یادداشت‌ها و تحلیل‌های منتشرشده در روزنامه‌ها و وب‌سایت‌های ایرانی در هفته جاری، به بهانه آغاز چهارمین سال اجرای برنامه هدفمندی یارانه‌ها، عمدتا به این موضوع اختصاص داشت که در ادامه خلاصه‌ای از چند یادداشت منتشر شده در هفته جاری را هم‌خوان می‌کنیم:
دولت بازنگری كند
عیسی کلانتری، وزیر کشاورزی دولت اکبر هاشمی رفسنجانی، در یادداشتی که برای روزنامه «آرمان» نوشته بر لزوم بازنگری در قانون هدفمندی یارانه‌ها، تاکید کرده‌است.به نوشته دبیر خانه کشاورز، با شیوه اجرایی که تاکنون هدفمندی یارانه داشته است، دهک‌های اول و دوم جامعه بیشترین سود را از آن برده‌اند.
آقای کلانتری در یادداشت خود تاکید کرده است که «هدفمندی یارانه‌ها و اعتباراتی که برای آن در نظر گرفته شده است، تاکنون آثاری مانند افزایش تورم، افزایش نقدینگی و کاهش قدرت خرید مردم را در پی داشته است» از این رو، او از دولت خواسته تا به فکر اصلاح طرح هدفمندی یارانه‌ها باشد.
وزیر کشاورزی دولت هاشمی رفسنجانی با اشاره به اینکه بخش تولید به رغم تصریح در قانون هدفمندی یارانه‌ها، از این یارانه‌ها نبرده است، نحوه اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، را اشتباه و معیوب توصیف کرد.
به نوشته آقای کلانتری، در پی اجرای این طرح، قیمت تمام شده محصولات کشاورزی افزایش یافته و همین موضوع اثرات بسیار منفی بر تولید محصولات کشاورزی برجا گذاشته است.
دبیر خانه کشاورز، در ادامه یادداشت خود به دیگر آثار منفی اجرای معیوب و اشتباه قانون هدفمندی یارانه‌ها اشاره کرده، اما به رغم برشمردن این آثار و تبعات، هدفمندی یارانه‌ها را در اساس، طرحی مفید و سود بخش خوانده است.
عیسی کلانتری در پایان اما تصریح می‌کند، در شرایط فعلی که هدفمندی یارانه‌ها نتوانسته به اهداف خود دست یابد، «نیاز به یک بازنگری جدی در مورد هدفمندی یارانه‌ها که تاکنون وجود داشته، حس می‌شود.»
دهک‌های بی‌محک
امیررضا خسروشاهی، دانشجوی دکترا در دانشگاه نورث وسترن آمریکا، با نوشتن یادداشتی در روزنامه «دنیای اقتصاد»، ادامه برنامه هدفمند کردن یارانه‌ها را، «مشکلی پیچیده»، توصیف کرده است.
این کار‌شناس اقتصادی با اشاره به کسری بودجه دولت برای اجرای این قانون، آن را عاملی برای به وجود آمدن تورمی ۴۰ درصدی عنوان کرده است.
او در عین حال با اشاره به رکود حاکم بر اقتصاد ایران، افزایش قیمت حامل‌های انرژی را نزد مردم «نامحبوب» توصیف کرده که به نوشته آقای خسروشاهی، در صورت اجرایی شدن با مقاومت و سختی روبرو خواهد شد.
این صاحب نظر اقتصادی در ادامه یادداشت خود تاکید کرده، آنچه قطعا هدف طرح هدفمندی یارانه‌ها نبوده، این است که دولت هر ماه به تمام ایرانیان مبلغ مشخصی پول پرداخت کند.
به نوشته آقای خسروشاهی، «پرداخت ماهانه مبلغ مشخص پول به همه جمعیت راه اداره اقتصاد یک کشور نیست و کاری نیست که علم اقتصاد یا حتی عقل سلیم توصیه کند و نمی‌تواند برای مدت طولانی قابل دوام باشد.»
این دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه نورث وسترن آمریکا، با انتقاد از توصیه برخی کار‌شناسان اقتصادی مبنی بر استفاده از دهک‌های درآمدی برای اصلاح و تغییر نحوه اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، بر این باور است که این دهک‌های درآمدی، بسیار لغزنده و تغییرپذیر است و پرداخت یارانه یا حذف افراد از شمول یارانه بگیران می‌تواند خود مبنای درآمدی و حضور خانوار‌ها در دهک‌های مختلف درآمدی را تغییر دهد.
به نوشته آقای خسروشاهی، همین موضوع ادامه اجرای این قانون را با مشکل مواجه می‌سازد.
این کار‌شناس اقتصادی برآورد هر ساله دهک‌های درآمدی را چاره ادامه یافتن یا حذف افراد و پیوستن گروههای جدید در آمدی به شمول یارانه بگیران می‌داند که البته به نوشته او پرهزینه، دشوار و ناممکن است.
آقای خسروشاهی در ادامه یادداشت خود، نتیجه گرفته است که دولت باید در اولین زمان ممکن، شیوه فعلی پرداخت یارانه به همه جمعیت را متوقف کند و طرحی نو در افکند.
این دانش آموخته اقتصاد در آمریکا، معتقد است که مساله تغییر هدفمندی یارانه‌ها، به غایت پیچیده است و اجرای آن به احتمال بسیار، فرای تجربه و تخصص موجود در داخل کشور است و لذا توصیه کرده که دولت «از تجربیات و دانش کار‌شناسان سطح جهانی مانند بانک جهانی بهره بگیرد.»
ماشین قراضه دولت یازدهم
وب سایت «خبرآنلاین» با انتشار یادداشتی به قلم مسعود نیلی، مشاور اقتصادی حسن روحانی به «مصائب» و مشکلات دولت یازدهم در احیای دوباره سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی پرداخته است.
آقای نیلی با ذکر مثالی «وضعیت فعلی را به ماشینی تشبیه کرده که به نوشته او «بد نگهداری شده است؛ این ماشین که راننده‌اش با شجاعت زیاد آن را جلو می‌برده و حتی روی دو چرخ هم بلند می‌کرده است، اکنون به دیوار خورده است؛ این ماشین الان راننده‌اش عوض شده است ولی قراضه است! حال به این ماشین قراضه گفته‌اند باید یک بیمار اورژانسی را به بیمارستان برسانی!»
این اقتصاددان در ادامه یادداشت خود تاکید می‌کند که «سازمان برنامه و بودجه در بهترین حالت، سال ۹۶ به قابلیت‌های لازم می‌رسد. ولی اصلی‌ترین مسائل کشور در فاصله سال‌های ۹۳ تا ۹۶ اتفاق خواهد افتاد که ما احتیاج به فکر و توان و قابلیت و این سازمان داریم.»
او سپس پرسش‌هایی را به این ترتیب مطرح کرده که «آیا این ماشین را می‌شود کنار گذاشت و این مریض را به یک دوچرخه سوار داد تا به بیمارستان برساند؟ یا اینکه این ماشین را تعمیر کرد و تا هرجا که رسیدیم، بیمار را برسانیم؟ یا اینکه آیا می‌شود در حین اینکه ماشین را در حین اشکالات فنی جلو ببریم و حین حرکت تعمیر کنیم؟»
آقای نیلی در بخش دیگری از یادداشت خود تصریح کرده‌است که «قبل از اینکه بخواهیم به مسائل اداری سازمان برنامه بپردازیم، اول باید به این مساله بپردازیم که اولا تصویر ما از آینده سازمان برنامه چیست و نقشه راه آن چقدر است تا یک سازمان با حداقلی از قابلیت‌ها ایجاد بشود؟»
او در پایان می‌نویسد: «البته در میان کار‌شناسان امر اتفاق نظر وجود دارد که این بازسازی کاری نیست که در یک سال و دو سال انجام شود و باید اندیشید که در این فاصله برای پرداختن به مسائل کشور چکار باید کنیم تا بتوانیم به نتیجه برسیم؟»
