به گفته مقامات آمریکا و روسیه روز پنجشنبه ۱۷ آذر بریتنی گراینر، ستاره بسکتبال زنان آمریکا که در روسیه به ۹ سال زندان محکوم شده بود با ویکتور بوت، یک دلال روسی اسلحه که در آمریکا زندانی بود، مبادله شد.
در شرایطی که به دلیل جنگ در اوکراین مناسبات واشینگتن و مسکو به شدت تیره شده است، تبادل این دو زندانی در مقطع کنونی برای دولت جو بایدن موفقیتی بزرگ به‌شمار می‌رود.
بریتنی گراینر، برنده دو مدال طلای المپیک با تيم ملی بسکتبال زنان آمریکا که به جرم حمل مواد مخدر به ۹ سال و شش ماه زندان محکوم شده بود مشهورترین زندانی آمریکا در خارج از این کشور بود.
خانم گراینر در دادگاه اذعان کرد که «سهوا و نه به عمد» کپسول‌های حاوی روغن حشیش برای سیگارهای الکترونیک را پیش از سفر به مسکو در چمدان خود گذاشته بود.
این دومین مورد از تبادل زندانیان بین آمریکا و روسیه طی هشت ماه گذشته است؛ به باور تحلیلگران صدور دستور آزادی ویکتور بوت ملقب به «تاجر مرگ» برای معاوضه با ستاره بسکتبال آمریکا نشان می‌دهد که دولت جو بایدن تا چه اندازه برای آزادی خانم گراینر از سوی افکار عمومی تحت فشار بوده است.
کاخ سفید ضمن تایید این خبر گفت که رئیس جمهوری آمریکا تلفنی با بریتنی گراینر صحبت کرده است. آقای بایدن نیز در توئیتی نوشت: «دقایقی پیش با بریتنی گراینر صحبت کردم. او در وضعیت امن و در هواپیما بود و به زودی به خانه باز می‌گردد.»
وزارت خارجه روسیه نیز در بیانیه‌ای که توسط رسانه‌های این کشور منتشر شد خبر تبادل زندانیان در ابوظبی را تایید کرد و گفت ویکتور بوت عازم روسیه شده است.
مذاکرات برای تبادل این دو زندانی از ماه‌ها پیش آغاز شده بود و مقامات دو کشور در هفته‌های اخیر در مورد موفقیت آن ابراز خوش‌بینی کرده بودند.
جو بایدن حدود یک‌ماه پیش ابراز امیدواری کرده بود که پس از انتخابات میان دوره‌ای آمریکا مسکو با تبادل زندانیان موافقت خواهد کرد. یک مقام ارشد دولت روسیه نیز هفته پیش گفت که توافق در این زمینه تا پیش از پایان سال میلادی جاری محتمل است.
دولت آمریکا در ماه‌های گذشته همواره تاکید کرده بود که هدف این مذاکرات آزادی خانم گراینر و پائول ویلن، یک شهروند دیگر آمریکایی است که از دسامبر ۲۰۱۸ به جرم «جاسوسی» در روسیه زندانی است. از همین رو، کارشناسان توافق آمریکا برای آزادی ویکتور بوت در قبال آزادسازی تنها یکی از دو شهروند خود را «حیرت‌آور» توصیف کردند.
ویکتور بوت، سرهنگ سابق ارتش شوروی و به گفته وزارت دادگستری آمریکا یکی از مهم‌ترین دلال‌های اسلحه در جهان است.
طبق ارزیابی دولت آمریکا، بوت ده‌ها میلیون دلار اسلحه قاچاق کرده که بخش اعظم آن علیه ایالات متحده به کار می‌رفت. او در سال ۲۰۰۸ در تایلند بازداشت و سپس به آمریکا استرداد شد و در سال ۲۰۱۱ به جرم «توطئه برای قتل شهروندان آمریکایی» به ۲۵ سال زندان محکوم شد.
تمامی مذاکرات مربوط به تبادل خانم گراینر و ویکتور بوت «مخفیانه» انجام شده است. ولی اهمیت این موضوع در حدی بود که آنتونی بلینکن و سرگی لاورف، وزرای خارجه آمریکا و روسیه پس از حدود پنج ماه برای اولین بار تلفنی گفتگو کردند.
آقای بلینکن در یک اقدام بی‌سابقه همزمان با مذاکرات مخفیانه دو کشور در ماه ژوئیه بدون اعلام جزییات گفته بود که واشینگتن برای تضمین آزادی خانم گراینر و پائول ویلن «یک پیشنهاد قابل توجه» به روسیه ارائه داده است.
حدود هشت ماه پیش در یک توافق موردی دیگر برای تبادل زندانیان ترور رید، پرسنل سابق تفنگداران نیروی دریایی آمریکا که در روسیه زندانی بود با کنستانتین یاروشنکو، یک خلبان روس که به جرم توطئه برای قاچاق کوکائین در آمریکا زندانی بود، آزاد شدند.
