سخنان حسن روحانی در مشهد که طی آن به صراحت از خروج اقتصاد ایران از رکود خبر میداد، موضوع یادداشتهایی از تحلیلگران اقتصادی ایران در هفته جاری بود که بر این باورند برای خروج اقتصاد ایران باید به نرخهای بالاتر رشد اقتصادی استنادکرد، خلاصهای از چند یادداشت و تحلیل منتشره شده در نشریات ایران را با همین موضوع، در ادامه همخوان کردهایم:
اقتصاد دولتی ایران؛ بیروح و بیجان
علی قنبری، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، در یادداشتی که در روزنامه اعتماد منتشرشده است به روند کاهشی تورم در ماههای گذشته اشارهکرده است اما در عین حال تأکید میکند که رسیدن نرخ رشد اقتصادی به نیم یا یک درصد نشانه خروج اقتصاد ایران از رکود نیست.
به نوشته آقای قنبری، زمانی میتوان ادعای خروج از رکود داشت که به رشد معقول و منطقی موردتوجه سند چشمانداز ۲۰ ساله رسید که در این سند به رشد هشت درصد برای اقتصاد ایران اشارهشده است.
این اقتصاددان پس از آن، توضیح داده است که با داشتن اقتصاد دولتی که حاکم بر کشور بوده و یک اقتصاد بیروح و بیجان است نمیتوانیم به رونق اقتصادی دستیابیم پس باید تحولی در دولت ایجاد شود و میزان دولت کوچک شود. دولت چابک شود، هزینههای جاری دولت و نیروهای غیرضروری کاهش یابد و دولت به عنوان یک دولت به نوشته آقای قنبری، «دنیای امروز دنیایی است که در آن دولتها کوچک و چابک و هدایتگر هستند و بخش خصوصی حرف اول را در اقتصاد میزند.»
این استاد اقتصاد دانشگاه، در ادامه به ناتوانی بخش خصوصی در ایران اشاره کرده است که به نوشته آقای قنبری، تنها راه درمان ناتوانی بخش خصوصی این است که «دولت پای خود را از اقتصاد بیرون بگذارد و بخش خصوصی را در عرصههای مختلف اقتصادی تقویت کرده و موجب ارتقای جایگاه این بخش شود.»
او تأکید کرده که «محور توسعه در دنیای امروز دولتها نیستند بلکه بخش خصوصی است و جلب سرمایهگذاری بخش خصوصی داخلی و خارج از کشور میتواند ایران را به سمت توسعه و رفاه عمومی هدایت کند.»
البته او شرطهایی را نیز برای بخش خصوصی موردنظر خود برمیشمرد از جمله آنکه «دانشبنیان بوده، درونزا و بروننگر باشد و به مسئله رقابت و مزیتهای نسبی، کارایی و بهرهوری توجه داشته باشد و با گسترش هزینههای جاری شدیداً مقابله کند و بتواند برنامههای زیربنایی و توسعهای را در کشور سرمشق پیشرفت و رونق کشور قرار دهد.»
خروج از رکود؛ ادعایی قابل تامل
محمود جامساز، اقتصاددان و صاحبنظر مسائل اقتصادی ایران، در تحلیلی با اشاره به نرخهای تورم و بیکاری که بهزعم او بهرغم کاهش یافتن، همچنان دو رقمی هستند، پرسیده است که دولت به استناد کدام آمار و ارقام اقتصادی، از خروج اقتصاد ایران از رکود سخن به میان آورده است؟
پرسشی که آقای جامساز در این یادداشت که در روزنامه آرمان منتشر شده، مطرح کرده است متناظر به اظهارات حسن روحانی در مشهد است که گفته بود اقتصاد ایران از رکود خارجشده است.
به نوشته این صاحبنظر مسائل اقتصادی، «چگونه هنوز لایحه برونرفت از رکود بدون افزایش تورم در مجلس مورد بررسی قرار دارد و هنوز سیاستهای دولت در این خصوص اجرایی نشده است. از رکود عبور کردهایم؟»
آقای جامساز، ادعای رئیس جمهوری ایران مبنی بر خروج از رکود را قابل تأمل خوانده و مینویسد: «مگر آنکه دولت محترم تعریف جدیدی از وضعیت رکود ارائه دهد زیرا در تمام متون اقتصادی صرف نظر از نوع نظام اقتصادی زمانی که تورم و بیکاری هر دو توأمان دارای نرخهای بالا و دو رقمی هستند، رکود بر اقتصاد حاکم است.»
این کارشناس اقتصادی تأکید میکند که «یادمان باشد، دولت همواره یک نهاد همهکاره و دانای مطلق نیست بلکه بخش خصوصی را با عنوان یک نهاد بااستعداد و باانگیزه در زمینه تولید و تجارت وابسته به آن برای کسب سود در کنار خود دارد که در نهایت این بخش میتواند باانگیزه افزایش رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال و درآمد ملی به نفع مصالح ملی عمل کرده و همراه با دولت، اقتصاد را از بنبست کنونی نجات دهد.»