در دریای خزر هم میافتد و ایران از آن به شدت ضربه دیده است. ایران سالانه حدود ۵۰ میلیون دلار خسارت به این دلیل متحمل می شود. و این خسارت به دلیل وجود یک نمونه از عروس دریایی رخ داده که در تخلیه آب توازن پاک از طریق اقیانوس اطلس و از طریق رودخانه ها به دریای خزر راه پیدا کرده است و به شدت به صنعت تولید خاویار در خزر ضربه زده است.

در نتیجه یک آلودگی از نفت است و دیگری از تخلیه توازن پاکیزه به وجود می آید. قانون درباره منطقه ما کاملا روشن است ، که آب توازن ِ پاک، باید ۲۰۰ مایل بیرون از دریای عرب و در عمق حداقل ۵۰ متر تخلیه شود.

مقام های مسئول در ایران میزان آلودگی تولید شده توسط نفتکش هندی را ۱۰ مایل اعلام کرده اند . آیا شما این رقم را تایید می کنید؟

بله. من تایید می کنم که دامنه ای ده مایلی از لکه نفتی در هنگام حرکت این نفتکش قابل رویت بود.

رهایی از چنین لکه ای چقدر به طول می انجامد؟

روال کار اینگونه است که نزدیکترین کشور به محل لکه، از مواد جدا کننده استفاده می کند؛ شش نوع مختلف از این مواد وجود دارد که برای لکه های نفتی ای که عمق آن بیشتر از ۱۰ متر است استفاده می شود. تصور کنید که هر روز همه کشورهای عضو در حال استفاده از قایق ها و این مواد برای مبارزه با نفت استفاده می کنند.

این لکه ها نباید به مناطق ساحلی ما برسد، چرا که این مناطق مانند گهواره ای طبیعی هستند که منابع طبیعی ما از جمله ماهی ها را در آغوش گرفته اند. و ما در طول زمان در صنعت ماهیگیری بسیار ضرر کرده ایم. پنج سال پیش صادرات ماهی و میگوی کشورهای مماک بیش از نیم میلیارد دلار بود، و امروز به سیصد میلیون دلار کاهش پیدا کرده است. در نتیجه ما باید برای نسل های بعدی خود از این منطقه حفاظت کنیم.

روز چهارشنبه رسانه ها اعلام کردند که ایران درخواست غرامتی یک میلیون دلاری کرده تا نفتکش هندی را آزاد کند. آیا شما این رقم را منطقی ارزیابی می کنید؟‌

ابتدا این رو باید اضافه کنم که در مناطق ساحلی، ۵۰ سال طول می کشد تا آثار ناشی از یک لکه نفتی به طور کامل از بین برود. از جنگ خلیج فارس بیش از بیست سال می گذرد اما هنوز امواج آلودگی را به سمت سواحل عربستان روانه می کنند. هنوز برنامه ها و پروژه های چند میلیون دلاری در جریان است .

در نتیجه اگر به تلاش هایی که در این زمینه می شود و اهمیتی که منابع طبیعی این منطقه دارد نگاه کنیم، به نظرم رقم یک میلیون دلار متاسفانه باید بگویم، رقمی بسیار کم است و باید بیشتر از آن باشد. چون اگر آثار این نفت را بر آب، موجودات آبزی و انسان ها بررسی کنیم، رقم بسیار بالاتر خواهد بود. مثال این موضوع عربستان سعودی است که در طول دو دهه گذشته رقمی بیش از صد میلیون دلار خرج کرده تا با آثار منفی آلودگی آبهایش مقابله کند.