آسمان غبارآلود این روزهای ایران و گرد و خاک غلیظی که دیگر فقط به چند شهر منحصر نمی‌شود، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست را راهی مجلس کرده است. نمایندگان در هفته گذشته پای سخنان معصومه ابتکار نشستند که از کمبود بودجه برای مقابله با ریزگردها می‌گفت و تاکید می‌کرد، با بودجه امروز در دست این سازمان مبارزه با کانون‌های ریزگردهایی که تقریبا ۸۰ درصد کشور را کم و بیش پرکرده‌اند، ۳۰ سال زمان لازم دارد.
معصومه ابتکار مدت‌هاست که می‌گوید یکی از خاستگاه‌های این پدیده گرد و غبار یا ریزگردهایی که امان مردم ایران را بریده، خارجی است. منظور او کشور همسایه ایران است. عراق که سال‌هاست درگیر جنگ است و بعد از تجربه چند جنگ حالا درگیر شبه‌نظامیان خلافت اسلامی است. معصومه ابتکار در صحن علنی مجلس، گفت عراق هشت میلیون هکتار کانونی بحرانی گرد و غبار دارد که بخش زیادی از آن به سمت ایران روانه می‌شود.
به گفته خانم ابتکار، عربستان ۱۱ میلیون هکتار «کانون بحرانی» گرد و غبار دارد و جنوب این کشور از کانون‌های گرد و غبار در منطقه است. او اردن و سوریه را هم در انتقال ریزگردها به ایران واسطه قوی و پررنگی دانسته است. شاید سخنان او با عدد و رفم در صحن علنی مجلس باعث شد که علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی بگوید نیاز به اجرای فعالانه‌تر دیپلماسی محیط زیست است.
اما این سیاست‌ورزی زیست محیطی برای همراهی با کشوری درگیر جنگ مثل عراق چقدر امکان‌پذیر است؟ آنطور که خانم ابتکار از مذاکره تلفنی‌اش با وزیر محیط زیست عراق می‌گوید، تمام کانون‌های اصلی گرد و غباری که استان‌های غرب ایران را تحت تاثیر قرار داده در اختیار گروه خلافت اسلامی یا داعش است. وضعیت رابطه ایران با عربستان هم که روشن‌تر از آن است که مسئولان را برای موضوعی مثل محیط زیست پای میز مذاکره بنشاند.
این برنامه را به صورت کامل بشنوید:
معصومه ابتکار چندی پیش در صفحه اینستاگرامش نوشت، کشورهای عراق، سوریه و عربستان همواره منشاء طوفان‌های موسوم به گرد و غبار عربی بوده‌اند و این پدیده جدیدی محسوب نمی‌شود، اما به گفته او در سال‌های گذشته به دلیل خشکسالی‌های پیاپی، افزایش دما و گرمایش زمین، همچنین جنگ و مناقشه در این مناطق، گرد و غبار چند برابر شده است. اما در کنار این کشورها، ایران کشور ترکیه را هم متهم می‌کند، از چند دهه پیش با احداث سدهای عظیمی که مانع ورود سهم آب سوریه به آن کشور شد، نقش مهمی در کاهش شدید منابع آب دجله و فرات داشته و اثر عمیقی بر خشکی سوریه و عراق گذاشته است. این را محمد درویش، مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان محیط زیست، هم مطرح کرده و گفته ترکیه باعث تشدید پدیده ریزگردها در کشورهای منطقه شده است.
اما به فرض که دست مسئولان ایران از به کارگرفتن مسئولان کشورهای همسایه که درگیر خلافت اسلامی هستند، کوتاه باشد. داخل کشور چه می‌توان کرد؟ آنطور که مسئولان می‌گویند، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در دو دوره گذشته کوچک‌ترین اهمیتی به مسایل محیط زیستی نداده‌اند و فقط به نشانه اعتراض به وضعیت هوای آلوده و هجوم ریزگردها در صحن مجلس ماسک بهداشتی به صورت زده‌اند.
بودجه محیط زیست ایران به ویژه در سال‌های گذشته محل بحث بوده است. رئیس این سازمان می‌گوید بهارستانی‌ها از سر مهر با پیشنهادها و طرح‌های سازمان حفاظت محیط زیست برخورد نمی‌کنند، بهایی به این مسایل نمی‌دهند ولی برای مقابله با کانون‌های گرد و غبار بیش از هشت میلیون هکتار از بیابان‌های ایران باید مدیریت شوند که بودجه‌ای برایش درنظر گرفته نشده است. ردیف بودجه‌های کلان دستگاه‌های متعدد در مقایسه با بودجه ناچیز محیط زیست موضوع بحث صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی در تهران در نشستی به آن پرداخت:«لایحه هوای پاک و لایحه حفاظت از خاک در مجلس نهم تصویب نشد. حالا رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از نماینده‌های مجلس دهم خواست دست‌کم این لایحه‌های پادرهوا را تصویب کنند تا کمی دست این سازمان برای مقابله با آب و هوای آلوده کشور باز شود.»
